كنكاشي در علت جنون
مريم مالمير
كارگردان نمايش «خواهران پاپن»
نمايش «خواهران پاپن» اقتباسي از نمايشنامه «كلفت‌ها» اثر «ژان ژنه» است؛ داستان دو كلفت كه سعي دارند خانم خانه را بكشند و در نهايت موفق نمي‌شوند. هنگام اقتباس از متن كلفت‌ها، متوجه شدم اين نمايشنامه بر اساس داستاني واقعي گرته‌برداري شده است. دو خواهر به نام‌هاي كريستين و له‌آ پاپن در سال 1933 ناگهان در شبي، خانم و دختر خانه را بي‌دليل به قتل مي‌رسانند. جذابيت داستان برايم به قدري بود كه لازم ديدم در اقتباس از نام اين دو خواهر استفاده بكنم و همچنين در تحليل شخصيت‌ها به‌شدت از اتفاق واقعي كمك گرفتم اما در نوشتن ديالوگ‌ها بيشتر به متن كلفت‌ها وفادار بودم و از ادبياتي كه ژان ژنه استفاده كرده بود، كمك گرفتم. اين متن از جذاب‌ترين متون عصر حاضر است، ولي به دليل ترجمه قديمي متن، ممكن بود بسياري از ديالوگ‌ها براي مخاطب كنوني تئاتر خسته‌كننده و غيرجذاب باشد و زمان طولاني نمايشنامه مخاطب را خسته بكند. بنابراين به عنوان نويسنده لازم ديدم زمان نمايشنامه كلفت‌ها را كوتاه، ديالوگ‌ها را بازنويسي و هرچه بيشتر زبان نمايشنامه را به محاوره امروز نزديك‌تر بكنم. در تحليل شخصيت‌ها به‌شدت برايم مهم بود چه بر سر اين دو كلفت آمده كه به چنين جنوني رسيده‌اند كه مي‌خواهند خانم خانه‌شان را بكشند. ممكن بود رفتار خانم خانه آنقدرها هم با كلفت‌ها غيرطبيعي نباشد. اينجا در مقام كارگردان سعي كردم پيشينه‌اي از خانم خانه را در قابي از تصوير به مخاطب نشان بدهم و در اين قاب‌ها مخاطب حس بكند خانم خانه نيز گذشته چندان خوبي نداشته، يا از طبقه‌اي از جامعه و مساوي با كلفت‌ها بوده اما به هر قيمتي خود را به جايگاه امروزش رسانده است. با توجه به اين پيشينه، رفتار خانم خانه مي‌تواند آنقدر نامناسب با كلفت‌ها باشد كه آنها را به جنون برساند و از دو خواهر كاملن آرام تبديل به دو جاني بكند. كنار همه اين موارد، جذابيت بصري به اين كار اضافه شد تا علاوه بر ديالوگ، تصاوير جذابي به مخاطب نشان داده بشود. در اين بين، بداهه‌پردازي‌هايي كه بازيگران در بدن و بازي‌شان وجود داشت، به‌شدت كمك كرد و اجازه داد هر خلاقيتي را كه در ذهن داشتم روي صحنه پياده بكنم. طراحي صحنه نيز به‌شدت بر اين جذابيت افزوده است. طراحي فرماليستي كه الهام خضري‌پور ارايه داد، زمان و مكان را حذف كرد و مخاطب را در فضايي قرار داد كه خود انتخاب بكند الان در كدام قسمت خانه قرار دارد! زماني اين فضا به محل كار و آشپزخانه كلفت‌ها تبديل مي‌شود و زماني ديگر با چند تغيير جزيي در وسايل صحنه، همان فضا مي‌تواند به سالن پذيرايي خانه تبديل شود. نمايش «خواهران پاپن» با بازي ساناز روشني، مونا سهراب‌حقيقت و ركسانا قاري از دهم تا ۳۰ تير، در سالن انتظامي خانه هنرمندان روي صحنه مي‌رود.