موج زنده

موج جمعيتي نسلي كه در دهه 60 شمسي متولد شدند، به لحاظ كثرت، نسبت به نسل پيش و پس از خود، از اواخر اين دهه به هر مقطع سني (مدرسه، دانشگاه و محيط كار) كه رسيدند فضا را متحول، معيارها را جابه‌جا و دگرگون كرده و ارزش‌ها، متر و معيار خود را جايگزين كردند. فضاي متفاوت داخلي و بين‌المللي ازدهه 70 شمسي به بعد هم كه با رشد و بالندگي اين نسل مصادف بود به كمك اين دگرگوني آمد. نسلي كه كثرت آنها تكثر در نگاه و انديشه را موجب شد و محروميت‌ها و محدوديت‌هاي دوران رشدشان آنها را با تفاوتي آشكار از نسل قبل و بعد متمايز كرد. در جشنواره سي و چهارم فيلم فجر پديده‌هاي جشنواره مربوط به فيلم اولي‌هاي فيلمسازاني از همين نسل بود. ايستاده در غبار يكي از همين پديده‌ها است كه در آن كارگردان با شناخت قابليت‌ها و امكانات مديوم سينما و تسلط بر ابزار آن توانسته از ايده‌اي كه قابليت تبديل به يك گزارش معمولي تلويزيوني دارد، فيلمي بسازد كه بيايد هم‌طراز بهترين فيلم‌هايي قرار گيرد كه تاكنون درباره جنگ هشت ساله ايران و عراق ساخته شده است و ضمن اينكه روايت و قواعد خود را بنا مي‌كند با اينكه فيلمساز آن دوران را تجربه نكرده و حتي به اقتضاي سنش سال‌ها با آن روزگار فاصله هم دارد، تئوري برساخته برخي مبني بر ساختن فيلم جنگي فقط توسط خاك صحنه خورده‌هاي آن دوران را كمرنگ و باطل كند. وقتي تنها نكته قابل اتكا در ساخته‌هاي اخير فيلمساز با تجربه جنگ، درآوردن صحنه‌هاي اكشن شبيه فيلم‌هاي هاليوودي است، ارزش ايستاده در غبار بيشتر آشكار مي‌شود. فيلمساز جوان دهه شصتي با مطالعه و پژوهش اسناد باقيمانده از دوران جنگ و شناخت سينما، با استفاده از صدا (شامل صداهاي واقعي از نوار سخنراني و مكالمات بي‌سيم به جا مانده از آن دوران و همچنين صداي خاطرات بستگان و همرزمان)، شخصيتي قابل‌باور بر پرده خلق مي‌كند كه وجه اسطوره‌اي و زميني را توامان دارد. اين نيست مگر نگاه متفاوت همين نسل به گذشته‌اش كه ضمن احترام به آرمان و اسطوره، بيانش با صراحت نقد گذشته نيز آميخته است. ايده هوشمندانه فيلمبرداري شانزده ميلي متري –با ذكر درخشان بودن فيلمبرداري- از منظر زيبايي‌شناسي به درآمدن اتمسفر زمان ماجراهاي فيلم كمك كرده و به خوبي با لحن و فضاي فيلم همراه است. يكي از تئوري‌هاي ديگري كه با ايستاده در غبار رنگ مي‌بازد اين است كه بارها گفته‌ايم و شنيده‌ايم، فيلمسازي با بودجه‌هاي سفارشي حاصل مطلوبي براي سينما و تماشاگر ندارد. اما چگونه است از يك سرمايه‌گذار مشترك هم باديگارد در مي‌آيد و هم ايستاده در غبار؟ راز اين كار در فوت و فني است كه همين جوان‌هاي متولد دهه 60 بلدند. جمعيتي كه به‌قول كارگردان ايستاده در غبار از وقتي پاي‌شان به دنيا رسيد، به‌واسطه كثرت‌شان براي به دست آوردن هر چيزي مجبور به جنگيدن شدند.