شهروندان يا اعدام يا گروگان گرفته مي‌شوند
جنون داعش در موصل
ميثم سليماني
نگراني‌ها از نبرد موصل رفته رفته رنگ واقعيت به خود مي‌گيرد. نگراني از ايجاد سپر انساني توسط داعش، آوارگي ده‌ها خانواده عراقي در موصل و بي‌پناهي هزاران كودك عراقي همگي از جمله مواردي بود كه پيش از نبرد موصل به آنها اشاره مي‌شد. حالا آخرين خبرها از موصل حاكي از آن است كه داعش 284مرد و پسر نوجوان را در موصل به دليل عدم حمايت از نيروهاي داعش در جنگ موصل اعدام كرده است. گفتني است داعش قصد داشته از اين افراد در سپر انساني خود استفاده كند كه همگي از فرمان داعش سرباز زدند. يك منبع اطلاعاتي عراقي به شرط ناشناس ماندن به سي‌ان‌ان گفت: داعش پس از اعدام دسته جمعي اين افراد با استفاده از بولدوزر تمامي اين افراد را در يك گور دسته جمعي به خاك سپرده است. اين منبع همچنين عنوان كرده است كه همه اين قربانيان به ضرب گلوله كشته شده‌اند كه حتي برخي از آنها نيز كودك بودند.
سازمان ملل متحد روز جمعه نيز اعلام كرد كه به‌شدت نگران است كه داعش از 550 خانواده ساكن اطراف موصل به عنوان سپر انساني در برابر نيروهاي عراقي و كرد ايجاد كند تا روند عمليات باز پسگيري موصل هرچه بيشتر براي نيروهاي عراقي سخت‌تر شود يا حداقل تلفات فراواني را به همراه داشته باشد. به گفته سخنگوي دفتر حقوق بشر سازمان ملل داعش سياست مشخصي را در نبرد موصل پيش گرفته و آن جلوگيري از خروج غير نظاميان از موصل است ولي با اين حال طي روزهاي اخير صدها خانوار از روستاهاي اطراف موصل گريخته‌اند. زيد رعد الحسين، كميسر عالي حقوق بشر سازمان ملل گفت: كه شواهدي در دست دارد كه از روز دوشنبه داعش غيرنظاميان را مجبور كرده تا خانه‌هاي خود را ترك كنند و اين در حالي است كه طبق بيانيه ارتش عراق به غير نظاميان توصيه كرده تا در خانه‌هاي خود باقي بمانند. از طرفي داعش هر غير‌نظامي مظنون به خيانت را به ضرب گلوله كشته است. طبق گفته رعد الحسين داعش از غير نظاميان در داخل و اطراف شهر موصل به عنوان سپر انساني استفاده مي‌كند و اين افراد به خصوص در برابر مقرها و دفاتري كه تروريست‌هاي داعشي حضور دارند نگهداري مي‌شوند كه مورد هدف اصلي جنگنده‌هاي ائتلاف قرار مي‌گيرد و با اين كار قصد دارد تا از بمباران مقرهاي اصلي نيروهاي داعش در موصل جلوگيري كند. از همين رو نيروها و جنگنده‌هاي ائتلاف انتخاب بسيار سختي را پيش رو دارند تا جان انسان‌هاي بي‌گناه را در نظر بگيرند يا مبارزه با داعش؛ با اين وجود اين نگراني وجود دارد با حضور نيروهاي زميني عراقي در اين مناطق داعش دست به يك كشتار دسته جمعي غيرنظاميان بزند و تمام افرادي را كه براي سپر انساني گرد خود جمع كرده از دم تيغ بگذراند. با اين حال مقامات سازمان ملل معتقدند هر نيروي داعشي كه تسليم يا دستگير مي‌شود بايد به قانون پاسخگو باشد و در يك دادگاه به جنايات او رسيدگي شود.
پيشروي نيروهاي عراقي
اوايل روز شنبه و پس از ورود نيروهاي عراقي به شهرستان حمدانيه، حالا نيروهاي عراقي عملياتي را به سمت بخديدا ترتيب داده‌اند تا اين منطقه را نيز از چنگال داعش خارج كنند. شهرستان الحمدانيه حدود 15 كيلومتر از جنوب شرقي موصل فاصله دارد. گزارش‌ها حاكي از آن است كه نيروهاي عراقي محله‌هاي اين شهرستان را يك به يك فتح مي‌كنند و پرچم عراق را بر سر در ساختمان‌هاي دولتي نصب مي‌كنند. نيروهاي كرد عراقي نيز در حال پيشروي به سمت شهر «تلكيف» هستند. اين منطقه در حدود 10 كيلومتري موصل قرار دارد كه در اختيار داعش قرار داشت. تجزيه و تحليل‌ها حاكي از آن است با رسيدن نيروهاي عراقي به منطقه تلكيف، مي‌توان آن را نزديك‌ترين منطقه‌اي دانست كه آنها به مركز شهر موصل از ابتداي عمليات رسيده‌اند.
سفر اشتون كارتر به عراق
اشتون كارتر، وزير دفاع امريكا كه به منطقه سفر كرده است در سفري اعلام نشده در روز شنبه وارد بغداد شد. انتظار مي‌رود هدف كارتر از حضور در عراق به روزرساني اطلاعات و ارزيابي عمليات موصل و همچنين ديدار با حيدر العبادي، نخست وزير عراق براي بررسي شرايط نيروهاي نظامي در عمليات موصل است. گفتني است نيروهاي امريكا در عراق در حال ارايه پشتيباني هوايي و لجستيكي براي عمليات موصل به عنوان بخشي از اقدام ائتلاف بين‌المللي عليه داعش هستند. نيروهاي ويژه امريكا در حال حاضر در كنار نيروهاي عراقي و كرد روي زمين مشغول مشاوره هستند.
اختلال در عمليات موصل
داعش از روز جمعه عملياتي را به كركوك در فاصله 175 كيلومتري جنوب شرق موصل آغاز كرد كه طي آن حداقل 40نفر كشته و 76تن ديگر زخمي شده‌اند. تروريست‌هاي داعش در جريان اين عمليات به چهار ايستگاه پليس و دفاتر امنيتي اين شهر حمله كردند. آنگونه كه خبرگزاري اعماق داعش روز جمعه گزارش داد، نيروهاي داعشي قبل از طلوع آفتاب جمعه به اين منطقه حمله كردند و كنترل 10 محله كركوك را در اختيار گرفتند. اقدامي كه به نظر مي‌رسد داعش قصد داشته تا تمركز نيروهاي كرد عراقي را از عمليات موصل منحرف كند. ولي آنگونه كه نيروهاي پيشمرگه كرد اعلام كردند، توانستند اين حملات را خنثي كنند و كنترل كامل كركوك را در اختيار بگيرند. اين در حالي است كه گزارش‌هايي از درگيري‌هاي پراكنده در اين منطقه وجود دارد. در خبري ديگر تروريست‌هاي داعش تلاش كردند تا به شهر ليلان در 20 كيلومتري شرق كركوك نفوذ كنند اما نيروهاي پيشمرگه با همكاري پليس كركوك و نيروهاي شبه‌نظامي شيعه تركمن با مهاجمان درگير شدند و در اين درگيري 9 نفر از تروريست‌ها كشته شدند. شهردار ليلان به سي‌ان‌ان اعلام كرد كه در اين درگيري‌ها فرمانده شبه نظاميان تركمن مجروح شده است. گزارش‌ها حاكي از آن است كه در منطقه ليلان چهار اردوگاه پناهندگان وجود دارد كه در آن چهار هزار خانواده حضور دارند كه اين اردوگاه‌ها مي‌توانست مهم‌ترين هدف تروريست‌ها در عراق باشد. با اين حال تحليلگران معتقدند كه تنها هدف داعش از حمله به كركوك منحرف كردن نيروهاي كرد از خط مقدم نبرد در موصل است تا اندكي از فشارها را در موصل عليه خود كمتر كنند. با اين حال گزارش‌ها حاكي از آن است كه نخست وزير عراق فرمان داده تا نيروهاي بيشتري به كركوك اعزام شود و از كردستان عراق نيز نيرو و تجهيزات به سمت كركوك اعزام شده است.
تونل‌هاي زير زميني
خبرنگاران تايمز كه در عراق حضور دارند و در كنار نيروهاي عراقي از نزديك نبرد موصل را دنبال مي‌كنند گزارشي را از تونل‌هاي زير زميني كه توسط داعش در اطراف موصل حفر شده، تهيه كردند. تونل‌هايي كه نيروهاي عراقي برخي از آنها را در نبرد موصل كشف كردند كه در آن كنسرو مواد غذايي، لباس، سبزيجات و آب وجود داشته تا تبديل به سرپناهي براي حملات هوايي نيروهاي ائتلاف شود. تونل‌هايي كه در طول ماه‌هاي گذشته داعش براي در امان نگه داشتن خود از گزند نيروهاي عراقي و هواپيماهاي ائتلاف ايجاد كرده است تا حتي بتوانند از نقطه‌اي به نقطه‌اي ديگر فرار كنند. تعدادي از اين تونل‌ها در روستاي شيخ امير توسط نيروهاي كرد پيدا شد كه در روزهاي آغازين عمليات آزادسازي موصل به دست نيروهاي كرد عراقي افتاد و از اين روستا به عنوان يك منطقه عملياتي مناسب براي انجام عمليات‌هاي خود استفاده مي‌كنند.
گزارش‌ها حاكي از آن است كه اين تونل‌ها به خوبي طراحي و ساخته شده است تا تروريست‌ها بتوانند از آن در مواقع حساس استفاده كنند و به مراتب بتوانند راحت‌تر از موصل دفاع كنند. در اين تونل‌ها علاوه بر مايحتاج اوليه قرآن و ديگر كتاب‌هاي مذهبي نيز وجود داشته و همچنين روزنامه‌هاي حاوي اطلاعات جنگ در اين تونل‌ها نيز ديده شده است. همچنين يك صفحه از دستورالعمل‌هاي لازم در مواقع حساس حضور در اين تونل‌ها نيز موجود بوده است. در اين دستورالعمل كه به زبان عربي نوشته شده است كه از جمله آن مي‌توان به جيره انبار به مدت يك‌ماه، جلوگيري از اقدامي براي جذب حملات هوايي و همچنين تهيه يك سلول خورشيدي براي شارژ دستگاه‌هاي برقي مورد نياز است. تاريخ تهيه اين دستورالعمل كه بر مبناي تاريخ داعش ابلاغ شده به فوريه 2016 باز مي‌گردد كه نشان مي‌دهد داعش از ماه‌ها قبل خود را آماده نبرد موصل كرده است.