« اعتماد» واكنش‌‌هاي مردمي به مرگ مرتضي پاشايي را بررسي كرد
حيرت اجتماعي
با آثار و گفتاري از:سعيد معيدفر، محمد مراد بيات، مجيد صفاري نيا ، افشين يدالهي و علي مير فتاح
سهيل سراييان/ «مرتضي پاشايي، خواننده پاپ ايراني بعد از يك سال مبارزه با سرطان درگذشت» اين خبر با سرعتي باورنكردني در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌چرخيد و همه به هم خبر مي‌دادند كه پاشايي فوت شده است. تا قبل از اعلام رسمي خبر درگذشت او، چندين بار ديگر خبرهاي غيرواقعي منتشر شده بود كه پاشايي فوت شده اما همه آنها تكذيب شد تا اينكه خبر روز جمعه همه را غافلگير كرد. از آذرماه سال گذشته تا امسال كه نزديك به يك سال مي‌شود مردم وضعيت سلامتي مرتضي پاشايي را پيگيري مي‌كردند و معمولا هر چند روز يك‌بار در شبكه‌هاي اجتماعي و ارتباطي خبرهاي مربوط به او دست به دست مي‌شد. پاشايي از جمله خوانندگان پاپي بود كه تمام كارهاي او مجوز دريافت نكردند و تنها يكي از آلبوم‌هايش به نام «يكي هست» در سال 1391 مجوز گرفته بود. پخش زيرزميني آهنگ‌هاي پاشايي در اينترنت باعث شد تا مردم بيشتر با كارهاي او آشنا شوند و به همين خاطر نام او بيشتر سر زبان‌ها بيفتد. خبرگزاري‌هاي رسمي كشور پس از اينكه خبر درگذشت پاشايي را منتشر كردند با سيل كامنت‌هاي مردم مواجه شدند كه در اين كامنت‌ها اظهارنظرهاي جالبي درباره اين اتفاق ديده مي‌شد. بيش از هزار كامنت براي اين خبر آمده بود. در ميان اين خبرها به راحتي قابل مشاهده بود كه جوانان از اينكه سرطان يك هنرمند جوان را از ميان آنها برده ناراحت هستند.
استقبال از هنرمند جوان بيشتر از قديمي‌ها بود
اما بلافاصله پس از انتشار خبر درگذشت پاشايي، شبكه‌هاي اجتماعي و حتي شبكه خبر اين خبر را پوشش دادند و همه از پاشايي مي‌گفتند، مساله اصلي كه مطرح مي‌شود اين است كه نسل جوان كشور پس از مطلع شدن از اين خبر سعي كردند تا به سرعت خود را به بيمارستان برسانند و حتي مردم در شهرهاي مختلف كشور مثل، مشهد، قم، سمنان، گنبد، بندرعباس، كرمانشاه، يزد، دزفول، اهواز، زنجان، تبريز و... براي او جمع شدند و عزاداري كردند. غيرقابل پيش‌بيني بودن اين اتفاقات نويد مطرح شدن مباحث تازه‌يي را در كشور مي‌دهد. در نظر نگرفتن علايق نسل جوان با وجود اعمال محدوديت‌هاي مختلف در شبكه‌هاي اجتماعي و به خصوص موسيقي باعث مي‌شود كه همه از حضور گسترده طرفداران پاشايي در خيابان‌ها تعجب كنند. اين در صورتي است كه خبر درگذشت چهره‌هاي مشهور موسيقي از جمله پرويز مشكاتيان، محمدرضا لطفي و ناصر عبداللهي يا افرادي همچون خسرو شكيبايي و سيمين بهبهاني با اين استقبال مواجه نشد و تمام تجمع به روز تشييع جنازه آنها محدود شد. در اسفند ماه سال 1392 كنسرت- تئاتري در تالار وحدت به نام «در روزهاي آخر اسفند» اجرا شد كه درباره گروه جوان سگ‌هاي زرد بود كه چگونه فوت شده بودند اين تئاتر هم با استقبال زياد مردم و جوانان همراه بود، اين تئاتر نمونه كوچكي از تجمع جوانان به حساب مي‌آمد ولي مرتضي پاشايي توانست تا اكثر جوانان را دور هم جمع كند.
سرطان، نسل جوان را از بين مي‌برد
علاقه نسل جوان كشور به چهره‌هاي هنري و فرهنگي و الگو گرفتن از آنها در زندگي از ويژگي‌هاي اين نسل به حساب مي‌آيد. مرتضي پاشايي يكي از جواناني بود كه در سن سي سالگي به خاطر سرطان درگذشت اما سونامي سرطان در ايران هرروز جان جوانان زيادي را مي‌گيرد و كسي از آنها باخبر نمي‌شود. مشكلات محيط زيستي و... تعداد مبتلايان به سرطان را در كشور ما چند برابر كرده است. اما از سويي ديگر تغيير سبك زندگي نسل جوان يكي از واقعيت‌هايي است كه نيازمند تعامل بيشتر مسوولان با اين گروه است. هنگامي كه طرفداران مرتضي پاشايي در خيابان جمع شدند، آهنگ‌هاي او را پخش مي‌كردند و با آن مي‌خواندند و در نهايت برايش شمع روشن مي‌كردند، اين حركت مورد تاييد نسل جوان بود و هيچ هدف و قصد ديگري از اين تجمع نداشتند. در مشهد به نقل از شاهدان عيني عده‌يي در اين تجمع بازداشت شدند. در اين زمان‌ها مسوولان مي‌توانند خودشان را در كنار جوانان ببينند و آنها را درك كنند. اين گونه نسل جوان ارتباط بهتري با نسل گذشته و مسوولان خواهند داشت.
تعامل بيشتر مسوولان با جوانان، نياز كشور است
پاشايي از سال ۱۳۸۹ با انتشار اينترنتي قطعات خود شروع به كار كرد، او با قطعه يكي هست به شهرت رسيد و در پاييز سال ۱۳۹۱ با انتشار آلبوم يكي هست به جمع خوانندگان آلبوم‌دار پاپ ايران پيوست. پاشايي ترانه «عصر پاييزي» را براي مجموعه تلويزيوني به همان نام ساخته بود كه مسوولان صدا و سيما به آن اجازه پخش ندادند. او «عصر پاييزي» را در اينترنت منتشر كرد كه به يكي از محبوب‌ترين ترانه‌هاي او تبديل شد. پاشايي همچنين ترانه «نگران مني» را به عنوان تيتراژ برنامه تلويزيوني ماه عسل اجرا كرده بود. قطعا اجراي اين ترانه در برنامه ماه عسل باعث شد تا شهرت او از شبكه‌هاي اجتماعي و اينترنت وارد شبكه‌هاي رسمي و مردمي شود. وقتي هنرمندي آن هم در سنين جواني و اين گونه فوت مي‌شود مردم ديگر نمي‌توانند براي اينكه براي او عزاداري كنند اقدام به اخذ مجوز كنند. رسانه‌هاي رسمي كشور با توجه به مسائل جوانان مي‌توانند با انتشار نيازهاي آنها به مشكلات‌شان توجه كنند و در راستاي برطرف كردن آن اقدام كنند. براساس گزارش شاهدان عيني در منطقه شهرك غرب تهران نيروي‌هاي پليس به سرعت مستقر شدند. هنگامي كه نسل جوان كشور كه مرتضي پاشايي هم از اين نسل بود مورد توجه قرار نمي‌گيرد و به نيازهاي او توجه خاصي نمي‌شود آنها سعي مي‌كنند تا در چنين تجمعاتي براي نشان دادن خود حضور پيدا كنند. نبود اوقات فراغت مناسب و عدم برنامه‌ريزي صحيح براي نسل جوان يكي از دلايلي است كه آنها خود را نسل فراموش شده مي‌نامند. موسيقي و به طور كلي هنر براي نسل جوان يك مرجع به حساب مي‌آيد و در شهري مثل مشهد كه معمولا به سختي كنسرت موسيقي برگزار مي‌شود براي اين خواننده پاپ تجمع چند هزار نفري مي‌شود. تعامل و ارتباط پيوسته مسوولان با جوانان مي‌تواند به آينده كشور كمك بزرگي كند.
به تغيير رفتار نسل جوان توجه كنيم
سعيد معيدفر٭ / درباره تفاوت اين خبر با اتفاقات ديگر كشور مي‌توان گفت كه اين خواننده خوب كشور 30 سال داشت و طرفدارانش از هم نسل‌هاي او بودند كه همه به نوعي دهه شصتي به حساب مي‌آيند. اين نسل خود را نسل سوخته معرفي مي‌كند و آنها نسلي هستند كه جامعه آنها را فراموش كرده و مشكلات فراوان اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي دارند. اين در حالي است كه نسل‌هاي گذشته به آنها اجازه ظهور نمي‌دهند و مانع آنها مي‌شوند. نسل جوان كشور گروه مرجع و الگوي خودش را تغيير داده است، زماني بود كه نسل‌ها معمولا از نسل‌هاي گذشته خود الگو مي‌گرفتند اما نسل جوان كشور خودش را به عنوان مرجع قبول دارد و كارهايي كه بخواهد را انجام مي‌دهد. مهم‌ترين دليلي كه خودشان را به عنوان مرجع معرفي مي‌كنند فراموش‌شدگي آنهاست و حل نشدن مشكلات اقتصادي و اجتماعي كه هرروز با اين مشكلات دست و پنجه نرم مي‌كنند. نسل جوان ايران گروه‌هاي سياسي را به عنوان گروه مرجع قبول ندارد و بيشتر به سمت گروه‌هاي فرهنگي و هنري آمده است و آنها را قبول مي‌كند. يكي ديگر از جنبه‌هاي اين اتفاق مساله سرطان است. كشور ما مشكل زيادي در اين باره دارد، ما با سونامي سرطان روبه‌رو هستيم كه از مشكلات محيط زيستي و آلودگي هواست و هرروز ما خبر فوت يكي از نزديكان خود را در سنين پايين مي‌شنويم. مجموعه اين رفتارها و اتفاقات باعث مي‌شود تا جوانان نسبت به اين نكات واكنش نشان دهند و به نوعي به اين مشكلات اعتراض كنند. ما با مسائل جوانان به صورت حذفي برخورد مي‌كنيم و گاهي اوقات با انواع و اقسام طرح‌ها جوانان را تهديدي براي جامعه به حساب مي‌آوريم اين در صورتي است كه واقعيت اين گونه نيست و جوانان به فكر كشور خودشان هستند. محدود كردن جوانان نسبت به موسيقي يكي ديگر از جنبه‌هاي ماجراست. در كشور ما هر سبك موسيقي اجازه فعاليت ندارد به همين دليل تنها موسيقي پاپ است كه فعاليت مي‌كند، جوان دوست دارد نقد داشته باشد به شرايط و همين به جامعه كمك مي‌كند، وقتي از طريق هنر مي‌خواهد اين كار را انجام دهد به سمت موسيقي پاپ مي‌آيد. پاشايي شعرها و آهنگ‌هاي آرام و غمگيني داشت كه نسل فراموش شده ايران با آن همدردي مي‌كرد. ما نياز داريم تا مسوولان نياز جوانان را به خوبي درك كنند و آن گاه براي آنها تصميم بگيرند و جاي جوانان نياز سنجي نكنند. متفاوت بودن اين نسل نسبت به نسل گذشته ويژگي خوبي به شمار مي‌آيد تا آنها به جامعه كمك كنند. اعتراض آنها تهديد به حساب نمي‌آيد بلكه گذر جامعه ايران از نسلي به نسل ديگر است كه بايد مورد توجه مسوولان قرار گيرد.٭ استاد دانشگاه