بررسي عملكرد اقتصادي آيت‌الله رفسنجاني
5 اقدام اقتصادي آيت‌الله
علي آقامحمدي
عضو مجمع تشخيص مصلحت
آيت‌الله در دوران بعداز جنگ مسائل مهمي را در اقتصاد ايران تعقيب مي‌كرد كه فصل‌هاي اقتصاد بلندمدت را ترسيم مي‌كرد. ايشان در دوران بعد از جنگ يكي از نخستين بحث‌هاي كه مطرح و پيگيري كردند بحث ساخت سدهاي مخزني بود. ايشان به آقاي فروزنده رييس قرارگاه خاتم‌الانبياي وقت دستور دادند تا تمام مناطقي كه امكان ايجاد سدهاي مخزني وجود داشت را بررسي كند. يك گروه مشاور طراحي براي اين امر نيز مستقر شدند تا بعد از پايان جنگ كشور داراي سدهاي مخزني باشد.
حتي در بازديدي كه با ايشان به غرب كشور داشتيم ايشان تاكيد داشتند كه نفت يكباره مي‌آيد و بعد مي‌رود و تمام مي‌شود اما آب مي‌آيد و مي‌رود به اين جهت بايد ياد بگيريم از آب‌هاي عبوري استفاده بهينه را بكنيم. ايشان معتقد بودند كه بايد بتوانيم آب را به جريان بيندازيم تا در كشاورزي از آن بهره ببريم.
تدبير ايشان اين بود كه بتوانيم همزمان با درگيري‌هاي زمان جنگ موضوع سد‌سازي را نيز پيش ببريم تا بعد از جنگ مقداري آب مهار كرده داشته باشيم و الان طرح‌هاي بزرگي كه در غرب كشور در اين مورد نهايي شده است به همت آن زمان ايشان انجام شده و پي‌ريزي شده است.
يكي ديگر از توجه‌هاي خاص ايشان به موضوع آموزش نيروي انساني و آموزش‌هاي علمي بود. آيت‌الله هاشمي در زمينه آموزش معتقد بود كه ولو به اينكه هزينه بيشتري براي اين بخش انجام شود؛ ضروري است كه گام‌هاي بلندتري برداشته شود به همين جهت در جاهايي كه لازم بود از بودجه‌هاي دولتي استفاده شود دستور استفاده از آن را مي‌داد و در عين حال نيز دانشگاه آزاد اسلامي هم در همين راستا ايجاد شد تا كشور در مسائل علمي عقب نماند، به همين جهت هم اين اقدامات به فرصت خوبي براي كشور مبدل شد تا نيروي انساني تحصيل كرده ايجاد شود و نقطه عطفي در موضوع دانش و علم در كشور شد.
در همين حال سومين اقدام تاثيرگذار آيت‌الله در بعد از دوران جنگ به موضوع كشاورزي‌هاي نوين باز مي‌گردد. در زمان ايشان و بابرنامه‌ريزي‌هاي كه ايشان انجام دادند و توجهي كه به موضوع كشاورزي‌هاي نوين و آبياري‌هاي نوين داشتند پيشرفت‌هاي بسياري حاصل شد. در آن زمان فرهنگ استفاده از آبياري‌هاي قطره‌اي و باراني بسيار كم جا افتاده بود كه با اقدامات و برنامه‌ريزي‌‌هايي كه انجام شد و تاكيداتي كه آقاي هاشمي‌رفسنجاني داشتند فرهنگ استفاده از آبياري‌هاي قطره‌اي و باراني بيشتر در بين كشاورزان پياده‌سازي شد و پيشرفت‌هاي خوبي در بخش كشاورزي حاصل شد.
چهارمين اقدام موثر آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در دوران بعد از جنگ، درخصوص موضوع صادرات غير نفتي بود. در زماني كه ايشان رياست مجلس را بر عهده داشتند در زمان نهايي شدن برنامه اول توسعه در مجلس سوم حجم صادرات غير نفتي ايران تنها به 5/0 ميليارد دلار مي‌رسيد كه ايشان معتقد بودند بايد اين ميزان به 5/2 ميليارد دلار در يك برنامه 5ساله برسد. و در زمان تدوين برنامه سوم مقرر شد تا ميزان صادرات غيرنفتي كشور به 5/29 ميليارد دلار برسد. در آن زمان بسياري منتقد بودند كه اين حجم ايجاد بحران خواهد كرد ولي ايشان گفتند عدد را تغيير ندهيد. بزرگ ببينيد تا تلاش‌مان را مضاعف كنيم اگر حتي نصف اين عدد هم محقق شود اقدام بزرگي صورت گرفته است و گام مهمي برداشته شده است و اين دستور براي عدم تغيير عدد محاسبه شده در برنامه سوم موجب شد تا در انتهاي برنامه عدد صادرات غيرنفتي به 15 ميليارد دلار برسد كه 6 برابر عدد 5/2 ميليارد دلار برنامه نخست توسعه است.
آقاي هاشمي‌رفسنجاني كلا ذهن توسعه‌اي داشتند. ايشان بسيار بي‌باك، جسور، بسيار خوشفكر بودند و علاقه داشتند توسعه ايران با سرعت انجام شود و به همين جهت نيز موضوع استفاده از سرمايه‌گذاري خارجي در كشور از سوي ايشان مطرح شد و با وجود مخالفتي كه آن زمان با اين موضوع مي‌شد، پافشاري‌هاي ايشان موجب شد تا اين سرمايه‌گذاري خارجي در يك جلسه غير‌علني و رسمي مجلس مصوب شود و در نهايت با گرفتن اعتبارات از خارج براي طرح‌هاي اقتصادي در پايان برنامه سوم 2/7 درصد رشد كرد.