كارشكني بحرين در مسير ايجاد آرامش در خليج فارس
رضا ميرابيان
سفير اسبق ايران در كويت
وزير امور خارجه بحرين در ادامه اظهارات ضد ايراني خود از تاسيس كميته دايمي عليه ايران در اتحاديه عرب خبر داده و در ادعايي مضحك، ايران را به عنوان نخستين تهديد امنيتي براي كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس توصيف كرده است. به نظر مي‌رسد طرح اين ادعاها و اظهارات بيش از هر چيز براي اعمال فشار هرچه بيشتر به جمهوري اسلامي ايران براي توجيه اقدامات اين كشورها در مسائل داخلي‌شان باشد. بحرين در شرايط كنوني در وضعيت بسيار نامناسبي قرار دارد و در حال تجربه كردن يك وضعيت آشفته و بغرنج در سركوب خواست‌هاي مدني مردم اين كشور است. اظهارات و ادعاي تكراري مسوولان اين كشور مبني بر دخالت ايران در حالي است كه دخالت‌هاي كشورهايي همچون عربستان در ديگر كشورهاي منطقه همانند بحرين و يمن آشكار است و سعودي‌ها استقلال بحرين را ناديده گرفته و نيروهاي نظامي و امنيتي‌شان را وارد اين كشور كرده‌اند؛ به‌گونه‌اي كه مي‌توان گفت امروزه بحرين به عنوان يك كشور تحت اشغال عربستان درآمده است. در چنين شرايطي، تشكيل كميته دخالت‌هاي ايران در كشورهاي عربي در اتحاديه عرب را مي‌توان يك مانور سياسي دانست و آن را يك اقدام تبليغاتي براي ايجاد فشار و هجمه عليه ايران و فرافكني از موضوعات داخلي اين كشورها و توجيه كردن اقدامات ضدحقوق بشري‌شان دانست. وزير امور خارجه بحرين در حالي از تشكيل اين كميته در اتحاديه عرب سخن گفته است كه اين اتحاديه سال‌هاي سال است كه از حيز انتفاع خارج شده و ديگر آن اثر سياسي و كارآمدي سابق را ندارد و بيشتر به محلي براي دورهمنشيني كشورها و اتخاذ تصميم‌هاي بي‌اثر تبديل شده است. به عبارت ديگر، اتحاديه عرب امروزه در جهان عرب ديگر محلي از اعراب ندارد و بيشتر به ابزاري سياسي براي عربستان سعودي، قطر و امارات تبديل شده است زيرا آن كشورها با فشارهاي سياسي و ترزيق‌هاي مالي هنگفت تلاش مي‌كنند جهت‌گيري‌هاي سياسي در كشورهاي عربي را تنظيم كنند.
آنچه موجب تعجب است، طرح اين ادعاها برخلاف تصميم ماه گذشته سران شوراي همكاري خليج‌فارس است. در آستانه اجلاس سران شوراي همكاري خليج فارس كه يك ماه پيش در منامه بحرين برگزار شد، پيام همكاري جمهوري اسلامي ايران با كشورهاي حاشيه خليج فارس در جهت ايجاد ثبات و آرامش مورد رسيدگي قرار گرفت. در اين راستا، آن كشورها، كويت را مامور كردند تا پيام شوراي همكاري براي آغاز گفت‌وگوها ميان طرفين را به تهران انتقال دهد و به همين خاطر، معاون وزير امور خارجه كويت نيز اعلام كرد كشورش به زودي پاسخ شوراي همكاري خليج فارس را به تهران خواهد آورد و منتظر تعيين وقت است. جمهوري اسلامي ايران نيز با رويي گشاده از اين پاسخ استقبال كرد و اعلام داشت آماده گفت‌وگو با اعراب است. اين اظهارات از سوي بحرين نشان مي‌دهد كه اين كشور درصدد ايجاد كارشكني براي عدم ايجاد آرامش و ثبات‌بخشي است. در همين چارچوب نيز مي‌توان گفت اگر كشوري مانع عدم استقرار در منطقه است، اين ادعا متوجه بحرين و پدرخوانده‌هاي بحرين است و نه جمهوري اسلامي ايران چراكه آن كشورها مانع از تشريك مساعي و تلاش‌ها براي انجام گفت‌وگو و همكاري ميان طرفين هستند مگرنه تهران به عنوان كشوري بزرگ و قدرتي برتر در منطقه، از ابتداي انقلاب اسلامي خواستار ايجاد آرامش و ثبات منطقه و همكاري دسته‌جمعي ميان كشورها براي از بين‌بردن تهديدها و حل مسايل مشترك است.
با اين وجود، تلاش‌هايي كه عليه جمهوري اسلامي ايران از سوي چند كشور محدود و كوچك عربي صورت گرفته است، همواره نتايج ضعيفي را به همراه داشته و آن نتيجه مطلوب را براي آن كشورها به دنبال نداشته است. كشورهايي همچون عربستان سال‌ها است كه فشارهاي بسياري را به كشورهاي مختلف عربي و غيرعربي براي كاهش سطح مناسبات و قطع روابط با ايران مي‌آورد ولي با وجود اين فشارها و آن كمك‌هاي مالي هنگفت، پاسخ ديگر از سوي آن كشورها داده شده است. پس از قطع يكجانبه عربستان با ايران هم مشاهده كرديم كه رياض به كشورهاي عربي فشار زيادي آورد تا روابط‌شان را با ايران قطع كنند ولي به غير از دو، سه كشور، حتي نزديك‌ترين كشورها به عربستان هم از انجام اين كار امتناع ورزيدند. در اشغال بحرين توسط عربستان نيز، رياض فشارهاي بسياري را عليه تهران وارد كرد اما ايران با درايت و خويشتنداري با آن مساله برخورد كرد وگرنه اگر ايران مي‌خواست جواب اين اقدام و آن فشارها را بدهد، وضعيت كنوني به گونه ديگري بود. مهم‌ترين دليل در چنين خويشتنداري از سوي جمهوري اسلامي ايران، آن است كه تهران درصدد ايجاد تنش در خليج فارس نيست بلكه به دنبال ايجاد امنيت مبتني بر همكاري‌هاي جمعي است و معتقد است هرگونه درگيري و تنش در منطقه پاي كشورهاي ثالث و رابع از جمله رژيم صهيونيستي را باز مي‌كند.
تشديد اظهارت ضدايراني مقام‌هاي مختلف كشورهاي كوچك عربي همزمان با روي كار آمدن دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا و به دست گرفتن قدرت از سوي اوست. دور از انتظار نيست كه طرح اين اظهارات ضدايراني و تشديد يافتن آن دادن سيگنال به رييس‌جمهور تازه به قدرت رسيده امريكا براي تشويق كردن او براي اعمال اقدامات جديد ضدايراني باشد. به عبارت ديگر، با آنكه رياست‌جمهوري ترامپ چندان باب ميل اعراب نبوده است و رياست‌جمهوري هيلاري كلينتون براي آنان خوشايندتر بود، ولي اعضاي شوراي همكاري درصدد هستند تا با اثرگذاري بر ترامپ، سياست‌هاي امريكا را در خليج فارس جهت بدهند. با اين حال، داده‌ها و تحليل‌هاي اوليه آن است كه ترامپ به دنبال پرداختن به مسائل داخلي امريكا است. با اين حال، اگر اظهارات مقام‌هاي عربي هم اينچنين باشد، اين مساله موجب تغيير سياست‌هاي ايران نمي‌شود و تهران همچنان به دنبال همكاري با كشورهاي عربي و ايجاد امنيت و استقرار آرامش و ثبات مبتني بر همكاري‌هاي جمعي خواهد بود.