اگر مالك توافق كند
ثبت ملي‌خانه «سايه» در رشت
ندا آل طيب
چند روزي بعد از سالروز تولد هشتاد و نه سالگي هوشنگ ابتهاج، از ثبت ملي خانه اين شاعر پرآوازه معاصر در رشت خبر مي‌رسد. روز ششم اسفندماه سالروز تولد هشتاد و نه سالگي «سايه» بود و به فاصله اندكي خبر رسيد كه خانه او در رشت ثبت خواهد شد. هرچند به نظر مي‌رسد تحقق اين وعده سريع اتفاق نخواهد افتاد. با اين حال رضا عليزاده، مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي استان گيلان در حاشيه دهمين گردهمايي راهنمايان گردشگري از ثبت ملي خانه ابتهاج خبر داده است. او از شخصيت‌هايي مانند هوشنگ ابتهاج، فريدون پوررضا و ناصر مسعودي به عنوان مفاخر استان گيلان نام برد و به «مهر» گفت: «خوب است كه ما قدر اين افراد را بدانيم و آنها را به نسل نوجوان و جوان خود معرفي كنيم.»هرچند اين خبر به خودي خود خوشحال‌كننده است، اما تحقق اين امر نيازمند شرايطي است كه بايد تامين شود. مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي استان گيلان درباره روند طي شده براي انجام اين وعده گفته است كه جلسات مشتركي با شهردار رشت برگزار شده و شهرداري هم اعلام آمادگي كرده تا خانه هوشنگ ابتهاج را خريداري كند و اين خانه را با همكاري اداره كل ميراث فرهنگي استان به موزه و ميراث فرهنگي تبديل كند اما هنوز مالك فعلي خانه با فروش ملك به شهرداري موافقت نكرده است و دقيقا از همين جاست كه مساله شروع مي‌شود؛ چون در گام نخست، ثبت ملي خانه هر يك از چهره‌هاي فرهنگي، هنري و ملي نيازمند توافق با مالك ساختمان است. اگر مالك ساختمان حاضر شد خانه را بفروشد آن زمان بر سر قيمت خانه توافق و مراحل بعدي طي مي‌شود. عليزاده درباره اين روند نيز گفته است: «براي ثبت هر خانه ابتدا، ابلاغ به مالك صورت مي‌گيرد و مالك رضايت خود را اعلام مي‌كند؛ پس از آن ما كارهاي ثبت را انجام مي‌دهيم. در حال حاضر ما ابلاغيه‌اي را براي مالك فعلي خانه ابتهاج ارسال كرده و با مقاومت او روبه‌رو شده‌ايم.»بنابراين فعلا موضوع اصلي، جلب رضايت مالك خانه است كه در گام نخست، مقاومت كرده. اما آنگونه كه مديركل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان گيلان توضيح داده، از ناحيه خود شاعر مشكلي وجود ندارد: «ما با ايشان جلسه داشته‌ايم و براي اين تصميم اعلام آمادگي كرده است و قرار شده تمام كتابخانه و ابزار و ادوات خود را در اختيار ما بگذارد.»
در شرايطي كه خانه بسياري از نامداران شعر و ادب معاصر همچون صادق هدايت، فروغ فرخزاد و... تحت مالكيت اشخاص حقيقي يا نهادهاي دولتي است، ثبت ملي خانه سايه مي‌تواند خبري نويد بخش باشد هرچند كه همين موضوع هم خود در هاله‌اي از ابهام است. اين روزها علاقه‌مندان شعر و ادب خوب مي‌دانند خانه صادق هدايت در خيابان لاله زار چه وضع غم‌انگيزي دارد. همچنان كه خانه بسياري ديگر از چهره‌هاي بنام فرهنگي و هنري هنوز به موزه تبديل نشده است و ظاهرا هم راهي دشوار و دراز در اين زمينه پيش رو داريم.
البته در اين سال‌ها شهرداري تهران خانه‌هايي مانند خانه عزت‌الله انتظامي يا سيمين و جلال و... را خريداري كرده است و شايد «سايه» نيز يكي از معدود شاعراني باشد كه خانه‌اش در دوره زندگي خودش خريداري و ثبت شود.