سلامت بانكي با افشاي اطلاعات
مهدي كياني
كارشناس اقتصادي
شفافيت بانك‌ها مي‌تواند نقش موثري در ارتقاي سلامت و پيشگيري از وقوع بحران‌هاي بانكي داشته باشد چرا كه اطلاعات از ميزان ريسك و عملكرد مالي بانك‌ها، آنها را به سمت رفتارهاي محتاطانه‌تر سوق مي‌دهد. شفافيت در ادبيات بانكي به معناي افشاي عمومي اطلاعات به صورت قابل اعتماد و بهنگام است. بدون شك تقويت شفافيت در هر نظام بانكي منافع گوناگوني به همراه دارد. يكي از اين منافع افزايش توان فعالان بازار و سرمايه‌گذاران براي اتخاذ تصميمات آگاهانه و كاراست. اين مساله موجب كارايي و انضباط بيشتر در بازار شده و توان فعالان بازار را در تصميم‌گيري آگاهانه بالا مي‌برد. سلامت و ثبات بازار پول نيز نفع ديگر اين ماجراست. افشاي عمومي اطلاعات مي‌تواند اختلالات موجود در بازار پول را محدود كند. مورد ديگر تسهيل نظارت بانكي است. شفافيت اطلاعات باعث خواهد شد تا بانك مركزي و ساير نهادهاي نظارتي بتوانند به شيوه موثرتري بر بانك‌ها و موسسات اعتباري نظارت داشته باشند. تدوين استانداردهاي ارتقاي شفافيت و تشويق بانك‌ها براي حركت به سمت آنها، ازجمله مواردي است كه مي‌تواند مورد توجه بانك مركزي به عنوان مقام ناظر بازار پول قرار گيرد. دوم، افشاي عمومي اطلاعات مربوط به عملكرد مالي بانك‌ها از سوي مقام ناظر است. افشاي عمومي اطلاعات توسط مقام ناظر ضرورتي غيرقابل انكار است. البته اين به معناي افشاي همه اطلاعات، از جمله اطلاعات بسيار محرمانه بانك‌ها نيست؛ بلكه آن دسته از اطلاعاتي منتشر مي‌شوند كه منجر به اختلال در نظام بانكي كشور نشوند و از طرفي عموم مردم و سرمايه‌گذاران را تا حد مطلوبي نسبت به نحوه عملكرد مالي بانك آگاه كنند. رتبه‌بندي بانك‌ها بر اساس شاخص‌هاي شفافيت گزينه ديگر مي‌تواند باشد. مقايسه و رتبه‌بندي بانك‌ها بر اساس شاخص‌هاي شفافيت تدوين شده توسط مقام ناظر مي‌تواند در ارتقاي شاخص‌هاي شفافيت نقش موثري ايفا كند. اين سازوكارها براي اطمينان از انطباق بانك‌ها و موسسات اعتباري با استانداردهاي شفافيت طراحي مي‌شوند. در برخي از كشورها، بانك‌هايي كه شفافيت ناكافي يا فعاليت‌هاي گمراه‌كننده دارند، جريمه مي‌شوند. اين راهكار علاوه بر اينكه موجب تصميمات صحيح‌تر سپرده‌گذاران مي‌شود، رقابت ميان بانك‌ها براي بهبود عملكرد مالي خود را افزايش مي‌دهد. ارتقاي شاخص‌هاي شفافيت، نيازمند هماهنگي نهادهاي نظارتي و همراهي و همكاري فعال بانك‌ها و موسسات اعتباري غيربانكي است. در نيل به اين مهم، استفاده از تجربيات موفق در سطح بين‌المللي راهگشا خواهد بود.