ضرورت تشكيل كميته بررسي ايمني سالن‌هاي نمايش
مسعود دلخواه
كارگردان و مدرس دانشگاه
قبلا در مقاطع گوناگون درباره سالن‌هاي خصوصي و نقش آنها در وضعيت جديد تئاتر ايران صحبت كرده‌ام و برخلاف مخالفان افزايش سالن‌هاي خصوصي معتقدم بايد جنبه‌هاي مثبت را در نظر بگيريم. چراكه به طور كل بخشي مهمي از بار سنگين تقاضاي روي دوش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و اداره كل هنرهاي نمايشي را برداشته است. اما مشكل اصلي از فقدان ضابطه و قوانين تدوين شده و مشترك بين تماشاخانه‌ها ناشي مي‌شود كه به نظرم بخشي از رفع اين كاستي برعهده صنف قرار دارد. يكي «صنف تماشاخانه‌هاي خصوصي» كه بايد به قواعد مشترك براي همه سالن‌ها دست يابد و در طرف مقابل «خانه تئاتر» به عنوان تشكل شناخته شده و داراي اعتبار بين هنرمندان تئاتر. چون درست به نظر نمي‌رسد كه ما همه‌چيز را بر دوش اداره كل هنرهاي نمايشي بگذاريم و از آنها انتظار داشته باشيم.
بعضي از سالن‌هاي خصوصي از لحاظ كيفيت و استاندارد ايمني كاملا فاقد امكانات هستند و در كنار اين كمترين شرايط را براي رفاه تماشاگران خود به وجود آورده‌اند. به نظرم راه‌حل مواجهه با اين فقدان تشكيل يك كميته كارشناسي تخصصي است كه تمام سالن‌ها و امكانات ايمني آنها را زيرنظر بگيرد. اين كميته نه تنها در تهران بلكه مي‌تواند تمامي سالن‌هاي كشور را مورد بررسي و ارزيابي قرار دهد. اعضاي اين تشكل هم مي‌توانند از ميان اهالي صنف تئاتر و همچنين نمايندگان نهاد دولت انتخاب شوند. اينكه ما تند تند مجوز اجرا صادر كنيم و هركس كه پول دارد بتواند مجوز اجرا دريافت كند كمي غيرمتعارف به نظر مي‌رسد. فكر نمي‌كنم در ديگر كشورها هر شخصي كه امكان پرداخت شبي يك ميليون تومان دارد خودش را كارگردان بنامد و سالن اجاره كند.
به هرحال در اين دوران گذار تئاتر كه ما از وضعيت كاملا دولتي به سمت تئاتر غيردولتي در حركت هستيم، لازم است به چنين مواردي توجه داشته باشيم و اتفاق‌هاي پيش بيني نشده را در نظر بياوريم. نياز است همه متوجه باشيم كه اگر حل ريشه‌اي اين مسائل را به طور جدي در نظر نگيريم نتايجش بعدا گريبان همه را خواهد گرفت. بحث ايمني تماشاخانه‌ها يكي از همين موارد است كه بايد با جديت تمام مورد توجه قرار بگيرد. اما تا زماني كه اراده جدي وجود نداشته باشد، هيچ اتفاقي رخ نمي‌دهد و فكر مي‌كنم با توجه به صحبت‌هاي مديران مركز هنرهاي نمايشي و وزارت ارشاد تمايل دارند مشكلات را برطرف كنند. همواره به فكر بازي برد- برد بين مخاطبان و مديران تماشاخانه‌ها هستند.
من به عنوان كارگردان و سرپرست يك گروه نمايشي هيچگاه در اين سالن‌ها احساس امنيت نمي‌كنم و همواره نگران همراهان و اعضاي گروهم هستم. اما تاكيد دارم با توجه به تلاش مسوولان اداره كل هنرهاي نمايشي براي بهبود اوضاع، در صورتي كه چنين كميته‌اي تشكيل شود همه‌چيز ظرف مدت كوتاه حل خواهد شد. يعني به سمت افزايش ايمني سالن‌هاي خصوصي گام برمي‌داريم و سالن‌هاي مجموعه تئاترشهر هم كه زيرنظر وزارت ارشاد در حال بازسازي هستند در اين زمينه از كيفيت و استاندارد ايمني بالاتري برخوردار مي‌شوند. به هرحال من 20 سال از عمرم را خارج از ايران به تحصيل در رشته تئاتر سپري كرده‌ام و آنجا سالن‌هاي تئاتري زيادي را ديده‌ام. اين موضوع موجب مي‌شود به صورت ناخداگاه به مقايسه بپردازم ولي آگاه هستم كه شرايط گذار ويژگي‌هاي خودش را دارد.
يكي از مشكلات افزايش تماشاخانه‌هاي خصوصي حركت آنها و جريان كلي تئاتر اين روزهاي ما به سوي پول‌سازي است. يعني وجه مادي به وجه هنري قالب شده كه موجب مي‌شود مسائلي مهمي مانند همين افزايش ايمني سالن‌هاي نمايش با غفلت مواجه شوند. شرايط به گونه‌اي شده كه شاهد هستيم بعضي هنرمندان صاحبنام تئاتر نيز به سمت درآمدزايي بيشتري متمايل شده‌اند كه البته با توجه به تنگناهاي موجود نمي‌توان از آنها ايراد گرفت. نكته اينجاست كه مي‌بينيم سالن‌هاي دولتي ما نيز در اختيار اين رويكرد قرار گرفته‌اند. وقتي وجه پول‌سازي و درآمدزايي غالب شود همه‌چيز از جمله بعد هنري را تحت تاثير قرار مي‌دهد و همين‌جا است كه بايد زنگ خطر را به صدا دربياوريم.