حل يك معماي اقتصادي

هنگام ثبت‌نام، آقاي قاليباف شهردار تهران سخن مهمي را گفت كه وعده‌هاي دست‌نيافتني محسوب مي‌شد و جزو محالات مي‌نمود. وي گفت كه درآمد كشور را در 4 سال رياست‌جمهوري خود، 5/2 برابر مي‌كنم. اگر چنين كاري شدني بود، بدون ترديد همه ما حاضر بوديم كه نه فقط براي انتخابات، بلكه از الان از آقاي روحاني بخواهيم كه فورا استعفا دهند يا آقاي قاليباف را عملا به جاي خود بگذارند و نه تنها براي 4 سال ديگر ايشان را براي رياست‌جمهوري انتخاب مي‌كرديم كه حاضر بوديم مادام‌العمر پست رياست‌جمهوري را دودستي به همراه ملت تقديم ايشان كنيم. حتما مي‌پرسيد كه چرا؟ وقتي كه يك نفر بتواند در عرض 4 سال اقتصاد كشور را 5/2 برابر كند، در عرض 8 سال 25/6 برابر و در عرض 12 سال 60/15 برابر و اگر خداوند عمر دهد، در عرض 16 سال 39 برابر مي‌كند. حتما مي‌دانيد كه 16 سال زمان زيادي نيست. تا چشم ببنديم گذشته است ولي در عوض توليد و درآمد ملي در اقتصاد ايران پس از 16 سال حدود 20 هزار ميليارد دلار مي‌شود كه از امريكا و چين و همه كشورهاي ديگر، بزرگ‌تر و قوي‌تر خواهد شد! اين مثال زده شد تا معلوم شود كه گوينده محترم به احتمال قوي اشتباهي اين گزاره غيرممكن را گفته است. ولي گفت‌وگوي آقاي قاليباف با خبرگزاري تسنيم نشان داد كه با علم و آگاهي اين را گفته است. وي در اين مصاحبه مي‌گويد كه: «وقتي فردي با بيش از سي سال سابقه مديريت اجرايي كه به همه تعهداتي كه داده پايبند بوده، با قاطعيت اعلام مي‌كند كه بعد از 4 سال درآمد كشور را دو برابر و نيم مي‌كند يا 5 ميليون شغل ايجاد خواهد كرد، مطمئنا سال‌ها مطالعه و برنامه‌ريزي و سابقه مديريتي پشت اين حرف وجود دارد... يكي از برنامه‌هاي ما در دولت آينده اين است كه ضمن برنامه محرك اقتصادي براي خروج از ركود، قيمت اقلام اساسي و كالاهاي مصرفي و مورد نياز مردم را به‌شدت كنترل كنيم... مطمئن باشيد اگر نمي‌توانستم اين كار را بكنم اصلاً نامزد نمي‌شدم... سال 84 بودجه و درآمد شهرداري تهران كمتر از دو هزار ميليارد تومان بود. امروز بعد از گذشت 12 سال، درآمد شهرداري تهران بيش از 20 هزار ميليارد تومان است يعني بيش از 10 برابر سال 84. درآمد شهرداري تهران در حالي افزايش پيدا كرده است كه ما نه چاه نفت داشته‌ايم و نه هيچ نوع كمك دولتي.»
از آنجا كه هيچ فردي كه حداقلي با آمار و ارقام و اقتصاد آشنا باشد نمي‌گويد كه درآمد اقتصادي را در 4 سال 5/2 برابر مي‌كنم. بنابراين از جملات مذكور متوجه مي‌شويم كه آقاي قاليباف به احتمال زياد منظور ديگري داشته است. براي فهم اين مساله قدري توضيح بايد داد. در آمار حساب‌هاي ملي هميشه دو جدول مشابه با دو معناي متفاوت وجود دارد. براي نمونه توليد ملي، مصرف، سرمايه‌گذاري و... به قيمت‌هاي ثابت و جاري ذكر مي‌شوند. فرض كنيم در سال 1380 توليد كشور به قيمت جاري 1000 بوده و در سال بعد به 1200 رسيده است. اگر در اين سال تورم 20 درصد باشد، در واقع ارزش توليد كشور به لحاظ قيمت‌هاي جاري 20 درصد بالا رفته ولي چون تورم هم 20 درصد بيشتر شده، پس رشد توليد صفر بوده است. ولي اگر ارزش توليد به 1300 برسد، 10 واحد نسبت به 120 واحد رشد اقتصادي داشته‌ايم. يعني حدود 8 درصد. اين را مي‌گويند رشد اقتصادي به قيمت ثابت. فقط اين رشد اهميت دارد. اگر رشد اقتصادي به قيمت جاري را بخواهيم در نظر بگيريم، ارزش توليد در ايران پس از انقلاب دو هزار برابر شده است ولي چون تورم هم خيلي بالا بود، لذا به ميزان درآمد و توليد شايد فقط دو برابر يا اندكي بيشتر اضافه شده باشد. اينكه آقاي قاليباف گفته‌اند در سال‌هاي 1384 تا 1395 درآمد شهرداري را 10 برابر كرده و بودجه آن را از 2 هزار ميليارد تومان به 20 هزار ميليارد تومان رسانده ناشي از اين ذهنيت غلط است كه وي اين درآمد را به قيمت جاري منظور كرده است. اصولا بودجه به قيمت جاري است. ولي ايشان توجه نكرده كه در همين فاصله زماني قيمت‌ها نيز حدود 5/6 برابر بيشتر شده است. به عبارت ديگر درآمد شهرداري تهران به قيمت ثابت در 12 سال مذكور فقط حدود 50 درصد افزايش داشته است كه توليد كشور هم در همين حدود زياد شده است.

بنابراين رشد سالانه درآمد شهرداري تهران به قيمت ثابت در 12 سال وي كمتر از 4 درصد در سال بوده است و اين رقم در حد رشد درآمد كشور در 20 سال گذشته، بدون در نظر گرفتن دوره احمدي‌نژاد است كه سقوط آزاد را تجربه كرديم. اين نوع درآمد در زمان آقاي هاشمي تا حدود 10 برابر افزايش يافت. مي‌توان درآمد و اقتصاد كشور را در طول 4 سال 5/2 برابر حتي 4 برابر كرد به شرطي كه به قيمت جاري باشد.
كافي است كه سالانه يك تورم 25 درصدي را تجربه كنيم. بدون افزايش حتي يك شغل هم درآمد كشور به قيمت جاري پس از 4 سال 5/2 برابر مي‌شود. احتمالا آقاي قاليباف حقوق‌ها را هم 5/2 برابر خواهند كرد در حالي كه با وجود تورم 25 درصدي در 4 سال، افزايش حقوق 5/2 برابري هيچ فايده‌اي براي حقوق‌بگيران ندارد. اتفاقا سياست‌هاي اقتصادي آقاي قاليباف كاملا هم تورم‌زاست. اين را به صراحت به اين صورت گفته‌اند: «در بسياري از كشورهاي با اقتصاد ليبرال، وقتي كه ركود اقتصادي وجود دارد، دولت‌ها دست به سياست تحريك تقاضا مي‌زنند و مستقيما به مردم به شيوه‌هاي مختلف پول مي‌دهند تا با ايجاد گردش مالي در بازار، اقتصاد كشور به تدريج از ركود خارج شود.» بنابراين انتظار مي‌رود كه تورم مثل زمان احمدي‌نژاد به 30 درصد هم برسد، به همين دليل پيشنهاد مي‌كنيم كه رقم 5/2 برابر را اصلاح كنند و به 3 تا 4 برابر برسانند، چون با تورم 30 و 35 درصدي به راحتي مي‌توان درآمد مردم را به قيمت جاري تا 4 برابر بالا برد. فقط يك نكته كوچك مي‌ماند و اينكه قيمت كالاها نيز به همين ميزان يا بيشتر افزايش پيدا مي‌كند و جيب مردم به ويژه فقرا مثل دوره احمدي‌نژاد خالي‌تر مي‌شود. با اين شيوه مي‌توان معماي آقاي قاليباف را حل كرد.