بازي تاج و تخت محمد بن سلمان

سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان روز شنبه طي رشته‌اي از فرمان‌هاي پادشاهي تغييرات مهمي در بدنه دولت عربستان ايجاد كرده كه به نظر نمي‌رسد تغييري سطحي براي خانه تكاني و بهبود كاركرد دولت اين كشور باشد، تغييرات حاصل شده مي‌تواند مقدمه انحصار قدرت در دستان محمدبن‌سلمان، وزير دفاع و جانشين وليعهد عربستان باشد. گرچه شيوه حكومت‌داري در عربستان، پادشاهي مطلق است اما گروه‌ها و جريان‌هايي نيز حضور دارند كه تا حد زيادي نقش تعيين‌كننده‌اي در انتخاب حاكم بعدي پهناورترين كشور غرب آسيا بازي مي‌كنند، يكي از اين گروه‌ها هيات بيعت است كه در دوران عبدالله بن عبدالعزيز، پادشاه پيشين عربستان تشكيل شد.
نيروهاي محمد بن سلمان روي كار مي‌آيند
برخي شاهزاده‌هايي كه بر اساس فرمان پادشاهي به عنوان امراي مناطق مختلف عربستان يا مشاور در ديوان پادشاهي انتخاب شده‌اند از اعضا يا فرزندان اعضاي هيات بيعت عربستان هستند و به اين ترتيب اين فرضيه كه محمد بن سلمان شاهزاده‌هاي همسو با خود را در پست‌هاي مهم حكومتي قرار داده تا روند رسيدنش به قدرت را تسريع بخشد، قوي‌تر مي‌شود.
در طول چند دهه گذشته بعد از ملك عبدالعزيز، موسس حكومت پادشاهي آل‌سعود قدرت در اين كشور همواره از برادر به برادر منتقل شده بود حالا قرار است براي نخستين بار تاج و تخت از برادر به پسران منتقل شود. با توجه به تعداد بالاي شاهزاده‌هاي سعودي و اينكه هر كدام از آنها مي‌توانند مدعي پادشاهي اين كشور باشند انتقال قدرت در شرايط فعلي عربستان را با چالش بزرگي روبه رو مي‌كند. با توجه به مساله بيماري و كهولت سن شاه سعودي و اينكه محمد بن سلمان، شاهزاده جوان تصميم‌گيرنده تام الاختيار و نهايي اين كشور به شمار مي‌رود و در واقع اوست كه فرمان‌هاي پادشاهي را صادر مي‌كند، به نظر مي‌رسد او با اعمال تغييرات در بدنه قدرت به اسم پدرش زمينه و فضا را براي انتقال بي‌دردسر قدرت براي خود فراهم مي‌كند.
شاهزاده خالد، كانال امن ارتباط محمدبن سلمان با ترامپ
در همين راستا مجتهد كاربر سرشناس توييتري كه به افشاگري از درون دربار آل‌سعود دست مي‌زند با اشاره به بخشي از فرمان پادشاهي ملك سلمان كه بر اساس آن خالد بن سلمان فرزند خودش را به عنوان سفير عربستان در ايالات متحده انتخاب كرده مي‌گويد: اين تصميم با اين هدف صورت گرفته تا راه ارتباطي ترامپ و محمد بن سلمان امن باشد و از جزييات ارتباط محمد بن سلمان با رييس‌جمهور امريكا برادرش خبر داشته باشد نه شاهزاده ديگري. به گفته مجتهد، محمد بن سلمان برادرش را به واشنگتن فرستاده تا تضمين كند كه فرد ديگري از خاندان پادشاهي از ويژگي روابط او و ترامپ بويي نبرد. اين اقدام در شرايطي صورت گرفته كه اخيرا نيز اخباري مبني بر اينكه محمد بن سلمان با عبد‌الله بن فيصل بن تركي سفير بركنار شده عربستان در واشنگتن رابطه خوبي نداشته و در جريان سفر اخيرش به واشنگتن او چندان در ديدارهاي بن‌سلمان حضور نداشته يا ديده نشده، منتشر شده بود.
حذف تدريجي وليعهد
از سوي ديگر به نظر مي‌رسد تشكيل شوراي امنيت ملي در عربستان با هدف حذف تدريجي محمد بن نايف از وليعهدي در عربستان و مقدمه‌چيني براي اينكه شخص محمد بن سلمان به عنوان وليعهد بعد از پدرش مستقيما قدرت را به چنگ بياورد، صورت گرفته است.
در همين راستا مجتهد مي‌گويد، تشكيل شوراي امنيت ملي كه زيرنظر ديوان پادشاهي قرار مي‌گيرد وسيله ديگري براي كوتاه كردن دست «محمد بن نايف» وزير كشور و وليعهد عربستان از نهاد امنيتي مهمي مانند وزارت كشور زمينه براي اخراج همه نزديكان و نيروهاي وفادار به او از وزارت كشور فراهم شود.  در طول چند سال گذشته بارها افشاگران سعودي از وجود اختلاف در دربار اين كشور و دشمني محمد بن سلمان با عمو زاده‌اش محمد بن نايف سخن گفته بودند و تاكيد كرده بودند كه او به دنبال كنار زدن محمد بن نايف از وليعهدي عربستان است.
همه پسران ملك سلمان
پايگاه خبري تحليلي الرأي‌اليوم در تحليلي در اين باره نوشته كه تغييراتي كه قرار است به موجب فرمان پادشاهي ملك سلمان در عربستان ايجاد شود، قدرت را در قبضه ملك سلمان و فرزندانش قرار خواهد داد. به اين ترتيب كه عبدالعزيز بن سلمان ديگر پسر پادشاه عربستان را به عنوان وزير مشاور دولت در امور انرژي و معدن انتخاب كرده و نوه‌اش احمد بن فهد بن سلمان را به عنوان معاون امير منطقه شرقيه انتخاب كرده است. الرأي‌اليوم با اشاره به شوراي امنيت ملي عربستان مي‌نويسد: هنوز بدنه و اختيارات اين شورا مشخص نشده اما روشن است كه قرار است به نهاد موازي وزارت كشور تبديل شود و اين احتمال وجود دارد كه محمد بن سلمان خودش را مشاور امنيت ملي بنامد و رياست اين شورا و وزارتخانه جايگزين را بر عهده بگيرد. يكي از نكات مهم ديگر تغييرات جديد انتخاب فهد بن تركي الثاني بن عبدالعزيز به عنوان فرمانده نيروي زميني ارتش عربستان است. او كه ژنرال ارتش است به گفته مجتهد از شخص وزير دفاع عربستان از لحاظ نظامي و تجربه شايسته‌تر است. با اين وجود مجتهد از او انتقاد مي‌كند كه با توجه به شايستگي‌هايي كه دارد و با توجه به مساله حصر خانگي برادرش كه از منتقدان شيوه حكومت‌داري آل‌سعود بوده چرا با محمد بن سلمان همكاري مي‌كند.
نارضايتي عمومي به دليل فشار اقتصادي
الرأي‌اليوم در گزارش خود به فرمان ديگري كه طي آن نيروهاي مسلح عربستاني كه در عمليات‌هاي اين كشور در يمن حضور دارند دو ماه حقوق و پاداش خود را دريافت مي‌كنند، اشاره كرده و اعلام كرد كه اين اقدام بعد از نارضايتي گسترده در ميان نيروهاي مسلح عربستان و طولاني شدن جنگ در يمن و آمار بالاي كشته‌هاي عربستان صورت گرفته است. به گفته برخي معارضان دولت آل‌سعود: اينكه هيچ ديد روشني نسبت به سرنوشت جنگ عربستان در يمن وجود ندارد موج نارضايتي را در ميان سربازان و افسران ارتش اين كشور در يمن افزايش داده است. الرأي‌‌‌اليوم نوشته در طول چند ماه گذشته در عربستان تاثيرات اقتصاد رياضتي به‌شدت مشهود بوده و شهروندان عربستاني فشار اقتصادي را در زندگي روزمره خود احساس مي‌كنند. كارمند‌ان دولتي عربستان علاوه بر حقوق‌هاي‌شان پاداش‌هايي را در طول 20 سال گذشته دريافت مي‌كرده‌اند كه گاهي به دوبرابر حقوق ماهيانه‌شان هم مي‌رسيد كه در راستاي سياست‌هاي اقتصاد رياضتي محمد بن سلمان اين پاداش‌ها قطع شده بود و همين مساله دليل بخشي از نارضايتي عمومي ايجاد شده در اين كشور است.  دولت عربستان بعد از اجراي طرح‌ اقتصاد رياضتي و كم كردن هزينه‌هايش دستور داده بود پاداش‌ها و مزاياي كارمندان دولتي قطع شود، حالا محمد آل‌الشيخ، وزير مشاور دولت عربستان اعلام كرده بازگرداندن پاداش‌ها و مزاياي كارمندان دولتي كه در چارچوب فرمان‌هاي پادشاهي ملك سلمان آمده در واقع دستور محمدبن‌سلمان است كه رياست شوراي امور اقتصادي و توسعه را برعهده دارد. به گفته مجتهد، كاربر سرشناس توييتر كه از درون خاندان آل‌سعود به افشاگري مي‌پردازد پرداخت پاداش براي كاركنان دولتي و نيروهاي مسلح عربستان كه در عمليات‌هاي فرسايشي و بي‌فرجام اين كشور در يمن حضور دارند با اين هدف صورت گرفته كه بعد از مدتي قيمت سوخت و ميزان ماليات افزايش پيدا كند و يارانه كالاهاي اساسي حذف شود. مجتهد با اشاره به فرمان پادشاهي براي پرداخت پاداش‌ها مي‌گويد اين اقدام توطئه‌اي براي بدتر شدن اوضاع است. پيش‌تر برخي گمانه‌ها از احتمال بركناري عادل الجبير از وزارت خارجه و عادل الطريفي از وزارت رسانه عربستان سخن گفته بودند اما تاكنون بر اساس فرمان پادشاهي عربستان عادل الطريفي از وزارت رسانه كنار گذاشته شده و بعيد نيست عادل‌الجبير نيز به زودي بركنار شود.  از سوي ديگر بركناري خالد العرج، وزير خدمات اجتماعي از اين وزراتخانه و بازجويي از او به دليل آنچه فساد در اين وزارتخانه عنوان شده جنجال‌آفرين شده و حاكي از فساد عميق و اختلافات دواير قدرت در عربستان است كه هر بار فردي را قرباني اين اختلافات مي‌كند.