ديپلماسي
رياست‌جمهوري ترامپ را تغيير داد؟
مقاومت تيلرسون دربرابر تشديد ادبيات نخستين نامه برجامي به كنگره
گروه ديپلماسي| مانورهاي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده در برابر توافق هسته‌اي ايران با 1+5، همه را سردرگم كرده است. الي ليك، ستون‌نويس بلومبرگ در يادداشتي در اين باره مي‌نويسد: همه آن هشدارها درمورد اينكه رياست‌جمهوري دونالد ترامپ را امري نرمال فرض نكنيد، به ياد داريد؟ به نظر مي‌رسد كه حداقل در مورد پرونده ايران مي‌توانيم بگوييم كه جايگاه رياست‌جمهوري در حال نرماليزه كردن دونالد ترامپ است. عصر سه‌شنبه گذشته بود كه ركس تيلرسون، وزيرخارجه كابينه ترامپ تاييد كرد كه ايران به تعهداتش به توافق هسته‌اي كه محصول مذاكره دولت اوباما و 5 كشور ديگر با ايران بوده، پايبند بوده است. با اين اعلاميه، ما در فاصله بسيار زيادي با شعارهاي تبليغاتي ترامپ بوديم كه مي‌گفت توافق هسته‌اي، بدترين توافق تاريخ است. از نظر ساختار سياسي قدرت در واشنگتن، تصميم صدور گواهي براي پايبندي ايران به برجام سخت نبوده است. براساس توافق هسته‌اي، امريكا و متحدان اين كشور بايد تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را بردارند و همچنين رد بلوكه از اموال اين كشور كنند. همزمان ايران نيز محدوديت‌هايي در حوزه غني‌سازي اورانيوم را پذيرفته، دسترسي‌هايي به بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي داده و همچنين برخي محدوديت‌هاي فني هسته‌اي ديگر را هم براي مدت مشخصي قبول كرده است. حتي در داخل ايران نيز، تندروها درايتي در پاره كردن توافق هسته‌اي كه با آن مخالف هستند را نمي‌بينند چرا كه حداقل در مقطع فعلي، ايران درباره برنامه هسته‌اي خود شفافيت كامل دارد و تحريم‌هاي هسته‌اي بين‌المللي عليه ايران نيز برداشته شده است. تاييد تيلرسون تا حدودي در تضاد با ساير نگاه‌هاي جاري در دولت ترامپ بود. برخي مقام‌هاي امريكايي كه به پروسه تدوين و انتشار چنين نامه‌هايي آشنايي دارند به شرط عدم افشاي نام خود مي‌گويند: مقام‌هاي كاخ سفيد و وزارت خارجه امريكا تمام طول روز سه‌شنبه با هم درگير بحث و بررسي‌هاي بسيار جدي بودند. موضوع بحث نيز ادبيات تيلرسون در اين نامه بود. درنهايت هم تيلرسون اين جدل را به نفع خود تمام كرد. وي در نامه‌اي دو پاراگرافي به رييس مجلس نمايندگان امريكا اعلام كرد كه دولت ترامپ قرار است سياست خود در برابر ايران را مرور كند. در بخش‌هاي ديگري از اين نامه كوتاه آمده است كه ايران با ابزارهاي متفاوت از جريان‌هاي تروريستي حمايت مي‌كند. البته گفته مي‌شود كه كارشناسان مسائل ايران در كاخ سفيد و همچنين در بدنه سرويس‌هاي اطلاعاتي امريكا كه تمام روز سه‌شنبه مشغول جدل با تيلرسون بودند خواهان ادبياتي شديدتر از آنچه منتشر شد، عليه تهران بودند.
تمام اين مسائل در متن توجه به فعاليت‌هاي ترامپ در 90 روز نخست گذشته از دولتش معنا پيدا مي‌كند. زماني كه ترامپ به كاخ سفيد پاگذاشت، مساله ايران در راس قرار گرفته بود. نخستين مشاور امنيت ملي ترامپ، مايكل فلين در اوايل فوريه اعلام كرد كه امريكا ايران را در ليست كشورهاي تحت نظر قرار داده است. مايك پمپئو كه يكي از اصلي‌ترين منتقدان ايران در زمان حضور در كنگره بود به عنوان رييس سازمان سيا انتخاب شد. از سوي ديگر به اين دليل كه تفاهم هسته‌اي ميان ايران و 1+5 به عنوان يك معاهده در سنا تصويب نشده بود، معلوم نبود كه آيا دولت امريكا همچنان به عنوان بخشي از اين توافق باقي مي‌ماند يا خير؟ با اين‌همه نشانه‌هايي وجود داشت مبني براينكه ترامپ قرار است با ايران سرسختانه‌تر از اوباما رفتار كند. به عنوان مثال هفته گذشته بود كه وزارت خزانه‌داري امريكا افراد جديدي را با طرح اتهام‌هاي حقوق بشري در ليست تحريم قرار داد. اين رفتار در تناقض كامل با سياست باراك اوباما به خصوص در سال‌هاي پاياني رياست‌جمهوري‌اش بود كه پروسه وضع تحريم‌ها در زمان پيشبرد مذاكرات ميان ايران و 1+5 به حالت معلق درآمده بود. يكي ديگر از تغييرات در نوع رفتار دولت جديد امريكا با ايران را بايد در وضع قوانين جديد براي كشتي‌ها و ناوهاي امريكايي حاضر در خليج فارس و همچنين بازبيني سياست‌هاي امريكا در برابر فعاليت‌هاي نظامي برخي گروه‌هاي مورد حمايت ايران در عراق دانست. با اين‌همه روزهايي كه چندمشاور ارشد ترامپ در كاخ سفيد، پيش‌نويس يك فرمان اجرايي را تدوين كنند و در آن، سفر شهروندان چند كشور مسلمان به تهران را ممنوع اعلام كنند و در اين مسير از هيچ فردي در دولت مشورت هم نگيرند، گذشته است. البته كه شيوه ترامپ براي رويارويي با مسائل منحصر به فرد و مختص خودش مانده است. كدام رييس‌جمهور ديگري ممكن است به رييس‌جمهور چين در حالي كه مشغول خوردن زيباترين كيك شكلاتي است بگويد كه ما همين الان 59 موشك تاماهاك به سوريه زديم؟ با اين‌همه به نظر مي‌رسد كه پروسه تصميم‌گيري و اجرا در كاخ سفيد اندك اندك به مسير نرمال خود بازمي‌گردد.
ترامپ نارضايتي خود از برجام را كتمان نكرده است
مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا در اظهاراتي در استراليا كه شبكه خبري سي‌ان‌ان آن را پوشش داده از لفظ «اين به اصطلاح توافق هسته‌اي» براي برجام استفاده كرد. پنس گفت: دونالد ترامپ، با وجود انتقادهاي مكرر از توافق پناهجويان امريكا با استراليا كه در روزهاي پاياني دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور سابق امريكا به امضا رسيد، به آن پايبند خواهد بود. بگذاريد به صراحت بگويم كه ما به اين توافق پايبند خواهيم ماند ولي اين به معني آن نيست كه ما آن را تاييد مي‌كنيم. به صراحت بگويم، رييس‌جمهور هنگام بررسي دولت گذشته هرگز ابايي از ابراز نارضايتي از ساير توافق‌هاي بين‌المللي به خصوص اين به اصطلاح توافق هسته‌اي با ايران نداشته است.