رسانه، شگفتيساز و شگفتزده
جلال سميعي
۱. حالا ديگر انتخابات تمام شده است و رسانهها هم كمكم تلاش ميكنند خودشان را براي جنگهاي جديد پساانتخاباتي آماده كنند؛ بسياري از چهرهها و گروههاي شاخص به دلايل مختلفي كه باختن يكي از مهمترين آنهاست، ترجيح ميدهند كه ديگر چندان انتخابات و نتايجش را به روي خودشان نياورند؛ بسياري از آدمها كه رسانههاي اطرافشان مثل تلويزيون و موبايل و حرفهاي باجناق، سياسيشان كرده است، تلاش ميكنند با گردآوري اطلاعات حتي پراكنده، چيزي براي گفتن داشته باشند كه شايد در رقابت براي ديده شدن، پشت حرفهاي ديگران گم نشوند. واقعيت هم اين است كه براي ديده شدن، مهمترين ابزارها همين رسانهها هستند.
۲. درباره ديده شدن تا دلتان بخواهد ميتوانم حرف بزنم؛ بسياري از كارهاي عجيبي كه ممكن است انگيزهشان را نفهميد، همين ديده شدن لعنتي ايجادشان ميكند؛ دقت كنيد كه اينستاگرام چقدر محبوب دلهاست، چون به سادهترين و سريعترين روش دارد آدمها و تصويري را كه دارند يا ترجيح ميدهند داشته باشند، در چشم ديگران فرو كند! براي همين ديده شدن است كه خيلي از آدمها بيهيچ نام و نشاني نامزد رياستجمهوري ميشوند؛ براي همين ديده شدن است كه بسياري از مخالفتهاي ظاهرا بيدليل رسانهاي ميشوند؛ ديده شدن يك نياز غريزي است كه ميتواند يك آدم با لباسها و زندگي گرانقيمت و پنهاننشدني را مدافع حقوق فقرا كند. اين نياز غريزي در سطوح مختلف نياز و توان آدمها و سازمان و برندها، ممكن است تهديد يا فرصتي باشد كه ناگهان همهچيز را تغيير بدهد.
۳. انتخابات ارديبهشت امسال كه تجميع سه انتخابات كشوري و محلي بود، يكي از نقاط عطف تغييرات رسانهاي در تاريخ ايران هم شد؛ از نامزدي معاون اول دولت كنوني كه سطح جديدي از تلاش براي القاي صراحت و پاسخگويي دولتي در ميانه راه بود، تا احياي ناگزير نقش صدا و سيما در تبليغات و مناظرههاي نامزدها، رويهها و تجربههاي تازهاي بودند كه رسانههاي رسمي و غيررسمي كشور را با تكانهاي بزرگي روبهرو كردند؛ كار رسانههاي غيررسمي يا ظاهرا غيررسمي به جايي رسيد كه يكي از نامزدهاي مغلوب، در يك گفتوگوي ويديويي جريان برنده را با اتهامها و نفرينهاي زيادي بدرقه كرد.
۴. ميخواهم توجه شما را به اين اصل مهم جلب كنم كه رسانهها دارند به شكل عجيبي بر جامعه و سياست و ديگر مناسباتش اثر ميگذارند و همزمان با شوكها و تاثيرهاي بزرگي از طرف همين اجتماع روبهرو هستند. كنش و واكنش بين رسانهها و مخاطبان آنقدر هرروز گسترده و پيچيده و پر از جزييات ناديدني ميشود كه گاهي بسياري از رسانهها خود با كاركردهايي كه مصرفكنندگانشان براي آنها از طريق تواناييها و محتواشان پيدا ميكنند، شگفتزده ميشوند. حقيقت اين است كه رسانه مهمترين مسير توسعه در مفهوم كلان و جهاني است؛ مسيري كه هر روز پيچهاي تازه و كشفهاي حيرتآوري هم دارد.