شريعتي ممنوعه!

ناهيد مولوي

 قرار بود ديروز دانشگاه تربيت مدرس ميزبان يك سمپوزيوم علمي با عنوان «اكنون، ما و شريعتي» باشد؛ برنامه‌اي دو روزه با حضور بسياري از چهره‌هاي آشنايي كه در دانشگاه‌هاي مهم كشور كسوت استادي دارند و تدريس مي‌كنند و البته چهره‌هاي آشنايي در حوزه انديشه كه نام‌شان با انديشه علي شريعتي گره خورده است، در نقد و حمايت از او. هر سال در 29 خرداد ماه همزمان با سالگرد درگذشت علي شريعتي همايشي از سوي بنياد شريعتي برگزار مي‌شود اما هر 10 سال يك بار اين مراسم شكل مفصل‌تري به خود مي‌گيرد. امسال به خاطر همزماني ماه رمضان با چهلمين سال درگذشت شريعتي اين برنامه به 14 و 15 تيرماه موكول شد. برنامه‌اي كه بي‌شك برگزار‌كنندگانش تمايل داشتند نه در دانشگاه بلكه در همان ساختماني كه بيش از هر چيز يادآور مردي است كه قلم را سلاح خود براي مبارزه با پهلوي قرار داد، برگزار شود. ساختماني در خيابان دكتر شريعتي كه وقتي گنبد فيروزه‌اي و گلدسته‌هاي سر به فلك كشيده‌اش پديدار مي‌شود براي بسياري از عابران يادآور روزهاي پرهياهوي دهه چهل است، به روزهايي كه سخنراني‌هاي آتشين شريعتي بسياري را به جاده شميران تهران مي‌كشاند. اما اين سال‌ها كساني كه بر مديريت حسينيه ارشاد تسلط پيدا كرده‌اند علاقه چنداني ندارند تا نگين فيروزه‌اي سه راه ضرابخانه را بار ديگر با ياد معلم انقلاب زنده كنند. بنياد شريعتي تلاش كرد در 29 خرداد ماه همايشي را در حسينيه ارشاد برگزار كند كه با مخالفت صاحبان جديد حسينيه به ناچار به دانشگاه تهران پناه برد و در سالن ابن‌خلدون دانشكده علوم اجتماعي اين دانشگاه چهلمين سالمرگ شريعتي را برگزار كرد. همان جا بود كه احسان شريعتي گفت: «ما در سي‌امين سالگرد نيز سمينار مفصل سه روزه‌اي در حسينيه ارشاد برگزار كرديم و امسال نيز اميدوار هستيم كه اين برنامه در حسينيه ارشاد برگزار شود كه اگر نشود، نام آنجا ديگر حسينيه ارشاد نخواهد بود.» بنياد شريعتي كه ميزبان هم‌نشيني علمي شريعتي بود همه تلاش خود را به كار بست تا حاميان و منتقدان شريعتي را در خانه اصلي او، حسينيه ارشاد دور هم جمع كند و حتي موافقت شوراي تامين استان را هم جلب كرد اما مخالفت گردانندگان حسينيه ارشاد سبب شد تا دانشگاه تربيت مدرس محل اين هم نشيني اعلام شود. سه‌شنبه صبح حتي درهاي سالن به روي برگزار‌كنندگان باز شد تا كارهاي لازم براي آماده‌سازي مراسم را انجام دهند. روز كه به انتهايش رسيد و در حالي كه 12 ساعت به برگزاري برنامه مانده بود اعلام شد برنامه به‌طور ناگهاني از سوي دانشگاه تربيت مدرس لغو شده است.
براي پيگيري بيشتر ماجرا با احسان شريعتي تماس گرفتيم و آنچه را كه رخ داده است از او جويا شديم. فرزند علي شريعتي كه خود قرار بود سخنران افتتاحيه اين هم‌نشيني باشد، مي‌گويد دلايل لغو اين برنامه براي آنها هم مشخص نيست. ابتدا از او پرسيديم چه شد كه دانشگاه تربيت مدرس را براي برگزاري اين برنامه انتخاب كردند، او در پاسخ گفت: «از زمستان سال گذشته تصميم به برگزاري اين برنامه گرفته شد و انتخاب ما براي محل برگزاري آن حسينيه ارشاد بود و از همين رو با مديريت حسينيه وارد مذاكره شديم. آنها ابتدا موافقت كردند و برگزاري را منوط به مجوز فرمانداري و استانداري كردند. ما موفق شديم از شوراي تامين مجوزهاي لازم را كسب كنيم و آنها را در اختيار مديريت حسينيه ارشاد قرار داديم اما حدود دو هفته پيش از مديريت حسينيه تماس گرفتند و گفتند ما امكان پذيرايي از برنامه شما را نداريم و وقتي ما دليل آن را جويا شديم آنها همين جمله را تكرار كردند و توضيح بيشتري ندادند. » احسان شريعتي در ادامه توضيح داد كه چرا دانشگاه تربيت مدرس را براي اين برنامه انتخاب كردند و اضافه كرد: « از آنجايي كه برخي از اساتيد دانشگاه تربيت مدرس قرار بود در اين سمپوزيوم شركت داشته باشند پيشنهاد دادند تا اين برنامه را در اين دانشگاه برگزار كنيم.» فرزند دكتر شريعتي درباره اينكه چه روندي را براي موافقت دانشگاه طي كردند، گفت: «ما دو هفته پيش با دانشگاه وارد مذاكره شديم و معاون پژوهشي دانشگاه و روساي سه گروه از دانشكده علوم انساني (گروه تاريخ، علوم سياسي و جامعه‌شناسي) نامه‌اي را امضا كردند تا اين همايش در سالن چمران دانشگاه تربيت مدرس كه گنجايش بيشتري دارد برگزار شود و با موافقت دانشگاه قرار شد تا برنامه در آنجا برگزار شود.» شريعتي در پاسخ به اين سوال كه برخي مسوولان دانشگاه ابتدا اظهار بي‌اطلاعي كرده و گفته‌اند ما در جريان اين برنامه نبوديم، گفت: «ما همه مراحل قانوني را طي كرديم و همانطور كه گفتم معاون پژوهشي و روساي سه گروه علمي دانشكده نامه نوشتند، چطور در جريان نبودند.

ضمن اينكه ديروز درهاي سالن را به روي دوستان ما باز كردند تا مقدمات برنامه را آماده كنند و دوستان هم دكور برنامه را آماده كردند و هم ميزهاي كتاب را چيدند، اگر در جريان نبودند چطور اجازه اين كارها داده شده است؟» احسان شريعتي در پاسخ به اين سوال كه چه زماني از لغو برنامه مطلع شدند، گفت: «روز سه‌شنبه حدود ساعت 3 بعدازظهر بود كه به ما اطلاع دادند دستور لغو برنامه آمده است. او ادامه داد: البته دوستان از كتابخانه ملي و ديگر پژوهشكده‌هاي علمي ديگر پيشنهاد دادند برنامه را به تاخير بيندازيم و در مكان ديگري برگزار كنيم اما امكان تغيير مكان در اين فرصت كم براي ما وجود نداشت زيرا بسياري از علاقه‌مندان شركت در اين برنامه از شهرستان‌ها راه افتاده بودند و تغيير مكان موجبات سرگرداني آنها را در تهران فراهم مي‌كرد.» احسان شريعتي تاكيد كرد كه مهمان‌هايي از فرانسه، تركيه، كانادا و امريكا نيز قرار بود در اين برنامه شركت داشته باشند.او در پاسخ به اينكه آيا زمان ديگري را براي برگزاري برنامه در نظر گرفته‌اند، گفت: «ما تصميم گرفتيم اگر همه شرايط فراهم شود اين برنامه را در دوم آذر ماه و همزمان با سالروز تولد دكتر شريعتي برگزار كنيم و اگر اين امكان باشد برنامه را در دانشگاه تهران برگزار كنيم.» احسان شريعتي همچنين در پاسخ به اين سوال كه دانشگاه دليل اين لغو ناگهاني را چه چيزي عنوان كرده، گفت: «دليلي كه از سوي دانشگاه براي لغو اين برنامه عنوان شده، عدم رعايت آيين نامه و مسائل اداري است. شريعتي در ادامه افزود: اين دليل براي ما بسيار مبهم است و ما نمي‌دانيم آيا اين تصميم دانشگاه بوده يا دستوري خارج از دانشگاه مبني بر لغو برنامه صادر شده است.»
لغو برنامه دليل امنيتي و سياسي نمي‌تواند داشته باشد
از توضيحات احسان شريعتي مشخص است كه هيچ دليل روشني براي لغو اين برنامه عنوان نشده است. اما سوال اصلي اينجاست كه چرا از برگزاري چنين برنامه‌اي كه در واقع سخنران‌هايش اساتيد دانشگاه‌هاي كشور هستند ممانعت مي‌شود؟ آيا شريعتي و تفكرش خط قرمز است؟ احسان شريعتي در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «سخنران‌هاي اين برنامه همه در دانشگاه‌هاي كشور تدريس مي‌كنند. به نظر من اين اتفاق هيچ توضيح موجهي ندارد و در واقع لغو‌كنندگان بايد به اين سوال پاسخ دهند و دليلي مثل عدم رعايت آيين‌نامه و مراحل اداري به هيچ عنوان قانع‌كننده نيست». او در ادامه مي‌گويد: «اين يك سمينار علمي و نظري در نقد و تحليل روايت‌هاي مختلف از شريعتي بود و در واقع گفتمان نو شريعتي بود به اين معني كه با توجه به بحران‌هايي كه امروز با آن رو‌به‌رو هستيم، گفتمان شريعتي چه تغييراتي كرده است و چه برداشت‌هايي از آن مي‌شود. احسان شريعتي در پايان گفت: با توجه به موضوع اين برنامه، لغو آن نمي‌تواند دلايل سياسي و امنيتي داشته باشد.»