فواد معصوم، رييس‌جمهور عراق در گفت‌وگو با روزنامه عكاظ عربستان:
بايدن گفت دنبال براندازي در ايران نيستيم
يسرا بخاخ
روزنامه عكاظ عربستان فواد معصوم، رييس‌جمهور عراق را يكي از شخصيت‌هاي مهم و يكي از قطب‌هاي سياسي اين كشور بعد از حمله امريكا به عراق توصيف كرده است. اين روزنامه مي‌نويسد با توجه به تاريخ طولاني معصوم در امر مبارزه‌هاي سياسي از اهميت و وزن سياسي بالايي در ميان همه جريان‌هاي عراقي برخوردار است كه بر اساس آن مي‌تواند رابط تاثيرگذاري ميان همه جريان‌هاي عراقي از جمله شيعيان، اهل سنت و كُردها باشد.
فواد معصوم كه در سفري درماني به انگلستان سفر كرده در لندن با جميل الذيابي، خبرنگار روزنامه عكاظ به گفت‌وگو نشسته است. رييس‌جمهور عراق در اين گفت‌وگو درباره رابطه عربستان و عراق و رابطه شخصي‌اش با سلمان بن‌عبدالعزيز، پادشاه فعلي عربستان و عبدالله بن‌عبدالعزيز، پادشاه پيشين عربستان گفت: هنگامي كه به قدرت رسيدم احساس كردم بايد احساس دوري موجود ميان عراق و عربستان را از بين ببرم به همين دليل بعد از ديدار با سعود الفيصل در حاشيه نشست اتحاديه اروپا براي حمايت از عراق در پاريس دست سعود الفيصل را گرفتم و به او گفتم دري كه به روي عراق بسته‌ايد كي باز مي‌شود؟ و او در پاسخ به من گفت اين در از همين لحظه باز شده و همين مساله ما را تشويق كرد تا تماس‌ها با عربستان را آغاز كرديم و قرار شد من به رياض سفر كنم. فواد معصوم تاكيد كرد پيش از سفر به عربستان به نجف رفته بود تا حساسيت‌هايي كه برخي گمان مي‌كردند وجود دارد برطرف شود. رييس‌جمهور عراق گفت: با آيت‌الله سيستاني ديدار كردم و به او گفتم فردا‌شب با عبدالله بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان قرار ملاقات دارم، پاسخ داد كه از اين مساله استقبال مي‌كنم، اميدوارم اين اقدام با خير و بركت همراه باشد، عربستان كشور مهمي است و بايد روابط ما با اين كشور قوي باشد. وقتي به رياض رسيدم در حضور هيات‌هاي عراقي و عربستاني در ديدار با ملك عبدالله به او گفتم كه مراجع ديني را در نجف ديدار كرده‌ام از جمله آيت‌الله سيستاني كه از اين سفر استقبال كرده‌اند. وي ادامه داد كه پادشاه درگذشته عربستان هم درباره آيت‌الله سيستاني گفته بود او مرد دانا و عاقلي است. رييس‌جمهور عراق در ادامه تاكيد كرده كه بعد از اين ديدار بود كه در نوامبر 2014 بغداد خواستار بازگشت سفير عربستان به عراق بعد از حدود 25 سال تعطيلي سفارت اين كشور بود كه سعودالفيصل وعده داد اين اتفاق رخ خواهد داد. وي درباره افت و خيزهاي رابطه بغداد و رياض در طول دوران پادشاهي سلمان بن عبدالعزيز گفت: در جريان نشست اتحاديه عرب در شرم‌الشيخ در سال 2015 سوءتفاهمي ميان عراق و عربستان ايجاد شد، قرار شده بود موضع مشخصي درباره آنچه در يمن رخ داده و پيشروي نيروهاي اين كشور به سوي مرزهاي عربستان ارايه شود اما ما معتقد بوديم كه بايد اين مساله از راه گفت‌وگو و مصالحه حل شود تا تراژدي رخ ندهد به همين دليل نزديك شدن نيروهاي يمني به مرزهاي عربستان را محكوم نكرديم همين مساله براي سعودي‌ها حساسيت‌زا شد اما وقتي ثامر السبهان استوارنامه‌اش را به من در بغداد ارايه داد اين موضوع را براي او توضيح دادم كه او نيز نظر ما را به مسوولان عربستان انتقال داد. رييس‌جمهور عراق در خصوص نشست رياض نيز كه با حضور دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا برگزار شده بود، تاكيد كرد كه براي سخنراني در اين نشست آماده بود كه تصميم گرفته شد فقط سه سخنراني در اين نشست وجود داشته باشد علاوه بر اينكه مي‌خواستيم از ديدارهايي كه با مسوولان سعودي داشتيم ابراز خرسندي كنيم مي‌خواستيم درباره برخي ملاحظات درباره نشست رياض نيز سخن بگوييم زيرا ما در عراق نياز داريم كه درهاي‌مان را به روي همه باز كنيم و از همه جريان‌ها حمايت كنيم.
معصوم در پاسخ به سوال خبرنگار عكاظ درباره اينكه چرا عراق به ائتلاف اسلامي عربي ضد‌تروريسم نپيوسته گفت: ما عملا با تروريسم مبارزه مي‌كنيم كسي به ما پيشنهادي در زمينه حضور در اين ائتلاف را ندارد اگر هم چنين پيشنهادي مطرح شود ما ابتدا مي‌پرسيم كه چگونه مي‌خواهيد با تروريسم مبارزه كنيد نه اينكه هر پيشنهادي كه ارايه شود بدون در نظر گرفتن جوانب آن اقدام به موافقت كنيم. وي در پاسخ به سوالي درباره شخصيت سلمان بن‌عبدالعزيز پادشاه عربستان و پسرش محمد بن‌سلمان كه وليعهد فعلي اين كشور است، گفت: ملك سلمان اقدامات بسيار مهمي براي ايجاد ثبات در عربستان و خاورميانه برداشته و معتقد است كه آينده با وجود جوانان ساخته مي‌شود اين مساله بسيار مهم است محمد بن سلمان را نيز در ديدارهاي اخير خيلي سريع ملاقات كرده‌ام، فكر مي‌كنم مساله انتخاب او به عنوان وليعهد يك موضوع داخلي باشد ما هميشه به عربستان به عنوان يك كشور مهم در خاروميانه نگاه مي‌كنيم هم به دليل موقعيت ديني اين كشور هم موقعيت منطقه‌اي آن. در حالي كه خبرنگار روزنامه عكاظ اتهام طايفه‌گرايي به نيروهاي الحشد الشعبي عراق وارد كرده از رييس‌جمهور اين كشور پرسيده چگونه رابطه خوبي با عربستان ايجاد مي‌كنيد در حالي كه حشد الشعبي هر چند وقت يك بار عربستان را تهديد مي‌كند كه معصوم در پاسخ به او گفت: حشد الشعبي عربستان را تهديد نمي‌كند برخي افراد چنين تهديد‌هايي كرده‌اند، حشد الشعبي در قانون اساسي عراق جاي گرفته و بايد بدانيد كه سياست عراق را جريان‌ها و افراد شكل نمي‌دهند بلكه كابينه و موسسه‌هاي نهاد رياست‌جمهوري هستند كه اين تصميم‌ها را مي‌گيرند.
با وجود پافشار خبرنگاري سعودي كه حشد الشعبي عربستان را تهديد كرده فواد معصوم گفت: براساس اطلاعات من نيروهاي حشد الشعبي تاكنون به مرزهاي عربستان تجاوز نكرده‌اند و در عصر ارتباطات و وجود فضاي مجازي در حالي كه مشكلات متعددي در منطقه ايجاد شده همه اين مسائل روي هم رفته بي‌تاثير نيست اما معتقدم كه روابط ميان عربستان و عراق بايد از اين موضوعات عبور كند. رييس‌جمهور عراق درباره ادعاهاي ثامر السبهان درباره اينكه در عراق تهديد به مرگ شده بود و اينكه در نهايت بنا به درخواست عراق مجبور شد بغداد را ترك كند، گفت: ما در رياست‌جمهوري، كابينه دولت و وزارت خارجه هرگز درخواست اخراج ثامر السبهان را نداشتيم اما برخي اظهارات او به سود روابط دو كشور نبود، در مورد ادعاي تلاش براي ترور او هم من هيچ اطلاعي در اين زمينه ندارم يعني نهادهاي امنيتي ما هيچ اطلاعاتي در اين باره به ما منتقل نكردند. شايد سبهان فكر مي‌كرده كه تحت تعقيب قرار گرفته اما ما مي‌خواهيم كه روابط خوبي با عربستان داشته باشيم، نمي‌خواهيم روابط‌مان در سطح ديدار و نشست‌هاي بين‌المللي باشد بلكه مي‌خواهيم وزراي ما بتوانند به اين كشور سفر كنند و آنها هم بتوانند به بغداد بيايند. رييس‌جمهور عراق در پاسخ به سوال مجدد خبرنگار عربستاني در خصوص نيروهاي حشد الشعبي گفت: از همان ابتدا وجود نيروهاي حشد الشعبي ضروري بود زيرا بغداد و بسياري از شهرهاي ديگر عراق از سوي گروه‌هاي تروريستي مورد تهديد قرار گرفته بودند در اين شرايط يك عزم ملي ايجاد شد هر كشوري كه در برابر تهديد قرار بگيرد همين واكنش را خواهد داشت، آيت‌الله سيستاني و ديگر مراجع هم با صدور فتوايي از مردم خواستند هركسي كه توان برداشتن سلاح را دارد به مبارزه با تروريسم بپردازد. تنظيم ساز‌و‌كار حشد الشعبي بعد از اين مسائل بود قطعا بعد از شكست دادن داعش بايد اين موضوع بار ديگر مورد بررسي قرار بگيرد تا روش برخورد با حشد الشعبي مشخص شود. رييس‌جمهور عراق در بحث روابط عراق با كشورهاي منطقه رابطه بغداد و كويت را بسيار خوب توصيف كرد و درباره رابطه با دوحه و پرسش خبرنگار درباره بحران اخير كشورهاي عربي با قطر گفت: روابط عراق با قطر محدود است، با اين وجود يك بار به دوحه سفر كرده‌ام زيرا اين كشور بر برخي جريان‌هاي اسلام‌گرا تاثيرگذار است با اين وجود قطر سفارتي در بغداد ندارد، اما وقتي يك جريان در برابر يك جريان ديگر قرار مي‌گيرد تو براي اينكه بتواني از يكي از اين جريان‌ها جانبداري كني بايد با آنها رابطه داشته باشي و در غير اين صورت ما معتقديم كه گفت‌وگو در اين شرايط ضروري است.
خبرنگار عكاظ اين پاسخ رييس‌جمهور عراق را يك پاسخ حساب شده توصيف كرده و در ادامه پرسش خود ادعا مي‌كند: قطر كشوري كوچك است اما رسانه‌هايي دارد كه با استفاده از آن برخي گروه‌ها را تحريك مي‌كند، از گروه‌هاي افراط گرايي مانند القاعده و جبهه النصره حمايت مي‌كند اخيرا هم ضمن تلاش براي رشوه دادن به حشد الشعبي از حزب‌الله هم حمايت مي‌كند، اين كشور با ايران تلاش مي‌كند امنيت كشورهاي عربي و اسلامي را بر هم بزند، بايد در برابر اين مساله موضع واضحي داشته باشيد. در پاسخ به اين سوال رييس‌جمهور عراق گفت: بايد بدانيد مرز مشترك ايران و عراق به 1300 كيلومتر مي‌رسد ما با تهران رابطه خوبي داريم، از همان روزي كه در موصل مورد هدف حملات داعش قرار گرفتيم ايران به ما كمك‌هاي بشردوستانه و نظامي زيادي كرده است. قرار نيست ما از يك جبهه در برابر يك جبهه ديگر در منطقه موضع‌گيري كنيم سياست ما به اين شكل نيست، آنچه براي ما مهم است وضعيت داخلي عراق بازگرداندن امنيت و ثبات به كشورمان است. خبرنگار روزنامه عكاظ در بخش ديگري مي‌گويد حشد الشعبي 500 ميليون دلار از قطر پول گرفته تا تعدادي زنداني قطري را آزاد كند. سرنوشت اين پول چه شده است كه رييس‌جمهور عراق در پاسخ مي‌گويد: اين پول براي عراق صرف مي‌شود اين افراد بدون اجازه وارد عراق شده بودند. هر پولي كه به اين طريق وارد عراق مي‌شود مصادره مي‌شود و حالا اين پول در بانك مركزي عراق است. در حالي كه خبرنگار سعودي تلاش مي‌كند ايران را به دست داشتن در اين ماجرا ربط دهد و تهران را به حمايت از تروريسم و القاعده متهم كند، رييس‌جمهور عراق در پاسخ به اتهامات او گفته: روابط كشورها بر اساس آنچه در رسانه‌ها مي‌آيد ساخته نمي‌شود، ما نمي‌توانيم با ايران دشمني كنيم، مي‌خواهيم با همه رابطه خوبي داشته باشيم. مي‌گويند ايران در امور داخلي ديگر كشورها دخالت مي‌كند همه اين حرف‌ها سياسي است، تا اين لحظه هيچ مسوول ايراني پيش من نيامده كه از من بخواهد كار خاصي را انجام دهد، بزرگ‌ترين حجت براي اين مساله نشست اخير رياض بود. اگر قرار بود ايران در امور داخلي ما دخالت كند از ما مي‌خواستند كه در اين نشست شركت نكنيم. ما مي‌خواهيم با همه روابط خوب و متعادلي داشته باشيم، وقتي در سال 2014 براي شركت در نشست‌هاي سازمان ملل به امريكا سفر كرده بودم در آن سفر با جو بايدن (معاون وقت رييس‌جمهور امريكا) ديدار كردم و به او گفتم كه ما با ديدي كه ايران به شما دارد به امريكا نگاه نمي‌كنيم، با ديدي كه شما هم داريد به ايران نگاه نمي‌كنيم، ما هم با امريكا هم با ايران منافع مشترك و روابط استراتژيكي داريم. جو بايدن در پاسخ به من گفت با وجود اينكه در زمينه برنامه هسته‌اي با ايران مشكل داريم و توانايي براندازي دراين كشور را هم داريم اما امريكا به دنبال براندازي در ايران يا درگيري با اين كشور نيست. ما در عراق شرايط خاص به خودمان را داريم، همين مساله ما را از وارد شدن در درگيري‌هاي موجود ميان كشورهاي ديگر بازمي‌دارد. معصوم در پاسخ به اتهام اينكه عراق از طريق سفارت ايران در اين كشور و شخص قاسم سليماني اداره مي‌شود گفت: اين حرف‌ها زده مي‌شود، روابط ايران و عراق مراحل زيادي را پشت سر گذاشته است، زماني ائتلافي از ايران، عراق، تركيه و پاكستان در منطقه وجود داشت كه درباره همه‌چيز ميان اين كشورها هماهنگي صورت مي‌گرفت روابط امروز ما با ايران هم بسيار خوب است، آنچه درباره قاسم سليماني و فعاليت‌هاي او در عراق گفته مي‌شود، دقيق نيست. ما در وضعيتي قرار نداريم كه بخواهيم با هر گروه و جريان دشمني كنيم بلكه به دنبال ايجاد روابط متعادلي با همه هستيم. قرار نيست ديد عربستان را نسبت به ايران داشته باشيم يا اينكه به صورت برعكس همان ديدي كه ايران نسبت به عربستان دارد را داشته باشيم. بايد درك كنيم كه هر كشور شرايط خاص خودش را دارد. رييس‌جمهور عراق در پاسخ به سوالي درباره حضور نظامي تركيه در خاك عراق نيز گفت: اگر عراق در شرايط عادي بود، اجازه چنين كاري را مي‌داد؟ ما شرايط ويژه‌اي داريم به همين دليل مدارا مي‌كنيم. خبرنگار سعودي كه بر ادعاهاي خود مبني بر دخالت سردار قاسم سليماني در امور داخلي عراق پافشاري مي‌كند بار ديگر از رييس‌جمهور عراق پرسيده كه چه زماني قرار است قاسم سليماني از پستش به عنوان مشاور در وزارت دفاع عراق بركنار شود. فواد معصوم در پاسخ به او گفت: او مشاور است كارمند دايمي نيست ما از امريكا، ايران، فرانسه و تركيه هم مشاور داريم بايد از تجربيات سليماني استفاده كنيم. كميته‌اي براي هماهنگي داريم كه از ايران، عراق، سوريه و روسيه تشكيل شده است. در مورد تركيه هم سعي مي‌كنيم مسائل را با آرامش حل كنيم زماني كه بحران موصل به پايان برسد با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه گفت‌وگو خواهيم كرد تا نيروهاي تركيه را از خاك عراق خارج كند.
فواد معصوم در خصوص نبرد موصل و تلفات ارتش عراق در اين عمليات نيز گفت: اين نبرد در روزهاي پاياني خود است نمي‌توان به صورت دقيق تعداد كشته‌هاي ارتش عراق را بيان كرد. داعش موضوع آساني نيست؛ شهداي زيادي در برابر داعش از نيروهاي ارتش، حشدالشعبي و پيشمرگه تقديم كرده‌ايم. ابتدا عراق در مورد داعش غافلگير شده بود اما حالا ارتش كشور تجربه لازم را به دست آورده و توان مقابله با اين گروه را دارد ما به صورت روزانه با داعش مقابله مي‌كنيم و تلفات انساني تا زماني كه براي پيروزي وطن باشد، شكست به شمار نمي‌آيد. حشد الشعبي هم در نبرد موصل و ديگر نبردها شهداي زيادي تقديم كرده است. رييس‌جمهور عراق تاكيد كرد كه نبرد آزادسازي كركوك بلافاصله بعد از آزادي كامل موصل اجرا خواهد شد و در خصوص تابعيت عناصر داعش در عراق گفت: اين افراد از كشورهاي مختلفي هستند برخي عراقي هستند برخي از عربستان، تونس، بريتانيا، افغانستان، فرانسه و روسيه نيز هستند. فواد معصوم درباره بحران سوريه نيز گفت كه به عقيده او از همان ابتدا بايد با انتخابات رياست‌جمهوري و حكومت انتقالي قدرت در سوريه جابه‌جا مي‌شد اما حالا نمي‌تواني اسد را كناري بگذاري تا داعش قدرت را در كشور به دست بگيرد. مشكل ديگر سوري‌ها اين است كه با وجود نشست‌ها و ديدارهاي مختلف نمي‌خواهند به توافقي دست پيدا كنند. كشورهاي زيادي آماده هستند تا به آنها كمك كنند عراق پيش از همه اين آمادگي را دارد. به نظرم بايد جايگزيني كه مورد توافق همه است در سوريه وجود داشته باشد.
فواد معصوم درباره شرايط داخلي عراق نيز تاكيد كرد براي اينكه در اين كشور يك دولت مدني و ملي تشكيل شود بايد سيستم قوميتي و مذهبي در سهم بندي‌هاي سياسي كشور به پايان برسد، وي افزود: براي اينكه به اين مرحله برسيم بايد تحولاتي صورت بگيرد تا اصل سهم‌بندي‌ها حقوق شهروندي باشد نه وابستگي به مذهب و قوميت، اكثريت ديني در عراق را مسلمانان تشكيل مي‌دهند اين به اين معنا نيست كه مسلمانان نقش اصلي را باز مي‌كنند در حالي كه اتباع ديگر اديان به حاشيه رانده شده‌اند. در مورد قوميت عربي هم اين مساله صدق مي‌كند. اكثريت عراقي‌ها عرب هستند اما اين به معناي به حاشيه رفتن ديگر قوميت‌ها نيست، يا شيعيان اكثريت را در عراق تشكيل مي‌دهند اما اين به معناي به حاشيه راندن اهل سنت نيست. رييس‌جمهور عراق در پاسخ به خبرنگار روزنامه عكاظ كه برخي گروه‌هاي شيعه مسلح عراقي را همسطح با داعش مي‌داند، گفت: داعش و القاعده اهداف خود را در منطقه اعلام كرده‌اند، آنها مي‌خواهند دولت خلافت در خاورميانه تشكيل دهند. يك دولت كه ابوبكر البغدادي در رأس آن باشد اما در مورد ديگر گروه‌ها اتهاماتي كه وارد مي‌شود اتهامات سياسي است، همه اين اتهام‌ها سياسي است، هر اقدام مسلحانه‌اي را نمي‌توانيد تروريسم بدانيد. ما سال‌ها به عنوان كُرد فعاليت مسلحانه داشتيم. كسي به ما اتهام تروريستي وارد نكرد، تروريسم يعني قتل انسان‌هاي بي‌گناه و انجام عمليات انفجاري كه اين مساله كاملا رد مي‌شود. به هر مطلبي كه در رسانه‌ها منتشر مي‌شود نبايد تكيه كرد.
رييس‌جمهور عراق درباره برگزاري همه‌پرسي براي جدايي كردستان از عراق نيز گفت: من در سخنراني مربوط به عيد فطر از وحدت و حفظ استقلال عراق صحبت كردم اما در شرايط فعلي احزاب كردستان خواهان برگزاري همه‌پرسي براي اين هستند كه بدانند مردم كردستان مي‌خواهند از عراق جدا شوند يا در شرايط فعلي باقي بمانند، با وجود اينكه اكثريت خواستار جدايي هستند اين به اين معني نيست كه در صورت برگزاري همه‌پرسي قرار است روز بعد دولت كردستان تشكيل شود چنين مساله‌اي نيازمند شرايط خاصي است كه اعتراف بين‌المللي يكي از آن شرايط است و تا زماني كه كشورهاي بزرگ چنين چيزي را به رسميت نشناسند نمي‌توان چنين دولتي را تشكيل داد. اما من معتقدم بايد عراق به صورت فدرالي اداره شود يعني چند منطقه فدرالي وجود داشته باشد نه تنها منطقه كردستان اما با توجه به اينكه پيش‌تر طرح تشكيل منطقه ديگري در عراق با 9 استان مطرح شد و به دليل برخي مخالفت‌ها با شكست مواجه شد من معتقدم عراق بايد با دو منطقه كردستان و منطقه عراق تشكيل شود در حالي كه هر دو منطقه به نام عراق شناخته شوند. در مورد نگراني برخي كشورهاي منطقه مانند ايران و تركيه از جدايي كردستان هم من با مساله جدايي كردستان مخالف نيستم اما نمي‌توانم كشورهاي منطقه را وادار كنم كه موضعي عليه يا در حمايت از برگزاري همه‌پرسي داشته باشند اما بعد از برگزاري همه‌پرسي همه‌چيز به شرايط داخلي و خارجي بستگي دارد.
رييس‌جمهور عراق در خصوص سفرش به رياض و ديدار با دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا در نشست رياض گفت: در رياض فقط با دونالد ترامپ دست دادم و ديدار ما بيشتر از آن نبود، فكر مي‌كرديم بعد از رييس‌جمهور شدن لحن او بايد تغيير كند زيرا سخنراني در كمپين انتخاباتي براي كسب آرا با سخنراني به‌عنوان رييس‌جمهور متفاوت است.