باارزش ها
ديبا داودي
معيارِ «خوبي» چيست؟ چطور و چگونه مي‌توان يك جامعه را خوب و بافرهنگ و خوش رفتار خواند؟ غير از اين است كه بايد معدل صفت‌هاي جمعي آن درخشان و مثال‌زدني باشد؟ در نگاه ديگران كه هيچ، آيا ما در نگاه خودمان «خوب» و قابل قبول هستيم؟
نام چهره‌هاي فرهنگي، هنري، ورزشي و... زيادي را از گوشه‌گوشه دنيا در حافظه‌مان ضبط كرده‌ايم. چند نفر از آنها كه مي‌شناسيم فنلاندي هستند؟ چند نفر از آنهايي كه در پي روز و روزگارشان هستيم و در شبكه‌هاي اجتماعي و... دنبال مي‌كنيم اهل سرزمين سبز و سفيد فنلاند هستند؟
فنلاندي‌ها در بين كشورهاي اروپايي به مردماني آگاه و با معلومات معروف هستند و در عين حال سرزمين پرسر و صدايي
هم نيست. در سال 2016 بالاترين آمار مطالعه روزانه روزنامه مربوط به فنلاند بوده است و در همان سال به عنوان باسوادترين جامعه دنيا انتخاب شد. در گزارشي كه دانشگاه كنتيكت منتشر ساخت اعلام شد بيشترين نرخ مشخصات باسوادي و آگاهي در ميان فنلاندي‌ها ديده مي‌شود. (مطالعه كتاب و نشريه، طي تحصيلات عالي، استفاده علمي از كامپيوتر و تجهيزات هوشمند، مراجعه به كتابخانه‌هاي عمومي و... از معيارهاي سنجش سواد عمومي است). جان ميلر، رييس دانشگاه كنتيكت مي‌گويد: «اينكه يك جامعه صرفا سواد خواندن و نوشتن داشته باشد مهم نيست. براي دنياي امروز مهم است سواد و آگاهي تاثيرش را در زندگي و رفتار اجتماعي آدم‌ها گذاشته باشد. سازمان يونسكو رفتار عمومي آن را چگونه ارزيابي مي‌كند. پروژه‌هاي بين‌المللي آموزشي و پذيرش دانشجو و... در آن به چه شكل پيش مي‌رود. خشونت جاري در بطن جامعه تا چه حد است و...»
نكته بسيار جالب توجه درباره فهرست كشورهاي باسواد اين است كه جايگاه‌هاي نخست به كشورهايي با پيشينه و وضعيت فرهنگي مشابه تعلق دارد. ابتدا نام فنلاند، سپس نام كشور نروژ بعد از آن به ترتيب ايسلند و دانمارك و سوئد و سوييس در صدر فهرست باسواد‌ها
ديده مي‌شوند. نكته‌اي كه جان ميلر آن را تصادفي نمي‌داند و شباهت نظام آموزشي را از عوامل اصلي صدرنشيني اين كشورها مي‌داند. ميلر در مصاحبه‌اي گفته است: «در فنلاند و سوئد و نروژ و كشورهاي همسايه، مطالعه، يك ارزش است و فرهنگ عمومي احترام زيادي براي مطالعه قايل است.»
جايگاه مطالعه در ميان جامعه ما كجاست؟ آيا نظام آموزشي ما، فرهنگ غالب در جامعه، براي ترفيع جايگاه مطالعه به درستي گام برمي‌دارد؟