اهميت جنگ ديپلماتيك
عدم تناسب استفاده از زور در موارد خاص
تغيير شكل و ماهيت جوامع بشري اقتضائات خاص خود را هم به همراه آورده است. اين ويژگي‌ها و مختصات فقط مربوط به زندگي در شهر‌ها يا شيوه و متد درس خواندن نمي‌شود، دنياي كنوني «جنگ و دفاع» خود را اقتضا دارد. بر هيچ آدمي پوشيده نيست نمي‌توان مثلا براي تغيير قيمت نفت قشون كشيد، به چاه‌هاي نفت ديگران حمله كرد يا به راهزني كشتي‌هاي نفتي روي آورد. اين جدال، جدال توپ و تانك و مسلسل نيست. جنگ تن با تن با تمام تن و به تمام معنا هست؛ انديشه و جسم و جان. بي‌سبب نيست كه ديپلمات را بايد جنگجوي بدون اسلحه دانست چنانكه اگر در اين راه كشته شود شهيد خواهد كرد! نتيجه اين سخن اين است؛ ديپلماسي در دنياي كنوني نه تسامح است نه راحت طلبي، ديپلماسي جنگي است كه آتش تهيه آن در عقبه جنگ بايد مملو باشد از خرد، اعتماد، اعتدال، تيزبيني، استراتژي، تعيين مصالح، تشخيص منافع، شناخت طرف مقابل و البته انبار‌هايي سرشار از موشك كه هم جهت آنها و نشانه آن همسو باشد با آنچه در حال مجادله با آن هستيم. حقيقت اين است: در دنياي امروز در بسياري موارد براي جنگ كردن هم برد ديپلماسي بيشتر است و هم تيررس آن، ولي گاهي دفاع، آهن گداخته مي‌طلبد كه آن حرفي است به غايت بجا و مطلوب!
اِعمال زور ديپلماتيك
اگر در بياني ساده زور را استفاده نامشروع قدرت عليه ديگري بدانيم و اينكه در مفاهيم جديد حقوق بين‌الملل با مفاهيمي چون زور اقتصادي مواجه هستيم، ولي هنوز هيچ مقرره‌اي در اين خصوص نداريم. اگرچه در كنوانسيون وين ٦٩ در باب حقوق معاهدات كه معمولا نتيجه يك فرآيند ديپلماتيك است، مقرراتي وجود دارد كه مي‌توانند بي‌اعتباري يك معاهده را در پي داشته باشد ليكن اين مقررات حداقل تا اين زمان به‌گونه‌اي نيست كه تحديدي بر قلمرو و ميزان نفوذ ديپلماتيك باشد. اگرچه در يك جدال ديپلماتيك مساله زور و استفاده از آن مانند زور نظامي عريان و برهنه نيست و به همين دليل مي‌توان با اتكا به عقبه كافي و لازم چنان جنگيد كه محكوم به قطعنامه شوراي امنيت داير بر نقض مقررات منشور و تهديد عليه صلح و امنيت نشد. چنانكه مماثل آن را مي‌توانيم به قدر كفايت و لازم ملاحظه كنيم، اما تقابل توان نظامي براي بي‌اثر كردن جنگ ديپلماتيك، زياني است عليه منافع ملي!
بنابراين، جان اين كلام اين‌گونه سامان مي‌گيرد: ديپلماسي در واقع امتداد يا در مواقعي بهترين جايگزين براي يك نبرد تمام عيار است. براي اين نبرد بايد مستظهر بود به پشتيباني تمام عيار!