ناگفته‌هاي رابرت فورد، آخرين سفير امريكا در سوريه :
ولاديمير پوتين به تهران پشت نمي‌كند
ترجمه: يسرا بخاخ
رابرت فورد، آخرين سفير امريكا در سوريه كه اخيرا در مقاله‌اي در روزنامه الشرق‌الاوسط گفته بود بازي در سوريه به پايان رسيده و بشار اسد رييس‌جمهور اين كشور پيروز شده است در برنامه «لعبه الامم» در شبكه الميادين حضور پيدا كرد و به سوالات مجري اين برنامه پاسخ داد. وي در پاسخ به سامي كليب، مجري كهنه‌كار لبناني در اين برنامه در خصوص اظهارات اخيرش گفت: همه ما چه در امريكاي شمالي و چه در خاورميانه بايد ميان واقعيت و آمال و آرزو تفاوت قايل شويم، جنگ در سوريه به مرحله‌اي جديد رسيده كه دولت سوريه تحت اشراف بشار اسد در قوي‌ترين حالت ممكن خود در طول 6 سال گذشته قرار دارد، بشار اسد در زمينه نظامي در قوي‌ترين وضعيت ممكن خود است در حالي كه معارضان سياسي و نظامي سوريه در ضعيف‌ترين وضعيت خود قرار گرفته‌اند. حتي كشورهايي مانند بريتانيا، ايالات متحده، عربستان و تركيه و ديگر كشورها تا حد زيادي از حمايت از معارضان مسلح سوري دست كشيده‌اند به اين ترتيب جنگ به مرحله جديدي رسيده است، بگذاريد خيلي واضح بگويم بعد از اينكه نيروهاي ارتش سوريه موفق شدند بخش شرقي شهر حلب را در روزهاي پاياني سال گذشته ميلادي به دست بگيرند و پيشروي‌هاي مستمر ارتش سوريه در ميدان‌هاي نظامي هم مانند هفته جاري كه ارتش سوريه به شهر ديرالزور رسيد هيچ تحليلگري در امريكا تصور نمي‌كرد كه نظاميان دولت سوريه مي‌توانند در ماه سپتامبر به دير الزور برسند.
سامي كليب با اشاره به بخش‌هايي از پاسخ فورد كه گفت هيچ تحليلگري فكر نمي‌كرد ارتش سوريه به دير الزور برسد و اينكه كشورهاي حامي معارضان سوري در اين مرحله ديگر از آنها دست شسته و حمايت نمي‌كنند يعني چه؟ عربستان به عنوان مثال از معارضان سوري دست كشيده است؟
فورد در پاسخ گفت: ديگر از ارسال كمك‌هاي تسليحاتي و نظامي عربستان براي معارضان سوري كه از مرزهاي اردن و تركيه انتقال داده مي‌شود خبري نيست. عادل الجبير، وزير خارجه عربستان همچنان از اهميت سياسي سوريه سخن مي‌گويد سخن او روشن است اما ديپلماسي بدون فشار نظامي بر «حكومتي ديكتاتوري» مانند دولت بشار اسد كافي نيست. گروه‌هاي مسلح معارض سوري كه تا دو سال پيش تحت حمايت كامل عربستان قرار داشتند، شاهد اين هستند كه سطح حمايت‌هاي تسليحاتي ملموس رياض براي آنها به‌شدت كاهش پيدا كرده است.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا دولت امريكا در دوره دونالد ترامپ با اين مساله كه بشار اسد پيروز جنگ سوريه باشد، موافقت كرده گفت: دولت امريكا البته بدون هيجان‌زدگي و خوشحالي پذيرفته كه بشار اسد پيروز جنگ سوريه باشد. در ايالات متحده خشم بسيار بالايي نسبت به استفاده از سلاح شيميايي در سوريه به وسيله دولت اين كشور وجود دارد، در اينجا خشم زيادي نسبت به حملات هوايي مستمر به مدرسه‌ها، بيمارستان‌ها و ساختمان‌هاي غيرنظامي در سوريه و به طوركلي جنايات جنگي كه دولت سوريه مرتكب شده وجود دارد اما اين ناراحتي به اين معنا نيست كه واشنگتن بخواهد از نظاميان خود براي دخالت در سوريه به صورت مستقيم استفاده كند يا سلاح و تجهيزات نظامي براي معارضان سوري مسلح فراهم كند؛ فرق بزرگي ميان ناراحتي و تلاش و اراده سياسي براي تغيير معادلات قدرت در ميدان نظامي وجود دارد.
مجري لبناني به فورد گفت با توجه به اينكه شما سفير پيشين واشنگتن در سوريه بوده‌ايد آيا استقامت و پايداري بشار اسد و همپيمانان او در سوريه شما را متعجب كرده است؟
فورد هم گفت: بدون تعارف بگويم كه در سال 2012 در واشنگتن فكرش را هم نمي‌كرديم كه ايران و روسيه نظاميان خود را مستقيم به ميدان جنگ در سوريه بفرستند. فكرش را نمي‌كرديم كه ده‌ها هزار نيروي نظامي عراقي و آوارگان افغان وارد خاك سوريه شوند و به سود دولت اين كشور با دشمنانش بجنگند. ما تصور نمي‌كرديم كه دولت روسيه 50 جنگنده خود را مستقيم به ميدان نبرد در سوريه بفرستد. اينكه شما تجهيزات نظامي را براي گروهي فراهم كنيد با اينكه به صورت مستقيم نيروهاي خود را به دل درگيري‌ها بفرستيد، متفاوت است به همين دليل است كه تحليل‌هاي ما اشتباه از آب درآمد.
اشتباهات معارضان سوري
سامي كليب هم در واكنش به اين اظهارنظر سفير پيشين امريكا در سوريه گفت: آشكارگويي و بي‌تعارف بودن شما بسيار خوب است ما هم تصور نمي‌كرديم كه بيش از 80كشور به سوريه تروريست بفرستند و همه مرزها به روي اين گروه‌ها باز شود. وي در ادامه از فورد پرسيد به نظر شما كجاي كار معارضان سوري اشتباه بود؟
فورد گفت: نظر شخصي من اين است كه دو اشتباه وجود دارد اولا در 2011 و 2012 گروه‌هاي معارضان مسلح و سياسي ميانه‌رو با پيوستن گروه‌هاي افراط‌گرا در صفوف خود مخالفتي نداشتند و مانع اين كار نشدند، ايالات متحده در پايان سال 2012 گفت كه جبهه النصره در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار خواهد گرفت. مي‌خواستيم براي معارضان سياسي و نظامي سوريه هشدار مهمي بفرستيم كه دوري كردن از گروه‌هاي افراط‌گرا از اهميت بالايي برخوردار است، واقعيت اين است كه شمار زيادي از رهبران سياسي در معارضان سوري از اين اقدام امريكا ناراحت شده بودند اما در نهايت در 2017 فكر مي‌كنم بتوانيم به اين نتيجه برسيم كه پيش‌بيني امريكا درباره آنها درست بوده است. اشتباه دوم معارضان سياسي اين بود كه هيچ‌وقت برنامه جامع و قابل فهمي براي همه مردم سوريه نداشتند و نتوانستند نگراني‌هاي عديده برخي بخش‌هايي از جامعه سوريه را در خصوص معارضان و طرح آينده آنها درباره آينده سوريه را بر طرف كنند من شمار زيادي از معارضان سياسي ميانه‌رو سوري را مي‌شناسم كه نتوانستند به صورت صحيح اعتدال و ميانه روي خود در خصوص آينده سوريه را مطرح كنند.
وي همچنين در ادامه اين مساله كه امريكا از اخوان‌المسلمين در بدنه معارضان سوري حمايت كرده را رد كرده و گفت كه ما با هيات‌هاي معارضان سوري و اخوان‌المسلمين به عنوان بخشي از اين هيات‌ها گفت‌وگوهايي داشتيم اما هرگز امريكا تلاش نكرد تا اخوان‌المسلمين، سوريه را در راس معارضان سوري قرار دهد. اما امريكايي‌ها تلاش كردند با مهندسي سياسي گروه‌هاي مختلفي در مجموعه معارضان ايجاد كنند. وي در پاسخ به سوال مجري الميادين كه از او پرسيد آيا واشنگتن حالا با اخوان‌المسلمين مخالف است، گفت: ما با هر گروهي كه نخواهد به اصول يك حكومت دموكراتيك و احترام به حقوق بشر پايبند باشد يا از گروه‌هايي كه از قوميت‌گرايي، تجزيه‌طلبي و طايفه‌گرايي مذهبي حمايت مي‌كنند، جانبداري نخواهيم كرد و برنامه ما هم در سوريه حمايت از مذاكرات دو جانبه ميان آنها بود كه در بيانيه ژنو1 مطرح شده است. اخوان‌المسلمين سوريه با اصول گفت‌وگوهاي ژنو1 موافقت كردند كه اين به نظر ما گام مثبتي بود اما ما مخالف آن هستيم كه اخوان‌المسلمين از خشونت، تروريسم و گروه‌هاي افراط‌گرا حمايت كند. با اين حال وي تاكيد كرد كه اخوان‌المسلمين در چارچوب ائتلاف معارضان سوري با اصول و بنود آورده شده در نشست ژنو1 موافق هستند.
سامي كليب پرسيد كه جنگ داخلي سوريه وارد مرحله جديدي شده است آيا قرار است تا چند ماه آينده صلح در سراسر كشور ايجاد شود؟ بعيد مي‌دانم اما خوشبختانه ميزان خشونت در سوريه كاهش پيدا كرده است و ميزان كشته‌ها در ميان غير نظاميان هم كم شده است اما متاسفانه اين ايالات متحده است كه در رقه تعداد زيادي از مردم را به قتل رسانده است و به صورت تدريجي و گام به گام جنگ و ميزان شدت آن كاهش پيدا خواهد كرد.
فورد درباره حضورش در سوريه آن هم فقط چند هفته قبل از شدت گرفتن اعتراض‌هاي خياباني و تظاهرات معروف در حماه و گمانه‌ها در اين خصوص كه او براي حمايت از اين اقدامات در برابر دولت اسد به سوريه اعزام شده بود اين موضوع را رد كرد و گفت اين تصور كه مردمي كه به خيابان‌ها آمدند با دستور من دست به چنين اقدامي زده‌‌اند يا اينكه ميزان نفوذ امريكا در سوريه در اين حد است ايده احمقانه‌اي است. وي تاكيد كرد كه نه امريكايي‌ها و نه سعودي‌ها يا هر كشور ديگري والدين معارضان سوري نبوده‌اند.
فورد كه اخيرا در مقاله‌اي در روزنامه الشرق‌الاوسط گفته بود نقش مثبت و سازنده ايران براي روسيه در خاورميانه به رشد نفوذ مسكو در منطقه كمك كرده است گفت: اين موضوع كه روسيه از ايران دست بكشد غير ممكن است. وي در توضيح اين مساله گفت در نهايت روسيه و امريكا شديدا با هم رقابت دارند و ايران هم به كم كردن نفوذ امريكا در خاورميانه به روسيه كمك مي‌كند، مسكو منافع مشترك زيادي با ايران دارد و مناطق نفوذ دو كشور در بسياري مناطق مشترك است و فكر مي‌كنم كه برخي در واشنگتن اين ايده را دارند كه مي‌توانيم با تكيه بر پوتين نقش ايران را در سوريه كاهش دهيم اما من معتقدم كه اين يك آرزو است و تحليل نيست زيرا اين گام مي‌تواند براي روسيه خطرناك باشد و در مقابل درخواست از پوتين براي برداشتن چنين گامي بايد چيز مهمي هم عايد اين كشور شود.
فورد گفت جنگ سوريه فقط يك پيروز ندارد، روسيه و ايران هم از برنده‌هاي اين جنگ هستند، دولت بشار اسد پيروز اين ميدان است و امريكا بزرگ‌ترين بازنده اين جنگ نيست اما بدون شك يكي از شكست‌خورده‌ها هستند.
سرمايه‌گذاري كُردها بر دولت امريكا غلط است
سفير پيشين امريكا در سوريه در خصوص كُردهاي سوريه هم گفت كه كُردها تا دير نشده بايد با دولت سوريه در دمشق مذاكره كنند زيرا اين تفكر كه نظاميان امريكايي از كُردهاي سوريه در شمال اين كشور حمايت خواهند كرد كاملا غلط است، او مي‌گويد در سفرهاي متعددي كه به شهرها و ايالات‌هاي امريكا دارد همواره از نظاميان امريكايي پرسيده كه آيا آمادگي دارند به عنوان يك امريكايي ميهن‌پرست براي كُردهاي سوريه در منطقه حسكه بجنگند كه در پاسخ با اين پرسش مواجه مي‌شود حسكه كجاست؟ در نهايت دونالد ترامپ اين مساله را درك مي‌كند و گفته بود كه نبايد در جنگ‌هاي داخلي خارجي دخالت كرد به همين دليل معتقدم كه حضور امريكايي‌ها در شمال سوريه طولاني نخواهد شد و من فكر مي‌كنم كه كُردهاي سوريه بر حضور نظامي امريكا براي حمايت از خودشان در شمال سوريه حساب باز كرده و به جاي مذاكره با دمشق موضع قاطعي در برابر دولت سوريه خواهند گرفت و بعد از چند سال ممكن است دولت سوريه هم عليه اين گروه اقدام نظامي كند و ديگر امريكايي‌ها نيستند كه از كُردها حمايت كنند.
وي تاكيد كرد بهبود روابط كشورهاي مجاور سوريه با دمشق كليد خورده و از عراق گرفته تا اردن و مصر تلاش‌هايي براي بهبود روابط ايجاد شده و فكر مي‌كنم آخرين همسايه‌اي كه در نهايت با دمشق ارتباط ديپلماتيك برقرار خواهد كرد تركيه خواهد بود زيرا فكر مي‌كنم كه ترك‌ها به اين نتيجه رسيده‌اند كه بشار اسد در قدرت باقي خواهد ماند. فورد تاكيد كرد كه حزب‌الله يكي از پيروزان جنگ داخلي سوريه است و در عين حال بايد اعتراف كنيم كه حزب‌الله شمار زيادي از نظاميان خود را در اين جنگ از دست داده كه مي‌توان گفت پيروزي حزب‌الله در سوريه به سختي و با تاوان سنگيني به دست آمده است.
در خصوص روابط ايران و امريكا هم فورد گفت كه بعد از تجربه 5 ساله امريكايي‌ها در جنگ عراق هرگز نمي‌خواهم نيروهاي امريكايي در يك كشور خاورميانه‌اي حضور داشته باشند اين يكي از مصايبي بود كه گريبان امريكا را گرفت و به همين دليل هرگز دوست ندارم ببينم كه چنين جنگي ميان ايران و امريكا در بگيرد به همين دليل توافق هسته‌اي را يك ضرورت لازم مي‌دانم اما اين به اين معنا نيست كه بايد با هراقدام نظامي كه ايران در خاورميانه اتخاذ مي‌كند موافق باشيم اين يك ضرورت است كه بايد كانال‌هاي ارتباطي ديپلماتيك يا امنيتي ميان دو كشور وجود داشته باشد.