اعمال فشار؛ برگ برنده بغداد
اسامه النجيفي: بارزاني آماده است در صورت لغو تحريم‌ها نتايج همه‌پرسي را تعليق كند
يسرا بخاخ
پيامدهاي بحران كردستان عراق همچنان ادامه دارد و در حالي كه دولت عراق اعلام كرد اقدامات اسامه النجيفي، معاون فواد معصوم رييس‌جمهور عراق و سليم الجبوري، رييس پارلمان در راستاي مذاكره با مسعود بارزاني رييس منطقه كردستان عراق را براي خود الزام‌آور نمي‌داند، اسامه النجيفي پافشاري كرده بود كه او نتيجه ديدارهايش با مسوولان منطقه كردستان را به اطلاع حيدر العبادي نخست وزير عراق مي‌رساند. روز دوشنبه شبكه خبري العربيه به نقل از النجيفي گزارش داد كه تصميم براي برگزاري همه‌پرسي جدايي كردستان از عراق تصميم يكجانبه نادرستي بود. النجيفي بعد از ديدار با مسعود بارزاني گفت كه رييس منطقه كردستان عراق اعلام آمادگي كرده تا در صورت رفع تحريم‌ها و شروع مذاكره با بغداد، نتايج همه‌پرسي را تعليق كند. اين اظهارنظر بارزاني و تاكيد او بر اينكه آماده گفت‌وگو بدون پيش‌شرط است، نشان مي‌دهد اقدامات تنبيهي كه دولت بغداد اعلام كرده براي فشار بر رياست منطقه كردستان و نه مردم كُرد اتخاذ شده است، تاكنون نتيجه بخش بوده و هدف از آن بازگرداندن حاكميت بغداد بر اراضي خود است.
در همين راستا نخست وزير عراق در جلسه امنيت ملي شوراي وزيران مجموعه تازه‌اي از اقدامات خود عليه منطقه كردستان را اعلام كرد و يادآور شد كه اين اقدامات در پي قانون‌شكني رياست منطقه كردستان براي برگزاري همه‌پرسي برخلاف قانون اساسي صورت گرفته است. در جلسه روز دوشنبه مساله شكايت دادستاني عراق از كارمندان دولتي كه در برگزاري همه‌پرسي كردستان مشاركت داشته‌اند مورد بررسي قرار گرفته و قرار شده فهرستي از نام اين افراد تهيه شود تا احكامي هم در خصوص آنها صادر شود. مسوولان دولت عراق همچنين تصميم گرفتند تا شركت‌هاي ارايه‌دهنده خدمات مخابراتي و اپراتورهاي تلفن همراه از اربيل به بغداد منتقل شود. با توجه به گزارش‌هاي متعدد درباره فساد مالي در رياست منطقه كردستان به ويژه در زمينه درآمد ناشي از فروش نفت، دولت بغداد گزارش كميته استرداد دارايي‌هاي عراق را در اين خصوص بررسي كرد و تاكيد كرد كه شماري از مسوولان منطقه كردستان درآمد ناشي از فروش نفت را در حساب‌هاي شخصي خود نگهداري مي‌كنند. اين در حالي است كه پيش از اين نيز تاكيد شده بود كه اسناد دقيقي از ميزان فروش نفت و سود حاصل از آن از سوي رياست منطقه كردستان عراق ارايه نشده است. در اين جلسه بار ديگر از ايران و تركيه نيز خواسته شد تا تمام همكاري‌هاي تجاري خود با منطقه كردستان را تا زماني كه دولت مركزي اداره گذرگاه‌هاي مرزي را به دست مي‌گيرد، متوقف كنند. بغداد همچنين از ايران و تركيه خواسته كه مرزهاي خود را به روي كردستان بسته و تنها از طريق بغداد در خصوص گذرگاه‌هاي ميان دو كشور گفت‌وگو صورت بگيرد.
از سوي ديگر در حالي كه برخي گزارش‌ها از حمايت دبيركل سازمان ملل از طرحي بين‌المللي براي حل بحران كردستان خبر داده بودند، يان كوبيچ، فرستاده ويژه دبيركل سازمان ملل در عراق اعلام كرده كه اين نهاد هيچ راهكاري براي حل بحران اربيل و بغداد ارايه نكرده است. دفتر نوري‌المالكي، معاون رييس‌جمهور عراق كه اين خبر را نقل كرده و اعلام كرده كه اين مساله در جريان ديدار كوبيچ و المالكي مطرح شده است و در ادامه گزارش خود تاكيد كرده است كه نوري‌المالكي هم بر لزوم لغو نتايج همه‌پرسي پافشاري كرده و گفته كه موضع دواير قدرت در عراق و سطح بين‌المللي مخالفت با همه‌پرسي جدايي كردستان است. فشارهاي داخلي و خارجي عليه منطقه كردستان تقريبا به صورت موازي اعمال مي‌شود، به ويژه اينكه مخالفت ايران و تركيه به عنوان همسايگان اين منطقه با همه‌پرسي مي‌تواند هزينه زيادي را به كردستان تحميل كند. در همين زمينه محمد المعيني، استاد روابط بين‌الملل تاكيد كرده كه دولت يا رژيم كردستان با هر عنوان و نامي اگر متولد شود، نوزادي ضعيف و معلول خواهد بود كه اميد چنداني به زنده بودنش وجود ندارد. به گفته اين تحليلگر دلايل متعددي باعث خواهد شد اين دولت ناكام از بين برود كه مهم‌ترين آن محاصره به وسيله ايران و تركيه است. دو كشور در شرق و شمال كردستان مثل گازانبر عمل مي‌كنند و فشارهايي كه اين دو كشور به صورت همزمان به اربيل وارد خواهند كرد باعث خواهد شد تا پروژه دولت كردستان با شكست مواجه شود. اين تحليلگر معتقد است كه در شرايط فعلي پيش بيني دخالت نظامي به عنوان اقدام پيشگيرانه عليه تاسيس دولت كردستان بعيد است اما دولت مركزي عراق ابزار مهمي به نام «فشار» را در دست دارد كه مي‌تواند رياست منطقه كردستان را از پاي در آورد.
در حالي كه دولت عراق اعلام كرد در شرايط فعلي اولويت اين كشور مقابله با تروريسم و از بين بردن حضور داعش در خاك كشور است، با اين حال پرونده كردستان و تحولات آن خطري راهبردي براي تماميت ارضي عراق و دولت مركزي به شمار مي‌رود به همين دليل همزمان با پيشروي نيروهاي عراقي در محورهاي متعدد و آمادگي براي وارد شدن به فاز تامين امنيت مرزهاي عراق، نيروهاي الحشدالشعبي در دروازه كركوك ايستاده و منتظر لحظه فرمان هستند تا در صورت نياز براي بازپس‌گيري اين شهر راهبردي وارد عمل شوند. ناظران و كارشناسان زيادي گفته بودند كه برگزاري همه‌پرسي با هدف امتياز‌گيري بيشتر از بغداد و گسترش دايره نفوذ كردستان در عراق است. از جمله افزايش بودجه كردستان و الحاق مناطق مورد مناقشه به جغرافياي اين منطقه. اما هر چه از اين بحران مي‌گذرد ديد واضح‌تري نسبت به اهداف كردستان و حاميان پروژه تشكيل دولت كُرد در منطقه ايجاد مي‌شود. كشورهايي كه حاكميت و تماميت ارضي عراق را اولويت خود مي‌دانند از جدايي كردستان و تجزيه خاك عراق استقبال نمي‌كنند اما در طول چند هفته گذشته سكوت عربستان نشان داده كه اين كشور يكي از حاميان تجزيه خاك عراق است. زيرا تجزيه عراق خطري استراتژيك عليه ايران و تركيه - رقباي بزرگ عربستان در جهان اسلام - به شمار مي‌رود. از سوي ديگر حمايت اسراييل از تشكيل رژيم جعلي ديگري در منطقه نيز در راستاي ايجاد جبهه‌اي در مقابل محور مقاومت و در نزديك‌ترين نقطه مرزي با ايران است. به اين ترتيب به نظر مي‌رسد توطئه تجزيه خاورميانه نه در راستاي احقاق حقوق مردم كُرد و نه براي تشكيل دولت آرماني آنها بلكه با هدف تضعيف دشمنان عربستان و اسراييل ايجاد شده است.