افزايش آمار تلفات غير نظامي حملات امريكا در هفت ماه اول دولت ترامپ
زنگ هشدار به صدا درآمد
ميثم سليماني
زماني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده در ماه ژانويه وارد كاخ سفيد شد، مشخص نبود چه استراتژي‌اي را در قبال مبارزه با تروريسم در پيش مي‌گيرد و چه راهي را براي از بين بردن آن انتخاب مي‌كند. او در مبارزات انتخابات رياست‌جمهوري متعهد شد تا داعش را به هر نحو ممكن از بين ببرد؛ موضوعي كه مي‌توانست آشكارا به كشتن خانواده‌هاي تروريست‌ها و غير نظاميان منجر شود و او را طبق كنوانسيون ژنو، به كشتن غيرنظاميان متهم كند.
حالا با گذشت 10 ماه از رياست‌جمهوري دونالد ترامپ تصوير واضح‌تري در حال ظهور است كه نشان مي‌دهد استراتژي دونالد ترامپ چگونه عمل مي‌كند. در اين ميان داده‌ها حاوي چندين روند هشدار‌دهنده است. بر اساس تحقيقات انجام شده از گروه نظارت غير انتفاعي به نام AIRwars، نشان مي‌دهد، هفت ماه اول حكومت ترامپ، تلفات غير نظامي بيشتري را نسبت به كل دوره دولت اوباما به همراه داشته است. اين مركز غيرانتفاعي عنوان مي‌كند، مبارزه عليه داعش در دوره باراك اوباما حدود 2300تا 3400 تلفات غيرنظامي داشته است. اما در هفت ماه نخست دولت ترامپ تخمين زده مي‌شود كه حملات هوايي ائتلاف بين‌المللي بين 2800تا 4500 كشته برجا گذاشته است. محققان همچنين به يك روند خيره‌كننده ديگر دست پيدا كرده‌اند كه نشان مي‌دهد كشتار مكرر كل خانواده‌ها در حملات هوايي نيروهاي ائتلاف ضد داعش تنها در ماه مه باعث مرگ 57 زن و 52 كودك در عراق و سوريه شده است. افزايش گسترده مرگ و مير غير نظاميان تنها به مباره با داعش در عراق و سوريه محدود نمي‌شود. در افغانستان در شش ماه اول سال 2017 نسبت به نيمه اول سال 2016 حدود 67درصد افزايش تلفات غير نظاميان از حملات هوايي ايالات متحده نشان داده شده است.
اما سوال اصلي اينجاست كه چرا اين اتفاق رخ داده و آيا اين موضوع به دليل تغيير رهبري در امريكا است. برخي كارشناسان معتقدند كه نظاميان امريكايي مجوزي را با اختيارات كامل براي جنگ در افغانستان و مبارزه در برابر داعش دريافت كرده‌اند كه محدوديت‌هاي دوران اوباما را به‌شدت كاهش مي‌دهد و ميزان ريسك‌پذيري فرماندهان نظامي براي حمله بالاتر مي‌رود.
مايكا زونكو از اعضاي شوراي روابط خارجي امريكا در يادداشتي مي‌نويسد: براي افرادي كه به مبارزه نزديك‌تر هستند احتمال بيشتري وجود دارد كه از نيروي مرگبار استفاده كنند تا اينكه بخواهند رويكردي مبتني بر ارزش‌ها را دنبال كنند؛ به عبارت ديگر تمركز شديد در مورد از بين بردن عناصر داعش ممكن است اولويت حفاظت از غيرنظاميان را تحت تاثير قرار دهد. از آنجايي كه ترامپ نظارت غيرمستقيم را به‌شدت كاهش داده و اختيارات خود را به نظامياني در رده‌هاي سرهنگ و ژنرال‌هاي تك ستاره واگذار كرده است، در نتيجه احتمال تلفات نيز افزايش پيدا مي‌كند.
اما توضيح ديگري در اين خصوص وجود دارد. پنتاگون ادعا مي‌كند كه افزايش تلفات به دليل تغيير در محل عمليات‌هاي جنگي نسبت به محيط‌هاي شهري پرجمعيت مانند موصل و رقه است. اما شايد آن را بتوان يك توجيه دانست. در حالي كه جنگ شهري افزايش پيدا كرده تيم ترامپ به طور قابل ملاحظه نيز استفاده از بمب‌هاي خود را افزايش داده است. ارتش در حال حاضر ميزان استفاده از موشك‌ها را 20 درصد نسبت به انجام عمليات‌هاي تركيبي هوايي مشابه در سال 2016 افزايش داده است. به عنوان مثال در ماه مارس در يك حمله هوايي 105 غير نظامي جان خود را از دست دادند. اين اتفاق در حالي رخ داد كه يك بمب 500 پوندي تنها براي از بين بردن دو تك تيرانداز در موصل استفاده شده است. در واقع، برآوردهايي كه ديدبان حقوق بشر از بمب‌هايي كه در موصل استفاده شده انجام داده است نشان مي‌دهد كه نيروهاي ائتلاف به رهبري ايالات متحده به طور مرتب از بمب‌هاي بزرگ و غيردقيق با وزن‌هايي بين 500 تا 1000 پوند استفاده مي‌كنند كه اين قابل مقايسه با دوره‌هاي پيشين نيست.
در تحليلي ديگر در مورد افزايش تلفات غيرنظاميان مي‌توان اين موضوع را در نظر گرفت كه سخنان رييس‌جمهور در خصوص از بين بردن داعش به طور سهوي فشار زيادي را به ارتش وارد كرده تا اقدامات گسترده‌تري را در راستاي از بين بردن تروريست‌ها انجام دهد، در اين چارچوب نيز محافظت از غير نظاميان بسيار محدود خواهد بود. همانطور كه تام مالينوفسكي، معاون وزير امورخارجه پيشين نيز مي‌گويد: وقتي كه رهبران شما بر اهميت و ارزش‌هاي آزاد‌سازي رقه و موصل تاكيد مي‌كنند، در حالي كه كمتر درباره خطرات استراتژيك و اخلافي در راستاي صدمه زدن به غير نظاميان سخن مي‌گويند، بايد قضاوت كرد كه كدام يك نظاميان بيشتر را تحت تاثير قرار مي‌دهد. وقتي كه سخنان پرخاشگرايانه از سوي فرمانده كل قواي امريكا مطرح مي‌شود تعجب آور نيست كه افسران ارتش نيز اينچنين اقدام كنند.
با اين حال طبق گزارش‌ها بعيد است كه تلفات غيرنظامي كاهش پيدا كند. در حال حاضر نشانه‌هايي حاكي از آن است كه كاخ سفيد در حال تدوين مجموعه‌اي از سياست‌ها و رويه‌هاي جديد است كه اختيارات گسترده‌اي به ارتش مي‌دهد. در ماه سپتامبر نيويورك تايمز گزارش داد كه مقامات كاخ سفيد دو تغيير عمده را پيشنهاد كرده‌اند؛ يكي اينكه نظاميان ماموريت كشتن تروريست‌هاي رده پايين را دنبال كنند و سپس برخي مميزي‌ها و محدوديت‌ها نيز در حملات هواپيماهاي بدون سرنشين برداشته شود.
اين تغييرات نمايانگر چهره‌اي متفاوت از ارتش امريكا خواهد بود. دولت اوباما با دقت مجموعه‌اي از قواعد و راهنمايي‌ها را در مورد استفاده از نيروهاي نظامي طراحي كرده بود. در سال 2013 نيز دستورالعمل رياست‌جمهوري براي اقدام عليه اهداف تروريستي صادر شد كه قوانين خاصي را براي تعيين زمان و استفاده از قوه نظامي عليه تروريست‌ها مد نظر قرار داده بود كه از لحاظ حقوقي نيز قابل توجيه باشد. اوباما همچنين در سال 2016فرمان اجرايي را در مورد آسيب‌هاي غيرنظامي صادر كرد كه استانداردهاي بالاتري را براي كاهش تلفات غيرنظاميان و اقدامات نظامي ايجاد كرد. اين در حالي است كه آخرين اقدامات دولت ترامپ نيز به مانند سايرموارد، تمام محدوديت‌هاي دوران اوباما را از بين برده است و اقداماتي كاملا خلاف جهت گذشته انجام مي‌شود. به گفته يك مقام ارشد كاخ سفيد در دولت ترامپ پيش‌تر به نيويورك تايمز گفته بود كه تغييرات صورت گرفته در دولت ترامپ به نحوي است كه تمامي قوانين دولت اوباما در راستاي حفاظت از جان غير نظاميان را از بين مي‌برد.