موفقيت‌هاي گروه صنعتي ايران خودرو در چند سال اخير
بازيگردان اصلي صنعت خودروي ايران
برجام افق روشني را پيش روي صنعت خودروي ايران قرار داد؛ بطوريكه با اجرايي شدن اين توافق مهم بين‌المللي، متوليان صنعت خودروي ايران با وجود تمام موانع پيش روي اين صنعت، زودتر از ساير بخش‌هاي اقتصادي آستين‌ها را براي همكاري با خارجي‌ها بالا زدند. ناگفته نماند كه در اين ميان آبي پوشان جاده مخصوص، توانستند نخستين ميوه برجام در صنعت خودرو را بچينند و با شركت خودروسازي «پژوي فرانسه» قرارداد همكاري منعقد كنند. اين در شرايطي بود كه صنعت خودروي ايران پس از سال‌هاي عدم همكاري با غول‌هاي خودروسازي، نياز روحي تازه داشت تا در كالبد آن دميده شودو دوباره مسير پويايي را براي ادامه حركت بپيمايد. از طرفي، تجربه جهاني نشان داده، حضور خودروسازان بزرگ خارجي و مشاركت آنها در توليد، مي‌تواند به بالندگي صنعت خودروي كشور بيانجامد. از اين رو، مي‌توان گفت، سال 95 سال موفقي براي گروه صنعتي ايران خودرو بود؛ چراكه اين قطب بزرگ خودروسازي در ايران قادر شد در فضاي پساتحريم از فرصت‌هاي موجود بهره لازم را ببرد و به سمت توافقات جهاني و توسعه گام بردارد. در اين گزارش تلاش شده، فهرستي از اقدامات صورت گرفته در گروه صنعتي ايران خودرو به تصوير كشيده شود.
«پژو»؛ نخستين قرارداد پسابرجامي
پس از برجام، فضا براي رفت وآمد هيات‌هاي تجاري به ايران از ساير كشورها فراهم شد. اما در بين هيات‌هاي اعزامي به ايران، اين فرانسوي‌ها بودند كه خيلي زود خود را به بازار ايران رساندند. ناگفته نماند كه سابقه «شركت خودروسازي پژو» با خودروساز ايراني به بيش از دو دهه مي‌رسد. پژو موفق شد تا قراردادي را با ايران خودرو به امضا برساند كه نه تنها نخستين قرارداد پسابرجامي در صنعت خودرو بلكه نخستين قرارداد پسابرجام بود. از اين رو، در سايه گشايش فضاي سياسي، زمينه براي اجراي ديپلماسي صنعتي گروه صنعتي ايران خودرو نيز فراهم شد تا در نتيجه آن، نخستين قرارداد پسابرجامي كشور توسط اين خودروساز و پژو فرانسه، امضا و اجرا شود. قراردادي كه سه اصل مهم «سرمايه‌گذاري مستقيم»، «انتقال بي‌قيد و شرط فناوري» و «صادرات محصولات توليدي مشترك از طريق زنجيره صادراتي» شركت پژو براي نخستين‌بار در آن لحاظ و اجرا شد. بر اساس اين قرارداد نخستين محصول شركت مشترك ايران خودرو و پژو (ايكاپ) به نام پژو ۲۰۰۸ در اسفند ماه سال 1395 توليد شد. آنطور كه مديرعامل ايران خودرو نيز اعلام كرده بود مذاكرات در اين راستا پيش از برجام آغاز شده بوده ظاهرا پژو در اين مذاكرات با استقبال بيشتري شركت كرده، به گونه‌اي كه نمايندگان گروه پژو حداقل ٢٠ تا ٢٥ سفر به ايران داشتند تا مذاكرات به نتيجه برسد. هاشم يكه زارع، همچنين درباره جزييات اين قرارداد با اشاره به اينكه بنا شده كه طي چهارسال ٢٠٠ هزار دستگاه خودرو توليد شود و در اين راستا كيفيت و كاهش قيمت تمام شده اصل قرار بگيرد، گفته بود كه شركت مشترك پژو و ايران خودرو با نام ايكاپ با سرمايه‌گذاري 50 ـ50 ايجاد شد و بواسطه قرارداد منعقد شده 19 قرارداد فرعي هم به امضا رسيد. بر اين اساس، به نظر مي‌رسد همكاري ايران خودرو با «پژو، رنو و بنز»، موجب شده اين شركت سهم عمده‌اي در بازار خودرو كشور در پساتحريم داشته باشد. در قرارداد جديد اين شركت با پژو، مبتني بر توليد سه خودروي جديد پژو ۲۰۸، ۲۰۰۸ و ۳۰۱ است، كه بدون شك از طريق سرمايه‌گذاري براي انتقال تكنولوژي به قطعه‌سازان ايراني پيگيري خواهد شد و به اين ترتيب مي‌توان پيش‌بيني كرد سهم صنعت خودرو از ايجاد ارزش افزوده در آينده نزديك با افزايش مواجه خواهد شد. از سوي ديگر، شركت «رنو» يكي از شركاي اصلي ايران خودرو در دوران پسابرجام محسوب مي‌شود. سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك رنو در ايران به صورت مستقيم يكي از اهداف ايران خودرو است كه در مذاكرات با رنو پيگيري مي‌شود. از آلماني هم شركت «بنز» بار توليد مشترك خودروهاي سنگين را در ايران خودرو به دوش مي‌كشد. همچنين به تازگي، شركت ايران خودرو براي ساخت خودروهايي با پلت‌فرم جديد با هدف صادرات و بومي‌سازي توليدات با 3 شركت «ايتاليايي، آلماني و كره‌اي» همكاري خود را آغاز كرد. به گفته متوليان ايران خودرو، عرضه نخستين خودرو توليدي با پلت‌فرم جديد در سال ۲۰۲۰ خواهد بود. خودروهاي پلت‌فرم جديد اين شركت با هدف صادرات30درصدي و بومي‌سازي 70درصدي توليد خواهند شد. در اين پروژه، شركت‌هاي معتبر «پينين فاريناي ايتاليا، ماهله آلمان و هيونداي پاورتك كره جنوبي» در عرصه طراحي و توسعه خودرو همراه با بيش از 100عرضه‌كننده و توليدكننده داخلي مشاركت دارند. توسعه پلت‌فرم‌هاي جديد به كاهش هزينه‌هاي توليد، كاهش زمان عرضه محصولات و تنوع بيشتر در بازار منجر خواهد شد. توسعه پلت‌فرم‌هاي جديد به كاهش هزينه‌هاي توليد، كاهش زمان عرضه محصولات و تنوع بيشتر در بازار منجر خواهد شد.
حفظ سهم بازار
براساس اين گزارش، در حال حاضرگروه صنعتي ايران خودرو با توليد روزانه بيش از 2هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع خودرو سواري، وانت و تجاري، «افزايش و بهبود كيفيت محصولاتش» را به عنوان يكي از رئوس اصلي برنامه‌هاي كاري خود منظور كرده است. برهمين مبنا پروژه‌هاي كيفي متعددي در خطوط توليد اين شركت به اجرا گذاشته شد كه نتايج ارزيابي‌هاي شركت بازرسي نيز مويد روند رو به بهبود كيفيت محصولات اين شركت است. گروه صنعتي ايران‌خودرو موفق شده در سال ۹۴ سهم بازار محصولات خود را به ۵۴ درصد برساند. افزايش قابل توجه ميزان فروش محصولات در سال جاري حكايت از افزايش رونق محصولات ايران خودرو در بازار و اقبال مشتريان از آن است. بديهي است كه اين افزايش حاصل سياست‌گذاري‌هاي مناسب ايران خودرو در حوزه بازار است. در سال ۹۵ روش‌هاي منعطف و متنوعي براي فروش محصولات فعلي ايران خودرو درنظر گرفته شد. تامين نياز و سليقه گروه‌هاي درآمدي مختلف مبناي تصميم‌گيري‌هاي ايران خودرو در زمينه فروش محصولات است. فروش نقدي و اقساطي با ارايه تسهيلات مناسب زمينه خودرودار شدن بسياري از مشتريان را فراهم كرده است.
گام مهم ايران خودرو در صادرات
توليد بدون سرمايه‌گذاري از راهبردهاي اصلي ايران خودرو در كشورهاي صادراتي هدف است. ايران‌خودرو طبق تفاهم‌نامه‌اي كه با كشور آذربايجان به امضا رسانده بود عمليات ساخت خط توليد محصولات خود براي مونتاژ محصولات خود در اين كشور را آغاز كرد. اين پروژه با سرمايه‌گذاري طرف آذربايجاني و با ظرفيت توليد سالانه ۱۰ هزار دستگاه خودرو، ابتداي سال ۹7 به بهره‌برداري خواهد رسيد و محصولات برند ايران خودرو شامل خودروهاي «دنا، رانا، سمند و سورن» در آن توليد خواهد شد. فاز توسعه‌اي در اين خط، توليد اتوبوس خواهد بود. از ديگر اقدامات ايران‌خودرو در بازارهاي بين‌المللي، آغاز صادرات خودروهاي «پليس» به «تركمنستان» و ارمنستان است. يكي از برنامه‌هاي ايران خودرو افزايش سهم در بازار كشورهاي آسياي ميانه و قفقاز از طريق اتحاديه گمرك اين كشورهاست و بر همين اساس صادرات به كشورهاي قزاقستان و بلاروس را در دستور كار قرار داده است. از ديگر سو در مسير احيا بازارهاي صادراتي، به تازگي محصول دنا پلاس جهت صادرات به بازار سنگال برنامه‌ريزي گرديده است و محموله اوليه اين محصول جديد و پيشرفته ايران خودرو به ان بازار ارسال گرديده است. كشور سنگال به دليل دسترسي به كشورهاي غرب افريقا و عضويت در اتحاديه‌هاي گمركي آن منطقه مي‌تواند به عنوان مركزي براي صادرات محصولات ايران خودرو به كشورهاي آن منطقه مطرح باشد. لازم به ذكر است گروه صنعتي ايران خودرو با هدف توسعه بازارهاي بين‌المللي همولوگيشن محصول «دنا» و دنا پلاس را در تونس آغاز كرده است و نمونه‌هاي محصولات به آن كشور صادر شده است كه سبب توسعه بازارهاي صادراتي ايران خودرو در شمال آفريقا گرديده است.
يك توصيه براي ماندگاري در بازار
حال با توجه به اينكه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سند راهبردي خود در بخش صنعت خودرو، هدف‌گذاري كرده تا 3ميليون دستگاه خودرو با سطح استاندارد آلايندگي روز اتحاديه اروپا را در سال 1404توليد و 33درصد از آن را صادر كند، به نظر مي‌رسد، گروه صنعتي ايران خودرو براي دستيابي به چنين هدفي از جايگاه ونقش مهمي برخوردار است كه حتي مي‌تواند، بازيگر اصلي متحول كردن صنعت خودروي ايران باشد. اما اين گروه صنعتي بايد اين موضوع را نيز در نظر داشته باشد كه اگر مي‌خواهد همچنان يكه تاز ميدان رقابت در عرصه توليدو صادرات باشد، بايد سياست‌هاي جديدي را براي ماندگاري‌اش در بازار اتخاذ كند. برهمين اساس، در مواجهه با تغييرات و در جهت همسو شدن با مسير تكاملي صنعت خودرو، ضروري است مواردي چون «كسب آمادگي به‌منظور همسو شدن با تغييرات بازار، انعقاد قراردادهاي سرمايه‌گذاري مشترك با خودروسازان مطرح جهان به شرط انتقال فناوري‌هاي نوين، تقويت صنايع مرتبط و تجهيز شبكه تامين به‌منظور حداقل‌سازي هزينه تدارك عوامل، افزايش درجه انعطاف‌پذيري با تمركز بر امور تحقيق و توسعه، طراحي مهندسي و توسعه سيستم‌هاي نرم‌افزاري، تنوع‌بخشي خدمات پس از فروش در طول چرخه عمر محصول و... » بايد مدتوجه متوليان گروه صنعتي ايران خودرو قرار گيرد.