تاب‌آوري اجتماعي، از هواي سالم هم مهم‌تر است
ميلاد مشايخي
روانشناس
خيل عظيمي واژه از علوم مختلف وارد مسائل اجتماعي شده كه يكي از اين واژه‌ها كه كاربرد فراواني هم دارد، «تاب‌آوري اجتماعي» است. تاب‌آوري اجتماعي، بيشتر در علم فيزيك كاربرد دارد و به معناي بازگشت‌پذيري يا برگشت به حالت اول است. همه ما در زندگي، افرادي را مي‌شناسيم كه با وجود زندگي در يك محيط ناسالم و خانواده آشفته به موفقيت‌هاي بزرگي دست يافته‌اند. همچنين افرادي كه با وجود در اختيار داشتن امكانات بسيار و شرايط زندگي مطلوب، موفقيت‌هاي ناچيزي در زندگي كسب مي‌كنند. ما در زندگي قدرت پيشگويي و جادو نداريم ولي مي‌توانيم صاحب قدرت و مهارتي شويم كه در شرايط دشوار، بر سختي‌ها و حتي شادي‌ها فائق آييم و اين قابليت، يك ويژگي رواني قابل ارتقا به نام تاب آوري است. تاب آوري در مورد كساني مطرح مي‌شود كه در معرض خطر قرار مي‌گيرند ولي دچار اختلال نمي‌شوند و انسان‌هاي تاب‌آور، قدرت بالايي در برگشت‌پذيري به حالت قبل از اتفاق و با توان تحمل بار منفي ناشي از اختلال و كم‌كاري‌هاي زندگي دارند. سازگاري و غلبه بر خطر و سختي‌ها، مهارتي است كه حتي انسان‌هاي اوليه نيز به دنبال آن بوده‌اند و شايد بيشتر به جنبه‌هاي فيزيكي تاب‌آوري توجه داشته‌اند ولي اكنون تاب آوري دو جنبه فردي و اجتماعي دارد كه در جنبه فردي، مهارت‌هاي زندگي نقش پررنگي دارد. مثل تفكر حل مساله، تفكر خلاق، كنترل استرس و. . . ولي در جنبه اجتماعي مساله تاب آوري كاملا متفاوت است و باعث توانمندي‌هاي اجتماعي مي‌شود و خوشبختانه در كشور ما نيز به همت معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري، طرحي در همين راستا تدوين شده كه امروز وارد مرحله دوم اجرايي شده به نام ارتقاي تاب آوري و توان افزايي زنان و خانواده كه با توجه به رشد 10 درصدي اعتياد زنان، افزايش طلاق و خشونت‌هاي نوين خصوصا در حوزه زنان، شايد نياز به تاب آوري اجتماعي در حوزه زنان و خانواده حتي از هواي سالم هم ضروري‌تر باشد چرا كه روان سالم و زندگي اجتماعي هوشمندانه مي‌تواند انسان را در سخت‌ترين شرايط جغرافيايي و اقتصادي به سرمنزل مقصود برساند. خوشبختانه در اين طرح با تربيت تصميم‌گيران توانمند در سطح كشور، اين واژه از حالت نامانوس و پژوهش به صورت يك ابزار كارآمد براي زنان جامعه شكل گرفته كه با ارتقا و توانمندي خود در گروه‌هاي كوچك ديده‌پردازي- اقدام و عمل- با توانمند شدن بدون نياز به كمك‌هاي بالا به پايين، اين اعتماد به نفس اجتماعي شكل بگيرد كه هر كسي، خود مي‌تواند براي سرنوشت خويش و خانواده‌اش اقدام كند و زنان به عنوان محوري‌ترين ركن خانواده، پتانسيل بالايي براي بهبود شرايط اجتماعي دارند. در نهايت اينكه تاب‌آوري مي‌تواند احساس كارآمدي و هويت، توانايي تصميم‌گيري و هدفگذاري گروهي و باور به خويشتن را در جوامع به سمت درستي هدايت كند.