مردم را نا اميد نكنيم

تغيير شوراي شهر تهران و به احتمال زياد شوراهاي شهرهاي بزرگ اين اميد و انتظار را ايجاد كرده است كه تحولي ملموس در نحوه اداره شهر و نگاه به مشكلات آن ايجاد شود. اميد به اينكه پس از گذشت 4 سال شاهد آن باشيم كه شهرهاي ما يك گام به جلو برداشته باشند. يك گام اساسي كه به اصلاح امور اصلي شهر كمك كند. با اين مقدمه كوتاه، طبيعي است كه علاقه‌مندان به امور شهر مترصد آن هستند كه اعضاي شوراهاي شهر چه مي‌گويند و مسائل و مشكلات شهري را چگونه تحليل مي‌كنند و در نهايت و براساس نگاه جديد چه راه‌هايي را براي حل اين مشكلات پيشنهاد مي‌كنند. پيش از پرداختن به دو مورد از اين اظهارات و نقد آن بد نيست كه به نكته مهمي اشاره شود. گمان نمي‌رود كه كسي ما يا اعضاي شوراي شهر را مجبور به اظهارنظر كند. بنابراين ضرورتي ندارد كه درباره هر موضوعي اظهارنظر كنيم. هرگونه سخني را بايد موكول به شناخت مساله كرد و اين كار بسيار سختي است. اگر سخن نسنجيده‌اي بگوييم، نه تنها موجب نااميدي مخاطب مي‌شويم، بلكه بايد انرژي زيادي را صرف توجيه بعدي آن كنيم. به قول امام علي(ع) تا وقتي كه سخن نگفته‌ايم، صاحب آن هستيم، ولي هنگامي كه نظر دهيم، ديگر مالك آن نيستيم و به نوعي تابع آن هستيم (قريب به مضمون) بنابراين همه متوليان امر و در اينجا و بطور مشخص اعضاي شوراي شهر و مسوولان شهرداري بايد دقت كنند كه اظهارنظرات آنان واجد اهميت است و نبايد به گونه‌اي باشد كه نااميدي و يأس را نسبت به اصلاح وضع شهر در مخاطبان ايجاد كند.  مساله ترافيك و آلودگي هوا دو موضوع ريشه‌اي و مهم كلانشهرهاي كشور از جمله تهران است؛ در اينجا به دو اظهارنظر از سوي مقامات شهري در اين مورد اشاره مي‌شود. اولي را يكي از معاونان جديد شهردار تهران و دومي را يكي از اعضاي شوراي شهر جديد اظهار داشته‌اند. آقاي معاون اظهار كرده؛ تا هنگامي كه مردم نخواهند مساله ترافيك حل شود و تا خود مردم همكاري نكنند، هيچ‌وقت كسي نمي‌تواند مشكل كسي را حل كند! وي در ادامه به اين آيه شريفه اشاره كرد مبني بر اينكه تا مردمي نخواهند سرنوشت خود را تغيير دهند، خداوند نيز سرنوشت آنان را تغيير نخواهد داد، ترافيك را مصداق اين آيه معرفي كرده است! عضو جديد شوراي شهر نيز در اظهارنظري عجيب چنين گفت كه: «۸ برابر ظرفيت معابر خودرو داريم. اگر مردم تصميم بگيرند خودروي بي‌كيفيت نخرند، خودروسازهاي ما كاري نمي‌توانند بكنند.»
واقعيت اين است كه اگر بخواهيم با اين نگاه وارد مسائل شهر و حل آنها شويم، بطور قطع چهار سال بعد وضع بدتر خواهد شد كه بهتر نمي‌شود. اينكه افرادي در مصادر قدرت قرار بگيرند، سپس به راحتي مشكلات را متوجه مردم كنند نه، عقلاني است و نه اخلاقي. اينكه مردم مي‌خواهند مساله ترافيك حل شود شكي نيست، به همين علت نيز گمان كرده‌اند كه تركيب شوراي شهر را تغيير دهند و افراد بهتري را انتخاب كنند، تا بلكه مساله ترافيك را حل كنند والا، اگر قرار بود كه خودشان مستقيم وارد عمل شوند، مثلا ماشين نخرند، يا اصولا از خانه بيرون نروند! ديگر نيازي به انتخاب افراد براي شوراي شهر و شهرداري نبود. بنابراين مساله از نظر مردم تمام شده است. از اينجا به بعد مديران هستند كه بايد طرح و برنامه و... دهند تا ترافيك حل شود. قرار نيست كه تك‌تك مردم به صورت خودجوش اقدامات موردنظر آقايان را انجام دهند.  ذهنيت غيردقيق، موجب بيان اظهارات غيرقابل قبولي خواهد شد. بگذريم از اينكه معلوم نيست چرا گفته مي‌شود تهران 8 برابر ظرفيت معابر، خودرو دارد ولي فرض كنيم كه اين اعداد درست باشد. اما راه‌حل آن چه ربطي به نخريدن خودروي كم‌كيفيت دارد؟ حالا اگر خودرو باكيفيت خريديم، مشكلي به وجود نمي‌آيد؟ به علاوه مگر همين شورا در نخستين اقدام از همين خودروهاي ساخت داخل براي اعضاي خود نخريد؟! از سوي ديگر سرانه خودرو حتي در تهران هنوز هم از بسياري از شهرهاي جهان پايين‌تر است. شهرهايي كه ترافيك چنداني هم ندارند. اين نحوه مناسب براي حل مساله نيست. اين پاك كردن صورت مساله است. از همه مهم‌تر وظيفه شوراي شهر و شهرداري اين نيست كه بگويند مردم خودرو نخرند، مگر خودمان خودرو نداريم؟ احتمالا بيش از يكي هم داريم. اگر پول داشته باشيم خودروي باكيفيت مي‌خريم در غير اين صورت همين بي‌كيفيت‌ها!! را مي‌خريم. در اين صورت چگونه مي‌توان به مردم گفت كه خودرو نخرند؟ وظيفه شوراي شهر و شهرداري، ارايه راه‌هاي جايگزين حمل‌ونقل عمومي و به طور مشخص مترو و اتوبوس است. حمل‌ونقلي كه سريع‌تر، ايمن‌تر و تا حدودي ارزان‌تر باشد. در چنين حالتي مردم انتخاب خواهند كرد و عقل اقتضا مي‌كند كه حمل‌ونقل عمومي را برگزينند.
وظيفه شهرداري و شوراي شهر تنظيم و تصويب مقرراتي است كه هزينه استفاده از خودروهاي كم‌كيفيت و آلوده‌كننده را بالا ببرد و مردم به صورت عادي آن را نخواهند خريد، تا هنگامي كه خودروساز كيفيت آن را ارتقا دهد. به‌علاوه استاندارد توليد را بالا ببريم و جلوي توليد كم كيفيت را بگيريم؛ چرا مشكل را متوجه مردم كنيم؟ ترافيك، آلودگي هوا، جرم و جنايت، بي‌اعتمادي و... همه اينها موضوعاتي اجتماعي هستند و راه‌حل آنها نيز در انتخاب و اجراي سياست اجتماعي مناسب است و نه توصيه به افراد كه اين كار بشود خوب است يا آن كار ديگر، بد است. هنگامي كه هيچ يك از ما و اعضاي شوراي شهر براي رفتن به محل كار خود از مترو استفاده نمي‌كنيم، حق نداريم از ديگران بخواهيم كه از خودرو استفاده نكنند يا نخرند تا از ما رفع مسووليت شود و امور ترافيك و آلودگي هوا بهبود يابد. تقليل دادن امر اجتماعي به رفتار فردي، به معناي آن است كه كاري نمي‌توانيم انجام دهيم! و اين به معناي نااميد كردن مردم است.