مصوبه‌اي براي شفاف‌سازي در نهادهاي اقتصادي
شاهين شايان آراني*
بر اساس مصوبه مجلس قرار بر اين شده كه آستان‌هاي مقدس و قرارگاه‌هاي سازندگي مكلفند، در سال 1394 اظهارنامه مالياتي و حساب سود و زيان درآمدهاي سال 1393 مرتبط با سهام خود در شركت‌ها و موسسات با فعاليت‌هاي اقتصادي نظير صنعتي، معدني، تجاري و خدماتي را تسليم ادارات ماليات كرده و ماليات آن را براساس قانون ماليات‌هاي مستقيم پرداخت كنند. در اين مورد رهبري نيز به موضع‌گيري پرداختند و خواهان پرداخت ماليات از طرف تمام نهادهاي مشمول ماليات شدند. بر اساس مصوبه مذكور برخي نهادهاي معاف از ماليات شر كت‌هاي تابعه‌اي دارند كه به فعاليت اقتصادي مي‌پردازند و به همين خاطر نهاد معاف از ماليات در اين سيستم تبديل به يك پوسته مي‌شوند.
به‌طور مثال آستان قدس رضوي 10 درصد سهام ايران خودرو را دارد. سود ايران خودرو هر ساله بعد از كم شدن ماليات از آن به آستان قدس پرداخته مي‌شود به همين خاطر پولي كه به اين نهاد مي‌رسد خالص است و نيازي به پرداخت دوباره ماليات ندارد. اما در برخي مسائل اتفاقات اين‌گونه نيست. نهادي كه معاف از ماليات است مثلا قرار است كه توان خود را صرف كارهاي خيريه كند ولي اين نهاد ممكن است چند كارخانه داشته باشد و اين كارخانه‌ها ديگر يك فعاليت عام‌المنفعه نمي‌كنند و به فعاليت اقتصادي مي‌پردازند به همين خاطر بايد ملزم به پرداخت ماليات شوند.
متاسفانه اين نهادها عمدتا شفافيت نداشتند و به صور مختلف سعي مي‌كنند از شفافيت طفره بروند. اين مصوبه هم در همين مورد است و مي‌تواند بسيار موثر عمل كند و شفافيت را بيش از گذشته به عرصه اقتصاد بياورد. اين عدم شفافيت برخي از نهادها، اقتصاد را دچار مشكل مي‌كند و بايد اين نهادها مكلف شوند در صورتي‌كه قرار است معاف از ماليات باشند هم بايد اظهارنامه‌هاي مالياتي را كامل كنند.
پيش‌فرض اين نهادها را بايد ياري‌رسان به اقتصاد تصور كرد ولي اگر شفاف نباشند، اين شائبه را به وجود مي‌آورند كه اقتصاد را متلاطم مي‌كنند. به‌طور مثال قبلا بنياد مستضعفين با اين شائبه رو به رو شد و به پر كردن اظهارنامه مالياتي پرداخت. با اين كار بنياد مستضعفين، تمام حرف و حديث‌ها خاموش شد. به همين خاطر اين مصوبه مي‌تواند به اعتبار تمام نهادهاي معاف از ماليات هم كمك كند. علي‌النهايه اين حركت خوب است و دو تاثير كلان و كوتاه‌مدت بر اقتصاد خواهد داشت. تاثير كلان آن در دراز مدت نمايان مي‌شود كه كمك به شفافيت و انضباط مالي است و در كوتاه‌مدت هم به افزايش درآمدهاي دولت كمك مي‌كند. تاثير كلان آن در مقايسه با تاثير كوتاه‌مدت آن قابل مقايسه نيست. زيرا تاثير كلان اين طرح مي‌تواند كمكي مهم به روند حركتي اقتصاد ايران تا هميشه داشته باشد.
* كارشناس بازارهاي پولي و مالي