داوود سلیمانی
موج اخير اعتراضات ضدصهيونيستي در دانشگاه‌هاي غرب را مي‌توان با جنبش دانشجويي ضدجنگ ويتنام در دهه‌هاي ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در كشورهاي غربي مثل امريكا، آلمان و فرانسه در اعتراض به جنگ ويتنام دانست. جنبشي كه به لحاظ فراگيري بي‌شباهت به جنبش وال‌استريت و جنبش ضد آپارتايد دهه ۱۹۸۰ نيست كه در آن دانشجويان شركت‌هايي را كه با آفريقاي جنوبي عصر آپارتايد، تجارت داشتند، هدف قرار دادند و در نهايت بيش از 15 دانشگاه و دانشكده را وادار به قطع سرمايه‌گذاري با اين كشور كردند. هر چند برخي مانند لورن لاسابه شپرد، استاد تاريخ در دانشگاه نيواورلئان مي‌گويد كه اعتراضات طرفداران فلسطين به سطح التهاب و خشونت تظاهرات ضدجنگ ويتنام در دهه‌هاي ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نرسيده و با فشار براي سرنگوني حكومت همراه نبوده است.
شكل‌گيري جنبش اعتراضي دانشجويان ايالات متحده امريكا، از دانشگاه كلمبيا در اعتراض به جنايات رژيم صهيونيستي آغاز و طي دو سه هفته فراگير شد. با اين حال فراخواندن پليس براي مقابله با دانشجويان منجر به تشديد خشونت در برخي از دانشگاه‌ها و جمع‌آوري چادرها و دستگيري و ضرب و جرح و زنداني کردن و محروميت از تحصيل برخي از آنان شد. در ادامه مي‌توان ابعاد، چرايي و اهداف اين جنبش اعتراضي را - ولو به اختصار - توضيح داد.
وسعت جنبش
دامنه اين اعتراضات طي هفته‌هاي گذشته به بيش از 49 دانشگاه ديگر در سرتاسر امريكا و برخي ديگر از كشورهاي غربي مانند: استراليا: (دانشگاه‌هاي ملبورن و سيدني)؛ كانادا: (دانشگاه‌هاي مك‌گيل و كنكورديا)؛ فرانسه: (موسسه مطالعات سياسي پاريس و دانشگاه سوربن)؛ ايتاليا: (دانشگاه ساپينزا)؛ انگلستان: (دانشگاه‌هاي ليدز، كالج لندن و دانشگاه وارويك) كشيده شد. گستردگي اين جنبش نشانگر خشم دانشجويان امريكا و اروپا از وسعت جنايات ضدبشري رژيم حاكم بر اسراييل و حاميان امريكايي - اروپايي اوست.
علت جنبش
يكي از علل اساسي جنبش ريشه در شركت جنايت‌آميز رژيم امريكا دركشتار غزه و حمايت و پشتيباني مادي و معنوي از رژيم آپارتايد اسراييل دارد كه با وجدان و فطرت پاك انسان‌ها از هر مرام و عقيده‌اي در تضاد و تعارض افتاده است و از آنجا كه دولت‌هاي حامي اعم از امريكا و اروپا و شوراي امنيت، نسبت به اين كشتار و ظلم فاحش در جهت حل مشكل، عكس‌العمل مثبتي نداشته‌اند، بلكه تمام لجستيك مورد نياز رژيم صهيونيستي را با توجه به لابي قوي آنها در ايالات متحده و اروپا تامين کردده‌اند. دانشجويان و فطرت‌هاي پاكي كه اين ظلم آشكار را بر نمي‌تابند، دست به اعتراض زده‌اند تا حاكميت را به تجديد نظر در سياست‌هاي حمايتي خود به اسراييل وادار کنند. لذا اين امر و به ويژه حمايت‌هاي «جو بايدن» رييس‌جمهور دموكرات امريكا از رژيم صهيونيستي و ظلم فاحش به مردم غزه، وجدان انساني دانشجويان را جريحه‌دار و به اعتراض وا داشته است.
ديگر از علت‌هاي اين جنبش را مي‌توان در نوع خواسته اصلي جنبش جست‌وجو كرد. با مطالعه آرا و نظريات گوناگوني كه درباره خواسته‌هاي دانشجويان توسط تحليلگران مسائل سياسي در داخل و خارج امريكا، ابراز شده، مي‌توان اين خواسته مركزي دانشجويان را حول حمايت موسسات آموزشي و دانشگاه‌هاي دولتي و خصوصي از رژيم آپارتايد اسراييل دانست. از آنجا كه دانشگاه‌ها در امريكا و اروپا عموما داراي موقوفه‌هايي هستند كه محل درآمد و سرمايه‌گذاري آنهاست، دانشجويان خواستار قطع روابط مالي با رژيمي هستند كه به هيچ يك از قواعد بين‌المللي و حقوق بشر پايبند نبوده و حمايت‌هاي مالي دانشگاه‌ها را صرف روايتي انسان ستيزانه از قوم يهود مي‌كند كه حتي خشم يهودياني كه روايت نژادپرستانه صهيونيست‌ها را قبول ندارند، برانگيخته است. فعالان دانشجويي مي‌گويند كه شركت‌هايي كه در داخل اسراييل يا با آن كشور تجارت مي‌كنند، در جنگ جاري اسراييل در غزه شريك هستند. چنانكه دانشجويان آغاز‌گر جنبش در دانشگاه كلمبيا، از دانشگاه خواسته بودند كه به سرمايه‌گذاري‌هاي خود در شركت‌هاي بزرگي همچون گوگل و آمازون، به ارزش بيش از يك ميليارد و 200 ميليون دلار در زمينه رايانش ابري با تل‌آويو پايان بدهد. نكته قابل توجه اينكه اموال وقفي كالج‌ها و دانشگاه‌هاي امريكايي، ارزشي معادل صدها ميليارد دلار دارند. براي مثال، اموال موقوفه دانشگاه كلمبيا در سال ۲۰۲۳ ميلادي، به رقم ۱۳ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار رسيد. اكنون و در جريان حدود ۶ ماه جنگ در غزه، اعتراضات دانشگاهي بر دو موضوع متمركز شده است، نخست اينكه چه كسي موقوفات دانشگاهي را كنترل مي‌كند؟ و نكته ديگر اينكه چگونه تصميمات مربوط به اين سرمايه‌گذاري‌ها گرفته مي‌شود؟ بنا به گفته يك تحليلگر انگليسي (ديويد هرست) دانشجويان دانشگاه ييل، از اين دانشگاه مطالبه كرده‌اند سرمايه‌گذاري در همه شركت‌هاي توليد تسليحاتي را كه به حمله اسراييل به فلسطين كمك مي‌كنند، قطع كنند. دانشگاه ييل داراي ساز و كار تبادل دانشجو با هفت دانشگاه اسراييلي است. هاروارد برنامه‌هاي مشتركي را با سه مورد از اين دانشگاه‌ها داشته در حالي كه دانشگاه كلمبيا روابطي را با چهار مورد از آنها دارد.
بايد دانست كه گروه‌هاي حامي فلسطينيان در دانشگاه‌ها، سال‌هاست كه خواهان حمايت از جنبش بي‌دي‌اس (BDS) (انزوا، عدم سرمايه‌گذاري و تحريم) به عنوان راهي براي مقابله با اسراييل هستند. آنها مي‌گويند: دانشگاه مي‌تواند با دانشگاه‌هايي كه جنبش بايكوت، واگذاري و تحريم (BDS) را قبول دارند، كار كرده و انتخاب‌هاي متفاوتي انجام بدهد تا به ما اين امكان را بدهد كه وقف آزاد داشته باشيم. يعني جايي كه بدانيم پول ما به كجا مي‌رود. خود اين امر حاكي از عدم شفافيت عملكرد مالي موقوفه‌هاي دانشگاه‌ها در سرمايه‌گذاري‌ها در اسراييل نيز هست. چنانكه گفته شده: دانشجويان دانشگاه پومونا، در ماه فوريه (بهمن) به تصويب يك همه‌پرسي راي دادند كه شامل درخواست‌هايي از دانشگاه براي افشاي هرگونه سرمايه‌گذاري در توليد سلاح يا شركت‌هايي بود كه از سيستم «آپارتايد» در اسراييل سود مي‌برند. درخواست معترضان به رد كمك شركت‌هاي مرتبط با اسلحه‌سازي براي ارتش اسراييل است. البته دانشگاه از قبول درخواست دانشجويان براي خودداري از سرمايه‌گذاري در شركت‌هايي كه با ساخت و فروش تسليحات به اسراييل ارتباط دارند خودداري كرده اما گفته است كه درخواست دانشجويان براي راه‌اندازي كميته بررسي سرمايه‌گذاري‌هاي دانشگاه و شفافيت در مورد عملكرد حدود 14 ميليارد دلار موقوفات آن را پذيرفته است. مراد از ذكر نمونه‌هاي ياد شده آن است كه يكي از علل اصلي جنبش اعتراضي دانشجويان امريكا و اروپا، كمك حكومت‌هاي‌شان به شكل سيستماتيك به اسراييل، به ويژه در نسل‌كشي و جنايات عليه بشريت در نوار غزه، در تداوم جنايات گذشته است.
حقيقت حقوق بشر
در اين رابطه خوب است كه نگاهي به تيتر برخي از اخبار خارجي و انعكاس بين‌المللي آن داشته باشيم:
- بيش از ۱۷۰۰ معترض دانشجوي حامي فلسطين طي دو هفته گذشته در دانشگاه‌هاي سراسر ايالات متحده از جمله «دانشگاه تگزاس» در آستين، «دانشگاه چاپل هيل» كاروليناي شمالي، «دانشگاه پلي تكنيك ايالتي كاليفرنيا» در هامبولت و ديگر مراكز دانشگاهي دستگير شده‌اند.
- برخي از دانشجويان بر اثر شليك گلوله از صورت، چشم و پا مصدوم شده‌اند.
- در جريان اعتراضات روزهاي گذشته در ايالات متحده صدها دانشجو و برخي استادان دانشگاه‌هاي مختلف اين كشور بازداشت شده‌اند.
-اين اعتراضات در بسياري از دانشگاه‌ها به خشونت كشيده شده است چون ماموران پليس و گارد ملي و ايالتي با مداخله خشونت‌بار به دنبال برچيدن پادرهاي تحصن دانشجويان برآمده‌اند.
- همچنين تعدادي (نامعين) از دانشجويان دانشگاه‌هاي امريكا نيز تعليق، مشروط و در موارد نادري از دانشگاه اخراج شده‌اند.
بنابراين، اين سخن درستي است كه محور حقوق بشر در امريكا با منافع و امنيت رژيم صهيونيستي گره خورده است؛ زيرا اگر چنين نبود، حمايت سيستماتيك نظام امريكا از اسراييل در ابعاد متنوع سياسي ديپلماسي (كه وتو‌هاي آن در شوراي امنيت حاكي از آن است) صورت نمي‌گرفت. زيرا در بعد نظامي، لجستيك و سلاح‌هاي وي در خدمت اسراييل است و در بعد مالي، حمايت‌هاي چند ده ميليارد دلاري از اين رژيم جريان دارد و در حوزه سرمايه‌گذاري‌ها، نهادهاي دولتي و خصوصي ازجمله دانشگاه‌ها در اسراييل يا با شركت‌هاي اسراييلي، در سطح بالايي قراردادهاي سرمايه‌گذاري دارند كه همگی نشان‌دهنده لابي قوي صهيونيست‌ها در سياستگذاري‌هاي كلان امريكا است.
بنابراين حقوق بشر تا جايي محترم است كه جلوي جنايات رژيم صهيونيستي و ظالم، امثال نتانياهو و احزاب تندرو و موثر در اسراييل را نگيرد. از اين رو است كه ژست حقوق بشري امريكا و ادعاي آزادي و دموكراسي وي در اين صحنه‌ها رنگ مي‌بازد و دست آنان را بيش از پيش رو مي‌كند. ظاهرا در اين ماجرا، حقوق بشر تا جايي رعايت مي‌شود كه خط قرمزهاي امريكا - يعني امنيت اسراييل - به خطر نيفتد. بي‌دليل نيست آنجا كه تمامي اعضاي شوراي امنيت به نفع فلسطين و غزه راي مي‌دهند، امريكا از حق وتوي خود استفاده مي‌كند.
موضع غيرقابل قبول دولت امريكا
تاثير جنبش دانشجويي در مورد ويتنام و آفريقا چنان كه در مقدمه ذكر آن رفت، به دليل عمق جنبش و اعتراض فراگير، توانست تاثير خود را بگذارد. اگر اين جنبش بتواند بيش از پيش تعميق شود ديگر اين سخن رييس‌جمهور امريكا كه «اين اعتراضات منجر به تغيير سياست آنها در خاورميانه نخواهد شد» رنگ خواهد باخت، زيرا كه اين حركت دامن اروپا را نيز گرفته است. هرچند افرادي در امريكا همچون جورج داير، مدير اجرايي و يكي از بنيانگذاران شبكه وقف، در پاسخ به سوالي اعلام كرد كه به‌رغم فشاري كه معترضان دانشجو از كاليفرنيا تا دانشگاه كلمبيا بر مسوولان وارد مي‌كنند، هنوز هيچ پيشرفتي براي توقف و بيرون كشيدن سرمايه دانشگاه‌ها از سرزمين‌هاي اشغالي حاصل نشده است. او معتقد است كه بسياري از دانشگاه‌ها درخواست‌ها مبني بر سرمايه‌گذاري نكردن در اين سرزمين‌ها يا پايان دادن به جنگ در غزه را به عنوان حمله به يهوديان تلقي مي‌كنند.
يعني دولت امريكا و بايدن براي فرار از جناياتي كه به نام آنان نوشته شده است، سعي دارند تا با يهودي ستيز خواندن اعتراضات دانشجويان، آن را منكوب كنند. چنان كه تحليلگر انگليسي ديويد هرست تاكيد مي‌كند: «لابي‌هاي حامي اسراييل به سياستمداراني كه از فلسطين حمايت كنند برچسب يهودستيزي مي‌زنند.» و مي‌افزايد: «آنها، همان‌هايي هستند كه مقام‌هاي وحشت‌زده و بزدل دانشگاه‌ها را وادار به اخراج استادان به خاطر حمايت‌شان از فلسطين مي‌كنند و با وجود آنكه خودشان را دموكرات جا مي‌زنند شديدا از ابزارهاي فاشيست‌ها استفاده مي‌كنند. آنها حاكميت قانون، آزادي بيان و حق اعتراض كردن را به خطر انداخته‌اند. در حالي كه معترضان اين اتهام را رد مي‌كنند و وجود برخي از فرصت‌طلبان و يا عواملي را كه سعي در به انحراف كشيدن جنبش را دارند، بي اثر نمي‌دانند. سردمدار اين طغيان عليه صهيونيسم نسل جديدي از يهودياني هستند كه حضور فزاينده‌اي در اعتراضات دارند.»
احياي آرمان فلسطين
به گزارش ايسنا، «ديويد هرست» تحليلگر اصالتا انگليسي پايگاه «ميدل ايست‌آي» در تحليل خود درباره موج اعتراضات فراگير دانشجويي در حمايت از آرمان فلسطين و محكوميت جنگ و جنايات رژيم صهيونيستي در نوار غزه مي‌نويسد: «جنبش اعتراضي ضدجنگ غزه باعث احياي آرمان ملي فلسطين شده و نسل جديدي از يهوديان امريكايي كم‌كم اين ادعا را كه صهيونيسم مالك روايت‌هاي آنها است، به چالش مي‌كشند. همچنين مي‌افزايد كه اين اعتراضات حالا تاثيري عميق، بر خود غزه گذاشته، چون مردم فلسطيني كه اين حمله را تحمل مي‌كنند ديگر احساس نمي‌كنند كه به حال خود رها شده‌اند.» و تاكيد مي‌كند كه حمايت از فلسطين همه جا را فرا گرفته و اين رخدادها بدون عواقب نخواهند بود. «جنبش ضدجنگ غزه در آينده نزديك باعث احياي آرمان فلسطين به طرزي كه هرگز سابقه ندارد، خواهد شد. در اردوگاه‌هاي آوارگان فلسطيني در لبنان، ديوارنگاره‌ها در ستايش نبردهاي جنبش‌هاي فتح و سازمان آزاديبخش فلسطين جاي خود را به سمبل‌هاي جديدي در تحسين حمله هفتم اكتبر داده‌اند. نماد مثلث برعكس كه براي چتربازان حماس در زمان فرود به روي ديوار مرزي در غزه در هفتم اكتبر استفاده مي‌شود حالا همه جا به چشم مي‌خورد.
جمعيت فلسطيني‌هاي ساكن در تبعيد در هر تظاهراتي در سراسر جهان سردمدار هستند و اقدامات‌شان برخلاف ميل اسراييل و حاميانش است. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل تصور مي‌كرد اگر سالمندان آنها را بكشد، پسران و دختران آنها مبارزه را فراموش خواهند كرد اما نتانياهو به عكس باعث تقويت و بازآفريني علقه فلسطيني‌ها با سرزمين از دست رفته خود در همه جا شده است. از فلسطيني‌هاي ساكن اردوگاه آوارگان حطين در اردن بپرسيد سرزمين آنها كجاست و جواب قاطع آنها اين است: غزه يا كرانه باختری؟
شكست روايت دولت صهيونيست از يهوديت
جنگ غزه باعث بروز يك مناظره بي‌سابقه در ميان پيروان يهوديت شده و حالا روشنفكران برجسته‌اي همچون «نائومي كلين» خبرنگار كانادايي، استدلال مي‌كنند كه صهيونيسم «بتي دروغين است كه ايده سرزمين موعود را برگرفته و آن را تبديل به سند يك دولت ميليتاريستي - قوميتي كرده است.» كلين مي‌نويسد: «صهيونيسم از ابتدا نوع زشتي از آزادي را توليد كرده كه به كودكان فلسطيني نه به عنوان انسان بلكه به عنوان تهديد جمعيتي نگاه مي‌كند همچون ماجراي فرعون طبق كتاب خروج كه نگران جمعيت رو به فزوني اسراييلي‌ها بوده و دستور به مرگ پسران آنها داد.» او مي‌نويسد: «يهوديان از كارهايي كه دارد به نام آنها انجام مي‌شود، وحشت‌زده هستند. آنها وحشت‌زده هستند از اينكه مذهب‌شان چطور تبديل به عذري براي اجراي يك پاكسازي قوميتي شده است. آنها وحشت كرده‌اند از اينكه چطور ميراث آنها به مجوزي براي كشتن تقليل يافته است. آنها از قدرتي كه اسراييل بر كنگره امريكا، پارلمان انگليس و هر حزب جريان اصلي ديگري در اروپا اعمال مي‌كند وحشت‌زده هستند. يهوديان حالا اين ادعا را كه صهيونيسم مالك روايت آنها است به چالش مي‌كشند. آنها در سطوح متعدد از بابت اين اقدام متهم به خائن بودن شده‌اند.» به نظر مي‌رسد كه چالش قرائت صهيونيستي از يهوديت با رويداد غزه و نسل‌كشي‌ها و جناياتي كه در اين باريكه كوچك به وسعت و بزرگي بشريت اتفاق افتاد، تعميق شده و روز به روز در جنگ روايت‌ها اين روايت انساني از بشريت است كه بر انواع تبعيض‌ها و مظالم فائق خواهد آمد. جنبش دانشجويي امريكا جنبش وجدان‌هاي بيدار مردم سراسر گيتي، عليه رژيم صهيونيستي و حاميان امريكايي اروپايي آنان است.