برجام؛ ماندن يا رفتن؟

وزارت خارجه امريكا روز سه‌شنبه ۱۹ دي‌ماه از احتمال اعلام نظر دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالت متحده امريكا درباره ادامه حضور يا خروج اين كشور از برجام تا جمعه آينده 22 ارديبهشت‌ماه خبر داده است، حال آنكه شايد مهم‌ترين ويژگي مرد شماره يكِ اين روزهاي كاخ سفيد، پيش‌بيني‌ناپذير بودن اوست. همزمان با بدعهدي‌هاي گاه و بي‌گاه ترامپ نسبت به اين توافق چندجانبه و فراتر از آن، تهديد بسياري از صاحبان صنايع، ابرشركت‌ها و بانك‌هاي بين‌المللي نسبت به انعقاد قرارداد با ايران در حوزه‌هاي مختلف، عملا اين توافق را از هرگونه مزيت احتمالي براي ايران تهي كرده است. تا آنجا كه گروهي از تحليلگران معتقدند ايران نه‌تنها نبايد نگران پيامدهاي خروج ترامپ از برجام باشد، بلكه با توجه به اين بدعهدي‌هاي مكرر بايد از خروج ترامپ استقبال كند و لااقل خود را از زير بار سنگين ايران‌هراسي و تبليغات ضدايراني غرب برهاند. در اين شرايط اما رويترز تنها 2 روز پس از اعلام زمان موضع‌گيري ترامپ درباره برجام ازسوي وزارت خارجه به نقل از 2 نفر از كاركنان دولت امريكا از خروج اين كشور از توافق اتمي با ايران، با احتمال قريب به يقين خبر داد و در عين حال تاكيد كرد كه هنوز اجماعي درمورد ساز و كار و نحوه دقيق اجرايي كردن اين تصميم در كاخ سفيد وجود ندارد. اهميت اين تصميم احتمالي اما به‌قدري است كه آنگلا مركل، صدراعظم آلمان و امانوئل ماكرون، رييس‌جمهوري فرانسه به عنوان رهبران 2 كشور از قدرت‌هاي 1+5 در چند روز گذشته خود را به آن سوي اقيانوس اطلس رسانده تا شايد بتوانند ترامپ را به ادامه حضور در برجام ترغيب كنند. دراين شرايط است كه طيف ديگري از تحليلگران، جنجال ماه‌هاي اخير ترامپ و مخالف‌خواني عليه برجام را «جنگ زرگري» دانسته و معتقدند ترامپ هرگز برجام را كنار نمي‌گذارد، بلكه سعي مي‌كند با تداوم كارشكني در مناسبات اقتصادي بين‌المللي ايران و تعهدات برجامي ايالات متحده از يك‌سو و ادامه ايران‌هراسي در منطقه و جهان، منافع برجامي را به مخاطره بكشد. در اين شرايط اما اصولگراياني همچون محسن كوهكن، محمدعلي پورمختار و حميدرضا ترقي كه از همان ابتدا، عمدتا درصف منتقدان دلواپس برجام و به تعبيري «نابرجاميان» بودند، معتقد به مقابله‌به‌مثل و خروج عاجل از برجام بلافاصله پس از خروج امريكا هستند و اصلاح‌طلباني همچون احمد شيرزاد، مرتضي مبلغ و الهه كولايي يا همان طيف موسوم به «برجاميان» ضمن هشدار نسبت به واكنش افراطي و «پرهيز از هزينه‌هاي گزاف» از ايده‌هايي همچون «تحرك ديپلماتيك» و «اجماع‌سازي عليه امريكا»سخن مي‌گويند. دراين ميان البته برخي برجاميان اصلاح‌طلب همچون مصطفي كواكبيان با اصولگرايان همداستان‌ترند و بعضي نابرجاميان اصولگرا ازجمله غلامرضا مصباحي‌مقدم تاحدودي به اصلاح‌طلبان نزديكند.