مثنوي به روايت موحد
مثنوي معنوي مولانا جلال الدين رومي كه چندي پيش براي اولين‌بار با تصحيح محمد علي موحد توسط انتشارات هرمس منتشر شده بود، به چاپ دوم رسيد.
موحد پيش از اين در نشستي كه با همين موضوع برگزار شد، گفته بود: «بحث اينكه شيوه تصحيح رايج در ميان ما با شيوه تصحيحي كه امثال نيكلسون بنا گذاشتند، تفاوت دارد، بسيار مهم است. ما از خيلي پيش از نيكلسون كار تصحيح مي‌كرديم و كار تصحيح تازه نيست. مثلا عبداللطيف عباسي در هندوستان در ٣ نوبت ٨٠ نسخه ديده و با هم تطبيق كرده است. اما چرا تصحيح ما با آنها فرق مي‌كرده است؟ من اسم مكتب تصحيح خودمان را مكتب قديم مي‌گذارم. در مكتب قديم اصل اين نبوده كه مولف چه گفته و چه چيز از زبان و دهان او شنيده شده است، بلكه اصل اين بوده كه مخاطب راحت‌تر از متن استفاده كند. بنابراين نگاه مكتب قديم به تصحيح، غيرعلمي و غير انتقادي بوده است.
البته نبايد فكر كنيم كه مكتب تصحيح قديم نمي‌فهميده يا نادانسته اين كار را مي‌كرده است. ما قرن‌ها چنين نگاه مي‌كرديم. من فكر مي‌كنم گذشتگان ما مثل برخي از صاحبنظران معاصر به انفصال ميان شعر و شاعر معتقد بودند. از اين زاويه شعر كه سروده مي‌شد زندگي مستقلي پيدا مي‌كرد و از مالكيت شاعر خارج مي‌شد و جزو ميراث فرهنگي مردم مي‌شد. بنابراين مهم نيست كه وقتي سروده شد، چه معنايي داشت، بلكه مهم معنايي است كه مردم از آن درمي‌يابند. اين را در زمانه ما مرگ مولف مي‌خوانند. عين القضات همداني عين همين حرف را در نامه ٢١٦ جلد اول نامه‌هاي خود آورده است. او مي‌گويد شعر را در خود هيچ معنايي نيست (با عرض پوزش از هم نام من استاد ضياء موحد كه در جلسه حاضر است، خنده حضار)، اما هر كس از او آن تواند ديد كه نقد روزگار او بود و كمال كار اوست و اگر گويي شعر را معني آن است كه قائلش خواست و ديگران معني ديگر وضع مي‌كنند از خود اين همچنان است كه كسي گويد صورت آينه صورت روي صيقل‌گر است كه اول آن صورت نمود و اين معني را تحقيق و غموضي است كه اگر در آن آويزم، از مقصود باز مانم.
البته كار من در ادامه شيوه جديد تصحيح است كه در آن كوشيده‌ام به آنچه نزديك شوم كه خود مولانا گفته است. خوشبختانه نخستين نسخه‌هايي كه در دست داريم، با فاصله زماني بسيار اندكي از زمان درگذشت مولانا در ٦٧٢ تهيه شده است. اين در مقايسه مثلا با شاهنامه كه نخستين نسخه‌هاي باقي مانده به ٢٠٠ سال بعد بازمي‌گردد. در پايان لازم است از زحمات پيشكسوتاني چون مرحوم فروزانفر با آن شرح بسيار مهمش ياد كنم و كساني كه مستقيما در اين كار حضور داشتند، مثل آقاي ملكيان كه اين كار زير اشراف مستقيم ايشان تهيه شد و همچنين بايد از سينا گلستاني و خانم حجت نيز ياد كنم.»
اين نسخه از مثنوي مولانا در دو مجلد توسط انتشارات هرمس منتشر شده است كه هم‌اكنون در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد. مجلد اول شامل دفترهاي اول تا سوم به اضافه مقدمه‌اي مفصل به قلم مصحح است و مجلد دوم نيز به دفترهاي چهارم تا ششم اختصاص يافته است.