تجربه مذاكرات ترامپ- كيم
كوروش احمدي
دور دوم مذاكرات مستقيم دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي نيز حاصلي در پي نداشت. به گفته ترامپ علت شكست مذاكرات اين بوده كه كره شمالي در ازاي برچيدن تنها يكي از تاسيسات اتمي و موشكي يعني يانگ بيون لغو همه تحريم‌ها را مطالبه مي‌كرد. اما وزير خارجه كره شمالي بر آن بود كه تنها خواستار لغو بخشي از تحريم‌ها در ازاي برچيدن يانگ‌بيون بوده‌اند و درخواست امريكا براي اقدامات بيشتر قابل قبول نبوده است. قبل از مذاكرات امريكا از لزوم اعلام كليه تاسيسات اتمي و موشكي و برچيدن تمام آنها در قبال لغو يا تعليق همه تحريم‌ها سخن گفته بود. صرف‌نظر از علل شكست اين مذاكرات، تجربه حاصل از آن حايز اهميت است: روشن است كه نقطه ضعف بزرگ ترامپ يعني خودمحوري و خودشيفتگي تاكنون سبب شكست او بوده است. او مي‌خواهد مانند يك شعبده‌باز بزرگ خود و تنها خود دفعتا خرگوشي را در برابر چشم جهانيان از داخل كلاه بيرون بياورد و همگان در داخل و خارج را مجذوب و محسور كند. او تاكنون حوصله ادوار مذاكراتي طولاني كه طي آن ديپلمات‌ها خرگوشي را داخل كلاه قرار دهند كه توسط رييس‌جمهور بيرون آورده شود نداشته است. او كه اساسا ديپلماسي را قبول ندارد و به ديپلمات‌ها به ديده تحقير مي‌نگرد، نمي‌خواهد كسي را در نتايج «هنر معامله» خود شريك كند. با توجه به اين روحيه ترامپ و مهم‌تر از آن نيازهاي سياسي داخلي او، كره شمالي هيچ‌گاه نه پمپئو را جدي گرفت و نه استيفن بيگان، فرستاده وزارت خارجه امريكا را. هدف كيم اين‌بار نيز مانند مذاكرات در سنگاپور اين بود كه با توجه به روانشناسي ترامپ و سياست داخلي امريكا از او امتياز بگيرد. تنش‌زدايي و تعليق روند امنيتي سازي كره شمالي و كسب مشروعيت در انظار جهاني بزرگ‌ترين امتيازاتي است كه تاكنون كيم از ترامپ دريافت كرده، بدون اينكه در ازاي آن امتياز چنداني بدهد. لفاظي‌هاي پيشين ترامپ عليه پيونگ‌يانگ مانند «خشم و آتش» و «نابودي كره شمالي»، جاي خود را به نوعي حديث عشق بين طرفين داده است. ترامپ در اظهارات علني‌اش در هر دو دور مذاكرات و از جمله در پيامي به مردم كره شمالي كيم را بسيار ستود. او را «رهبري بزرگ»، «مردي تيزهوش» و «كسي كه كشورش را بسيار دوست دارد» خواند؛ از اينكه «همديگر را دوست دارند» و «نامه‌هاي زيبا» از كيم مي‌گيرد، گفت و از «علقه بسيار ويژه» با كيم سخن گفت؛ رفتاري كه در امريكا مصداق «خيانت به ارزش‌هاي امريكايي» خوانده شده است. در واقع كيم كه پيش از اين روند مذاكراتي در رسانه‌ها به عنوان ديكتاتوري بي‌رحم و فاسد توصيف مي‌شد و منزوي بود به ناگاه چهره‌اي متفاوت يافت و به رهبري كه بايد او را جدي گرفت و با او كار كرد تبديل شد. نفس دادن فرصتي به كيم براي ديده شدن در سطح جهاني و قرار گرفتن در صدر اخبار بين‌المللي در دنياي امروز امتياز بزرگي به شمار مي‌رود. دور قبلي مذاكرات نيز كيم امتياز بسيار بزرگ تعليق مانورهاي مشترك با كره جنوبي و قول تضمين امنيتي را دريافت كرده بود. در بيانيه مشترك سنگاپور تنها بر «هسته‌اي زدايي» در شبه جزيره كره تاكيد شده بود بدون اينكه هيچ اشاره‌اي به اقدام ملموسي در ارتباط با برنامه‌هاي اتمي كره در بيانيه وجود داشته باشد. كره شمالي اصطلاح «هسته‌اي‌زدايي» را از 1992 همواره تكرار كرده و همزمان بمب و موشك ساخته و هيچ‌گاه مشخص نكرده است كه مرادش از اين اصطلاح چيست. اين در حالي است كه كره شمالي در موافقتنامه 1994 ملزم به توقف كامل توليد پلوتونيم و پذيرش يك سيستم نظارتي محكم براي اجراي آن شده بود. ترامپ در ازاي اين امتيازات مهمي كه داد، هيچ امتياز مهمي جز تعليق آزمايش‌هاي هسته‌اي و موشكي به دست نياورده است. پدر و پدربزرگ كيم نيز در پي چنين امتيازاتي بودند و آنها نيز مستمرا خواستار مذاكره و ملاقات با روساي جمهور امريكا بودند. اما روساي جمهور پيشين امريكا به پيشنهاد مذاكره با رهبران كره‌شمالي تن ندادند و...
مذاكرات را در سطح پايين، مانند گروه 6 و امثال آن انجام مي‌دادند. ترامپ اولين رييس‌جمهوري بود كه به پيشنهاد كيم براي مذاكره در مارس 2018 پاسخ مثبت داد. خونسردي و آرامش ترامپ بعد از مشخص شدن شكست مذاكرات و اجتناب از انتقاد كيم در مصاحبه مطبوعاتي پاياني در واقع امتياز ديگري بود كه او به كيم داد؛ ضمن اينكه پمپئو به نوبه خود درباره ازسرگيري مذاكرات طي روزها و هفته‌هاي آتي سخن گفت. بسياري معتقدند كه امكان ندارد كيم هيچ‌گاه از سلاح‌هاي هسته‌اي و موشكي‌اش صرف‌نظر كند و حداكثر ممكن است به يك معامله محدود شامل ادامه توقف آزمايش‌هاي موشكي و هسته‌اي و توقف غني‌سازي در سايت يانگ بيون تن دهد. (با توجه به احتمال وجود تاسيسات هسته‌اي و موشكي اعلام نشده ديگري در كره شمالي) در مقابل، ممكن است امريكا برخي تحريم‌ها را تعليق كند كه مهم‌ترين آنها مي‌تواند اجراي پروژه‌اي بين دو كره مانند برخي توليدات مشترك، توريسم، ساخت خط راه‌آهن بين دو كره و ... باشد. از سوي ديگر مادام كه جامعه كره شمالي از جهان منزوي است، مادام كه اين جامعه مي‌تواند به حداقل‌ها قناعت كند، مادام كه هيچ اعتراضي در جامعه عملا ممكن نيست و مادام كه همسايگان كره شمالي مشتاق تنش‌زدايي و پيشرفت در مذاكرات واشنگتن با پيونگ‌يانگ هستند يا حداقل مخالف آن نيستند، رهبري كره شمالي ممكن است بتواند حفظ بمب و موشك را به هر تحول مثبتي در جهت توسعه كشور ترجيح دهد.