نفت همچنان خبرساز است. هر چند اين طلاي سياه هيچ روزي را بدون خبرسازي به پايان نرسانده بود اما افت و خيزش در سال گذشته ميلادي، بيش از پيش همگان را متوجه اين امر كرد كه تحريم‌ها شايد به نقطه فشاري براي ايران تبديل شود اما قطعا تركش‌هاي آن باقي كشورها را نيز درگير خواهد كرد و به دليل بالا رفتن قيمت‌ها، نمي‌توان كشوري را مصون از تبعات آن دانست. فرصت معافيت‌ها تا يك ماه ديگر به پايان مي‌رسد، از سوي ديگر زمزمه‌هايي مبني بر عدم تمديد توافق كاهش توليد به گوش مي‌رسد. اگر اين توافق تمديد نشود، ممكن است قيمت نفت به نصف كاهش يابد كه در صورت تحقق، قدرت امريكا در بازار نفت افزايش يافته و اوپك به عنوان يك انحصارگر نفتي قدري از قدرت خود را از دست مي‌دهد. به نظر نمي‌رسد روسيه كه رقيب امريكا در نفت است اجازه چنين كاري را بدهد. تحركات چند ماه اخير پوتين نشان مي‌دهد كه به جد به دنبال افزايش قدرت روسيه در بازار انرژي است. او به بازاري مي‌انديشد كه هيچ تكانه سياسي نتواند تاثير شگرفي بر آن بگذارد. اوپك در آخرين گزارش ماهانه خود از افزايش متوسط قيمت نفت ايران به ميزان 5 دلار خبر داده بود. اين گزارش نشان مي‌دهد كه در صورت عدم تمديد توافق نه تنها قيمت نفت بيش از قيمت فعلي كه 72 دلار است، افزايش مي‌يابد بلكه ممكن است شرايط را براي انتخابات آينده ترامپ سخت‌تر كند.
توليد، افزايش مي‌يابد
بازار نفت در سال 97 حواشي زيادي را پشت سر گذاشت كه همچنان نيز گرد و خاك آن در فضا باقي است. مهم‌ترين گرد و خاك مربوط به دخالت سياست در توليد و عرضه نفت است. امريكا با تحريم ايران و ونزوئلا عملا راه را براي افزايش قيمت‌ها هموار كرد. اما نبايد از تاثير مهم توافق اوپك پلاس براي كنترل بازار نفت غافل شد. اين توافق توانست قيمت نفت را حدود 40 درصد افزايش دهد؛ افزايشي كه به مذاق امريكا خوش نيامد و با هر وسيله از توييت تا تهديد، به دنبال بر هم زدن آن است.
هر چه به روزهاي پاياني توافق نزديك مي‌شويم، زمزمه‌هاي افزايش توليد نيز افزايش مي‌يابد. در همين رابطه وزير دارايي روسيه، اعلام كرد كه هرگونه توافقي مبني بر افزايش توليد به كاهش قيمت نفت مي‌انجامد كه اين امر مي‌تواند تمام پروژه‌هاي نفتي روسيه را تحت‌الشعاع قرار دهد و بيشترين كشوري كه از اين كاهش قيمت نفع خواهد برد فقط ايالات متحده است. البته آنتون سيلوآنوف وضعيت پيش روي نفت را اين‌گونه تشريح كرد: ما در دو راهي قرار داريم. ما بايد با اوپك چه كاري انجام دهيم؟ بايد سهم بازارمان را كه توسط امريكايي‌ها تصاحب مي‌شود، از دست دهيم يا توافق را رها كنيم؟ اگر توافق را ترك كنيم، قيمت‌هاي نفت پايين خواهد رفت و سرمايه‌گذاري‌هاي جديد كمتر خواهد شد. همچنين توليد امريكا كمتر خواهد شد زيرا هزينه توليد براي نفت شيل بالاتر از توليد مرسوم است. در آن‌صورت ممكن است قيمت‌هاي نفت به مدت يك سال به ۴۰ دلار در هر بشكه يا كمتر از آن سقوط كند. هر چند سيلوآنف متذكر شد كه تاكنون هيچ گفت‌وگويي در اين رابطه بين روسيه به عنوان يك كشور غير عضو با اوپك صورت نگرفته است اما شواهد نشان مي‌دهد كه برخي كشورهاي عضو به دنبال بر هم زدن اين توافق هستند.
اين شواهد در حالي خودنمايي مي‌كنند كه اواخر هفته گذشته منبعي آگاه به رويترز گفت كه اگر توليد نفت ونزوئلا و ايران كاهش بيشتري پيدا كند و روند صعودي قيمت‌ها تداوم داشته باشد، اوپك توليد نفت خود را از ژوئيه بالا خواهد برد زيرا تمديد كاهش توليد ممكن است باعث محدوديت شديد عرضه در بازار شود. در صورت عملي شدن توقف صادرات نفت ايران، حدود 1.5 ميليون بشكه نفت در روز از اين بازار حدف مي‌شود. تنها عربستان سعودي ظرفيت افزايش توليد و جبران جاي خالي نفت ايران را دارد، اما هشدار داده است كه اين كار را انجام نخواهد داد چرا كه به خوبي آگاه است براي پيش بردن اطلاحات اقتصادي خود، نياز به هزينه دارد كه با توجه به وابستگي زيادش به نفت، مجبور است هزينه‌ها را از نفت تامين كند.
عوامل برنامه‌ريزي نشده، بازيگر اصلي در بازار نفت
اداره اطلاعات انرژي امريكا در گزارشي، عوامل برنامه‌ريزي نشده را عامل مهم كاهش 2.8 ميليون بشكه نفت در ماه مارس سال جاري عنوان كرد. اين در حالي است كه در ماه فوريه، 3.3 ميليون بشكه نفت توليد شده بود. با توجه به اين روند، اختلال در توليد نفت در ماه مورد بررسي به حدود 2.49ميليون بشكه رسيد كه بيشترين سطح اختلال در عرضه نفت در يك دهه سال گذشته است. هر چند به نظر مي‌رسد كه اين آمار شامل كشور ونزوئلا كه در يك سال اخير روند پر شتاب در كاهش توليد نفت داشته، نمي‌شود؛ به بيان ديگر كشورهاي درگير بحران‌هاي سياسي و نظامي مانند ليبي و ونزوئلا به دليل غير قابل پيش‌بيني بودن فضاي اقتصادي‌شان، تاثيرگذاري‌شان بر روند عرضه نفت در بازارها، كمتر از واقع در نظر گرفته شده است.
عامل برنامه‌ريزي نشده ديگري كه بر بازار نفت تاثير مي‌گذارد، اشتياق روسيه براي در درست گرفتن نبض بازار نفت است. روسيه به عنوان كشور با ذخاير نفتي بسيار بالا تلاش مي‌كند نقشي فراتر از يك توليد‌كننده در بازار نفت ايفا كند و در اين راه از هيچ كوششي فروگذار نكرده است. نمونه تلاش روس‌ها در راه‌اندازي يك بانك مشترك با ونزوئلا در پاييز سال گذشته و در بحبوحه اعمال تحريم‌هاي مالي و نفتي امريكا بر اين كشور بحران‌زده بود.
هر چند شرايط ونزوئلا بحراني‌تر از آن است كه كمك روسيه بتواند از اين وضعيت برهاندش اما به وخيم‌تر نشدنش كمك كرد. به نظر مي‌رسد اين كمك در قبال دريافت سهمي از ميادين نفت و گاز اين كشور باشد اما نمي‌توان از اين مهم غافل شد كه پوتين با اين اقدام توانست تا حد زيادي خود را به اين كشور مهم نفتي و بي‌ثبات نزديك كند.
هر چند روسيه با توان توليد روزانه 11.2 ميليون بشكه نفت و گاز، 800 هزار و 4 ميليون و 400 هزار بشكه نفت كمتر از عربستان و روسيه توليد مي‌كند اما با در دست گرفتن توان 2.3 ميليون بشكه نفتي ونزوئلا مي‌تواند بر بازارها تاثير بگذارد.
امريكا تا به اينجا و با تحريم ونزوئلا و ايران تعادل بازار نفت را از بين برده و اتحاد كشورهاي وابسته به نفت براي بالا بردن قيمت را افزايش داده است.
اين اقدام حتي به قيمت ورشكستگي برخي شركت‌هاي خصوصي مشتري‌هاي نفت ايران تمام شده است. رييس اتاق مشترك بازرگاني ايران و كره جنوبي با اشاره به مشكلات پيش آمده براي شركت‌هايي كه با ايران همكاري مي‌كردند، گفت: به‌دنبال كاهش روابط اقتصادي ايران و كره جنوبي، پس از تحريم بسياري از شركت‌هاي موسوم به SME يا شركت‌هاي متوسط و كوچكي كه با ايران روابط داشتند، دچار ورشكستگي شدند.
حسين تنهايي با اشاره به كاهش 70درصدي تجارت ايران و كره جنوبي پس از اعمال تحريم‌هاي امريكا اظهار كرد: فعاليت شركت‌هاي كره جنوبي به‌شكل و شيوه‌اي است كه كاملا مستقل هستند و دولت نمي‌تواند فشاري بابت فعاليت آنها و روابط‌شان با شركت‌ها و كشورهاي ديگر وارد كند ولي شركت‌هاي بزرگ اين كشور كه عمدتا در زمينه خودروسازي، پتروشيمي و لوازم خانگي فعاليت دارند، با توجه به حجم روابط‌شان با امريكا، پس از تحريم‌هاي ايران از سوي ايالات متحده، مجبور به كاهش روابط تجاري‌شان با ايران شدند.
گزارش‌هاي ماهانه اوپك، به نفع ايران است
در تازه‌ترين گزارش ماهانه اوپك، متوسط قيمت هر بشكه نفت ايران در ماه فوريه بيش از 5 دلار افزايش داشته است. در ماه فوريه ۲۰۱۹ هر بشكه نفت خام سنگين ايران به‌طور ميانگين به قيمت ۶۱ دلار و ۲۹ سنت فروش رفته كه نسبت به ماه ژانويه ۵ دلار و ۱۰ سنت افزايش داشته است.
اداره اطلاعات انرژي امريكا در گزارشي، عوامل برنامه‌ريزي نشده را عامل مهم كاهش 2.8ميليون بشكه نفت در ماه مارس سال جاري عنوان كرد.
عامل برنامه‌ريزي نشده ديگري كه بر بازار نفت تاثير مي‌گذارد، اشتياق روسيه براي در درست گرفتن نبض بازار نفت است.
امريكا تا به اينجا و با تحريم ونزوئلا و ايران تعادل بازار نفت را از بين برده و اتحاد كشورهاي وابسته به نفت براي بالا بردن قيمت را افزايش داده است. اين اقدام حتي به قيمت ورشكستگي برخي شركت‌هاي خصوصي مشتري‌هاي نفت ايران تمام شده است.