حفتر حلقه محاصره طرابلس را تنگ‌تر مي‌كند
نفت در آتش ليبي
شهاب شهسواري
اوضاع به هم ريخته ليبي روز به روز پيچيده‌تر مي‌شود و در حالي كه دولت مركزي اين كشور به سختي از پايتخت در برابر حملات شبه‌نظاميان دفاع مي‌كند، گروه تحت فرمان خليفه حفتر اقدامات خود را براي تصرف تاسيسات و بنادر صادرات نفت خام ليبي تشديد كرده‌اند. در طول 24 روز از آغاز عمليات شبه‌نظاميان تحت فرمان خليفه حفتر، براي تصرف پايتخت، تاكنون دست كم 278 نفر جان خود را از دست داده‌اند و 1300 نفر زخمي شده‌اند. بعد از درگيري‌هاي روز شنبه در اطراف طرابلس، نيروهاي دولتي تحت رهبري دولت وفاق ملي اعلام كرده‌اند كه بخش‌هايي از حومه طرابلس را كه در روزهاي گذشته تحت تسلط نيروهاي حفتر قرار گرفته‌بود، آزاد كرده‌اند. خليفه حفتر، كودتاچي كهنه‌كار ليبيايي كه اين روزها با حمايت رسمي رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ اعتماد به نفس تازه‌اي پيدا كرده است، از طريق زمين، دريا و هوا، براي سومين هفته متوالي حملات گسترده‌اي را براي فتح طرابلس، پايتخت ليبي و بنادر و پايانه‌هاي صادرات نفت اين كشور نفتخيز بحران‌زده را ادامه مي‌دهد. به نوشته رويترز، روز شنبه شبه‌نظاميان خليفه حفتر به اعزام نيروهاي مسلح براي تصرف پايانه‌هاي نفتي و بنادر صادراتي نفت ليبي اقدام كرده‌اند. ليبي روزانه بيش از 800 هزار بشكه نفت صادر مي‌كند و طرفين درگيري در اين كشور تلاش مي‌كنند تا اين منبع اصلي درآمد ارزي كشور را كاملا در اختيار خود بگيرند. به گزارش آژانس فرانس‌پرس، نيمه‌شب شنبه پهپادها و جنگنده‌هاي نظامي بر فراز طرابلس به بمباران نقاط نامعلومي در اين شهر ادامه داده‌اند. خبرنگار اين خبرگزاري گزارش كرده است كه نيمه شب شنبه به صورت پيوسته صداي پرواز جنگنده‌ها، پهپادها و شليك گلوله‌هاي ضدهوايي به گوش مي‌رسيد.
پانزدهم ماه آوريل دو هفته پيش، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا در تماس تلفني مستقيم با خليفه حفتر از او حمايت كرده‌بود و از نقش او در «مبارزه با تروريسم» و «حل بحران ليبي» تشكر كرده بود. خبر اين تماس تلفني با چهار روز تاخير از سوي كاخ سفيد تاييد شد. جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا هم پيش از تماس ترامپ، با خليفه حفتر تلفني گفت‌وگو كرده بود. به نوشته بلومبرگ، اين تماس‌ها از سوي امريكا، باعث تقويت اين گمانه شده است كه واشنگتن رسما از عمليات شبه‌نظاميان تحت فرماندهي حفتر براي تصرف ليبي حمايت مي‌كنند. حفتر همچنين طي هفته‌هاي جاري ديدار و رايزني‌هايي هم با عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر انجام داده است.
كشيده شدن جنگ به مديترانه
وابستگي گروه‌هاي مختلف نظامي ليبي به درآمدهاي صادرات نفت اين كشور، باعث شده است تا رقابت براي تسلط بر ميادين نفتي روي زمين و پايانه‌هاي صادرات نفت در دريا، در جنگ داخلي اين كشور بيش از گذشته افزايش پيدا كند. هرچند اداره بنادر نفتي ليبي همچنان در اختيار كمپاني دولتي NOC تحت تسلط دولت وفاق ملي در طرابلس است، به دليل حساسيت كمپاني‌هاي بين‌المللي به خريد نفت از گروه‌هاي شبه‌نظامي، حتي در مناطق تحت تسلط خليفه حفتر هم تاكنون كمپاني NOC در بنادر صادراتي به صورت مستقل عمل مي‌كرد، اما به نوشته رويترز از روز شنبه شبه‌نظاميان تحت فرمان حفتر با اعزام قايق‌هاي مسلح و در بنادر و تصرف دفاتر NOC در بندر السدر و راس‌لانوف كه دو بندر مهم صادراتي ليبي هستند، تلاش كرده‌اند تا اين مراكز را تصرف كنند. همزمان رضا عيسي، فرمانده گارد ساحلي دولت مركزي ليبي اعلام كرده است كه حمله دو قايق نظامي شبه‌نظاميان خليفه حفتر به بندر زاويه در غرب طرابلس خنثي شده است. به گفته اين فرمانده ارتش ليبي، هرگونه تلاش نيروهاي شبه‌نظامي براي حمله به بنادر غربي ليبي «اقدام به خودكشي» است. در طول هفته گذشته پهلوگيري يك كشتي نظامي فرانسوي در بندر راس لانوف، باعث گمانه‌زني‌هايي در مورد كمك‌رساني ارتش فرانسه به شبه‌نظاميان تحت فرمان خليفه حفتر شده است. رضا عيسي، فرمانده گارد ساحلي ليبي، تاييد كرده است كه تحقيقات در مورد اين كشتي همچنان ادامه دارد.
خبرسازي عليه ايران
در خلال درگيري‌هاي دروني ليبي، گروهي از رسانه‌هاي امريكا همگام با هواداران شبه‌نظامي خليفه حفتر، در حال خبرسازي عليه جمهوري اسلامي ايران هستند. اين خبرسازي‌ها هول و حوش سرنوشت كشتي باربري شهركرد با پرچم ايران است كه به تازگي با 144 كانتينر بار در بندر مصراته ليبي توقف كرده است. كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، دليل توقف اين كشتي در مصراته را «اختلاف نظرهايي با دولت ليبي» عنوان كرده است. اما طرفداران ارتش آزاديبخش ليبي، كه نيروي شبه‌نظامي تحت رهبري خليفه حفتر است، ادعا مي‌كنند كه ايران در حال ارسال سلاح به دولت مشروع اين كشور است. احمد المسماري، سخنگوي شبه‌نظاميان ارتش آزاديبخش ليبي، ادعا كرده‌بود كه يك كشتي ايراني حامل اسلحه براي دولت مركزي ليبي در بندر مصراته پهلو گرفته است. در برابر گروهي از رسانه‌هاي طرفدار دولت طرابلس هم ايران را به ارسال مرسوله مشكوك به طرفداران خليفه حفتر متهم مي‌كنند. وزارت كشور ليبي روز شنبه با انتشار بيانيه‌اي مدعي شد كه اين كشتي را به دليل آنچه «تحريم‌هاي اتحاديه اروپا و امريكا» عليه اين كشتي مي‌خواند بازرسي كرده است. بر اساس بيانيه وزارت كشور ليبي كه تحت مسووليت دولت مشروع وفاق ملي فعاليت مي‌كند، مدعي شده است در حال بررسي اصالت مدارك اين كشتي ايراني است. پايگاه خبري ليبي آبزرور، با اشاره به بيانيه وزارت كشور ليبي، ادعا كرده است كه اين كشتي در بندر مصراته توقيف شده است. به نوشته اين پايگاه خبري، اقدام به توقيف كشتي بعد از آن صورت گرفته است كه خبري در رسانه‌هاي اجتماعي در مورد كمك تسليحاتي ايران به دولت مركزي ليبي از سوي هواداران خليفه حفتر منتشر شد. كشتي كانتينربر شهركرد، با پرچم ايران كه شنبه هفته پيش از بندر بورگاس در بلغارستان حركت كرده است، از سه روز پيش در بندر مصراته ليبي، پهلو گرفته است. محمد سعيدي، مديرعامل كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، در گفت‌وگو با خبرگزاري تسنيم، ضمن تكذيب ادعاي توقيف اين كشتي در بندر مصراته، تاكيد كرده است: «در مورد يك كشتي اختلاف‌هايي با دولت ليبي وجود دارد كه در حال مذاكره و حل و فصل آن هستيم اما آن كشتي توقيف نشده است. اين خبر درست نيست و يك خبرگزاري آفريقايي به اشتباه آن را منتشر كرده است.» اتهام‌زني‌ها به ايران در حالي از سوي گروهي از رسانه‌هاي وابسته به دولت امريكا از جمله صداي امريكا و راديو فردا به شكل گسترده‌اي نشر مي‌شوند كه دولت‌هاي امريكا و فرانسه به تازگي بدون در نظر گرفتن فرآيند سياسي تحت نظارت سازمان ملل متحد در ليبي و با خيانت آشكار به دولت مشروع اين كشور در طرابلس به صورت پيوسته در حال تسليح و حمايت سياسي از شبه‌نظاميان تحت فرمان خليفه حفتر هستند. دولت‌هاي مصر و امارات متحده عربي نيز در گذشته حمايت‌هاي گسترده‌اي از شبه‌نظاميان تحت فرمان حفتر انجام داده‌اند، از جمله اينكه به گزارش رسانه‌ها ساخت يك پايگاه هوايي و همچنين تامين پهپادهاي نظامي براي اين گروه شبه‌نظامي توسط امارات متحده عربي انجام شده است.