گروه ديپلماسي
محمد‌جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران امروز (دوشنبه) به تهران بازمي‌گردد. سفر وزير خارجه كشورمان به نيويورك را با توجه به فعاليت‌هاي رسانه‌اي وي در چند روز گذشته بايد ماموريتي ديپلماتيك براي گفت‌وگو با افكار عمومي امريكا و غرب از تريبون امريكا دانست. مصاحبه‌ها و نقل‌قول‌هاي متعدد بيان‌شده از سوي ظريف در رسانه‌هاي امريكايي و انگليسي (رويترز) به برداشت‌هاي نادرستي از سخنان او نيز منتهي شده است. به عنوان مثال برخي از رسانه‌هاي داخلي يا خارجي ادعا كردند كه وزيرخارجه ايران پيشنهاد مذاكره به دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا داده است اما سكاندار دستگاه ديپلماسي ايران در گفت‌وگو با شبكه خبري «سي‌بي‌اس‌نيوز» مي‌گويد كه من پيشنهادي ندادم بلكه پيشنهاد آنها را پاسخ دادم. ظريف در مصاحبه با شبكه خبري «سي‌بي‌اس»، در سخناني كه احتمالا به مبادله زندانيان ميان ايران و امريكا در سال ۱۳۹۴ اشاره داشت يادآوري كرد كه دو كشور پيش‌تر با يكديگر مبادله زنداني انجام داده‌اند. براساس ترجمه خبرگزاري فارس، ظريف افزود: « ما اين امكان را داشتيم كه برخي از ايراني‌هايي كه در زندان‌هاي امريكا بودند يا در اين كشور تحت تعقيب بودند را آزاد كنيم. آنها را از اين وضعيت خارج كرديم و بعد برخي از اتباع ايراني- امريكايي كه در ايران زنداني بودند، آزاد شدند. من فكر مي‌كنم دوباره مي‌توانيم اين كار را انجام دهيم.» ظريف با بيان اينكه دولت ترامپ در ابتدا براي مبادله زندانيان ابراز علاقه كرد، گفت: «ابتدا دولت جديد امريكا براي اين مساله علاقه نشان داد. ما ماه سپتامبر پيشنهادي مطرح كرديم كه براي (بحث درباره تبادل زندانيان) آماده هستيم.»
بخش ديگري از اين گفت‌وگو به بحث درباره اين مساله اختصاص يافت كه گفت‌وگو درباره مبادله زندانيان، اگر قرار شود انجام شود، بايستي در چه سطحي و ميان كدام مقام‌هاي دولت انجام گيرد.ظريف در پاسخ به اينكه آيا پيشنهادش گفت‌وگو با «مايك پمپئو»، وزير خارجه امريكا درباره مساله تبادل زندانيان است يا خير گفت: «نه. امريكا فردي را دارد مسوول اين كار است. ما هم فردي داريم كه مسوول اين كار است. اگر آنها در يك سطح باشند مي‌توانند با هم ديدار كنند و اگر در يك سطح نباشند، ما فردي همرده كسي كه نماينده دولت امريكا است منصوب خواهيم كرد.»
او درباره اينكه آيا اجازه مي‌دهد «رابرت اُ براين»، نماينده ويژه رييس‌جمهور امريكا در امور گروگان‌ها با معاون وزير خارجه ايران ديدار و درباره اين مساله گفت‌وگو كند، گفت: «نه؛ ما اجازه نمي‌دهيم كسي كه كارش پرداختن به مسائل گروگان‌ها است به اين مساله رسيدگي كند، چون اين افراد (اتباع بازداشتي امريكا در ايران)، گروگان نيستند، زنداني هستند.» ظريف در پاسخ به اين سوال كه ايران آماده گفت‌وگو با چه كسي درباره مساله مبادله زندانيان است گفت: «ما مايليم با هر كسي كه آماده است به ايران احترام بگذارد و به اين مساله رسيدگي كند صحبت كنيم. ما حرفي در اين باره با او نداريم، اما با مذاكره‌كننده گروگان‌ها معامله نمي‌كنيم مگر اينكه از ما هم بخواهند فردي را به عنوان مذاكره‌كننده گروگان‌ها تعيين كنيم تا بتوانند درباره گروگان‌هاي ايران در زندان امريكا گفت‌وگو كنند.امريكا نمي‌تواند خودش را در يك جايگاه اخلاقي متفاوت قرار دهد. اين كشور ايراني‌هايي را كه بيمارند و مرتكب جرمي نشده‌اند در زندان‌هاي آلمان، استراليا و كشورهاي ديگر بازداشت كرده است.» مارگارت برنان به ظريف گفت كه حدود يك سال پيش كه با او مصاحبه كرده گفته كه حسن روحاني درخواست ترامپ براي ديدار در نيويورك را رد كرده است. برنان از ظريف پرسيد آيا الان بابت اينكه آن ديدار اتفاق نيفتاد احساس پشيماني نمي‌كند. ظريف گفت: «خير، احساس پشيماني نمي‌كنيم، چون ما بر اساس احترام دوجانبه ديدار مي‌كنيم. نمي‌توانيم با كسي ديدار كنيم كه احترام نمي‌گذارد، تعهدات بين‌المللي كشورش را نقض كرده است و از توافقنامه‌ها خارج شده است. شما براي چه با كسي ملاقات مي‌كنيد؟ براي عكس گرفتن ملاقات نمي‌كنيد. ملاقات مي‌كنيد تا به نوعي نتيجه برسيد.» وزير خارجه ايران در پاسخ به اين سوال كه آيا فكر مي‌كند دليلي براي ديدار ميان ترامپ و روحاني وجود ندارد گفت: «دليلي براي اينكه آنها ديدار كنند وجود ندارد مگر اينكه امريكا تمايل داشته باشد نشان دهد كه شريكي قابل اعتماد است. اين كشور تاكنون نتوانسته اين كار را انجام دهد.»
مصاحبه با فاكس‌نيوز
«محمد‌جواد ظريف» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در مصاحبه با شبكه «فاكس‌نيوز» تأكيد كرد كه دولت امريكا با اقدامات خود اين پيام را به جهان فرستاده كه قابل اتكا نيست. در ترجمه خبرگزاري فارس از اين گفت‌وگو كه روز گذشته منتشر شد، آمده است، پيام اقدامات دولت «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا اين است كه «امريكا قابل اتكا نيست، شايد او به «امريكا در وهله نخست» اعتقاد داشته باشد، اما در يك محيط جهاني ناامن، امريكا نمي‌تواند در وهله نخست باشد. همه ما بايد در يك محيط جهاني كه امن است، با هم كار كنيم. و شما تنها زماني مي‌توانيد در يك محيط امن جهاني زندگي كنيد كه با احترام به امضاي خود، به خود احترام بگذاريد.» ظريف در بخش ديگري از اين مصاحبه درباره آنچه او «تيم ب» توصيف مي‌كند، يعني «جان بولتون» مشاور امنيت ملي امريكا، «بنيامين نتانياهو» نخست‌وزير رژيم صهيونيستي، «محمد بن‌سلمان» وليعهد سعودي و «محمد بن‌زايد» وليعهد ابوظبي، گفت كه اين افراد تلاش مي‌كنند تا امريكا را به درگيري با ايران بكشند.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا اين گروه به دنبال تغيير نظام سياسي ايران است، گفت: «دست‌كم. دست‌كم. همه آنها نشان داده‌اند كه علاقه‌مندند كه ايالات متحده را به يك درگيري بكشند. من معتقد نيستم كه رييس‌جمهور ترامپ هم اين را بخواهد. من معتقدم كه رييس‌جمهور ترامپ با شعار خودداري از وارد كردن ايالات متحده به جنگي ديگر در رقابت‌هاي انتخاباتي شركت كرد. اما معتقدم كه قصد رييس‌جمهور ترامپ براي اعمال فشار و سياست فشار حداكثري به ايران با هدف به زانو درآوردن ايران و اينكه ما مجبور به تسليم شويم، محكوم به شكست است و فكر مي‌كنم كه اين چهار نفر اين را مي‌دانند.»
وزير امور خارجه در ادامه در واكنش به اقدام امريكا عليه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و «تروريست» خواندن اين نهاد رسمي نظامي، گفت: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي هرگز امريكايي‌ها را نكشته است، سپاه براي مبارزه با تروريسم آنجاست. ديروز در عراق مراسم گراميداشت ۳۰۰ نيروي سپاه بود كه دوشادوش عراقي‌هايي جان خود را از دست دادند كه با داعش مي‌جنگيدند. شخص رييس‌جمهور ترامپ هم در جريان يك مناظره انتخاباتي، كه فكر مي‌كنم مجري آن هم خود شما بوديد، در پاسخ به «هيلاري كلينتون» گفت كه ايران دارد داعشي‌ها را مي‌كشد.»
او در پاسخ به ادعاي نقش‌آفريني ايران در مرگ ۶۰۰ نظامي امريكايي از طريق حمايت از گروه‌هاي عراقي، گفت: «اين اتهام تازه‌اي كه ايالات متحده مطرح كرده، كه البته اتهام بسيار خطرناكي هم هست، چراكه من معتقدم كه تيم ب مي‌خواهد رييس‌جمهور ترامپ را فريفته و ايالات متحده را به تقابلي بكشاند كه او نمي‌خواهد. بگذاريد به موضوع ديگر بپردازيم. شما درباره پول صحبت مي‌كنيد. رييس‌جمهور ترامپ شخصا گفته كه شما ۷ تريليون دلار در منطقه ما هزينه كرده‌ايد. ما در منطقه خودمان هستيم. ايالات متحده به منطقه ما آمد، ۷ تريليون دلار خرج كرد و تنها نتيجه آن اين بود كه ما ترور بيشتر، ناامني بيشتر و بي‌ثباتي بيشتر را شاهد هستيم.»
در ادامه اين مصاحبه از ظريف درباره اثرات خروج امريكا از برجام بر صحنه سياست داخلي ايران و اينكه آيا اين اقدام به قدرت گرفتن «تندروها» منجر مي‌شود، سوال شد. ظريف گفت: «فكر مي‌كنم زماني كه رييس‌جمهور ترامپ به قدرت رسيد، پاكسازي‌اي در ساختار امنيت ملي ايالات متحده صورت گرفت كه بزرگ‌تر از هر پاكسازي‌اي بود كه تابه‌حال در اين مورد صورت گرفته است. در ايران، افراد ديدگاه‌هاي مختلفي دارند، و اين ديدگاه‌ها به مردم عرضه مي‌شود و آنها به آن رأي مي‌دهند. آنها به ميانه‌روها رأي مي‌دهند، [يا] به افرادي با ديدگاه‌هاي متفاوت رأي مي‌دهند. اين روندي سياسي است كه شما هم انجام مي‌دهيد.»
مجري در واكنش دوگانه «ميانه‌رو-تندرو» را با تفاوت دموكرات و جمهوري‌خواه مقايسه كرد و بار ديگر پرسيد كه آيا ميانه‌روها در حال تضعيف شدن هستند؟ وزير امور خارجه گفت: «مساله اين است كه تعامل، در ايران نتيجه به همراه نداشته است. رييس‌جمهور ترامپ اطمينان حاصل كرد كه مردم ايران ديگر به تعامل باور نداشته باشند. ما با حسن نيت با جامعه بين‌الملل روبرو شديم، و با جامعه بين‌الملل [از جمله] با ايالات متحده و ۶ قدرت ديگر، به توافقي رسيديم. رييس‌جمهور ترامپ بدون خواندن آن توافق، صرفا به اين خاطر كه رييس‌جمهور [باراك] اوباما را دوست نداشت، از آن خارج شد.»
وي سپس در مورد موضع كشورهاي جهان در قبال خروج امريكا از توافق هسته‌اي، گفت: «هيچ‌كس از اين واقعيت كه ايالات متحده تلاش مي‌كند خواسته‌اش را به بقيه جامعه بين‌الملل تحميل كند، اين را مي‌دانيد. اين تحميل است، همين قدر ساده و روشن. كسي خرسند نيست، چين خرسند نيست، تركيه خرسند نيست، روسيه خرسند نيست، فرانسه و متحدان ايالات متحده هم از اين اتفاق خرسند نيستند و مي‌گويند كه راه‌هايي را براي مقاومت مي‌يابند. اينكه چطور اين كار را مي‌كنند، به خودشان بستگي دارد و آينده آنها، اينكه آيا مي‌خواهند ايالات متحده بر زندگي آنها حاكم باشد.» ظريف در بخش ديگري از اين مصاحبه درباره ادعاي امريكا مبني بر اينكه ايران با پرتاب ماهواره‌بر قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد را نقض كرده، گفت: «ايالات متحده كشوري است كه توافق هسته‌اي را ترك كرد. ۲۲۳۱ قطعنامه‌اي است كه دو ضميمه دارد، كه اولين آنها كل برجام است، كه رييس‌جمهور ترامپ تصميم به ترك آن گرفت. فكر نمي‌كنم اين، ايران را در قسمت بد و ايالات متحده را در دسته‌بندي خوب قرار نمي‌دهد. ثانيا، ادبيات ۲۲۳۱ درباره موشك‌ها كاملا روشن است و مي‌گويد ايران موشك‌هايي نخواهد ساخت كه براي داشتن توانمندي حمل كلاهك‌هاي اتمي طراحي شده باشند. ما هيچ‌يك از موشك‌هاي‌مان را [به اين شكل] طراحي نمي‌كنيم.» او در پاسخ به مجري كه به پرتاب ماهواره‌بر ايران، اشاره كرد، گفت: «اين براي پرتاب ماهواره به فضا طراحي شده است... اين يك موشك بالستيك است، اما براي حمل سلاح هسته‌اي طراحي نشده است.»
پس از پخش مصاحبه ظريف، بولتون كه ظريف از او به عنوان يكي از اعضاي تيم ب ياد كرده، اظهارات وزير امور خارجه ايران را «مضحك» و «پروپاگاندايي» توصيف كرد كه براي اثرگذاري بر فضاي سياسي ايالات متحده طراحي شده است.