چابهار و تغيير مسير تحريم
علي اوسط هاشمي
موقعيت چابهار بسيار استراتژيك است چرا كه به آب‌هاي آزاد دسترسي دارد. آب‌هاي آزاد از امنيت و آرامش برخوردار هستند. اين آب‌هاي آزاد به اقيانوس هند راه دارند و بيش از 2 ميليارد از ساكنين زمين در اين منطقه ساكنند. نكته قابل تامل اينكه نيمي از اين جمعيت مسلمانان هستند. ارتباط با اقيانوس هند مي‌تواند فرصت ارزشمندي را در اختيار ايران قرار دهد زيرا به گمان بسياري از كارشناسان آينده ترانزيت و تجارت، در حاشيه اقيانوس هند رقم خواهد خورد زيرا اين اقيانوس ظرفيت‌هاي بسياري براي پذيرش سرمايه دارد و از بازارهاي قوي نيز برخوردار است. نكته ديگر، اهميت آسياي ميانه براي كشورهاي چين و هند است. آسياي ميانه فاقد ساحل است بنابراين نياز به بندري براي ترانزيت سريع‌تر كالا در اين كشورها بسيار ضروري است. اين كشورها نياز دارند كه بتوانند ارتباط‌هاي دريايي خود را شكل دهند و در سطح منطقه شركاي بيشتري پيدا كنند. اين يك فرصت ارزشمند براي كشورها است تا در زمان كوتاهي بتوانند با شركاي تجاري خود ارتباط بگيرند.
موضوع ديگر، سرمايه‌گذاري و توجه به اين بندر است. طي سال‌هاي اخير متاسفانه اقتصاد كشور به‌شدت به نفت وابسته بود؛ به نحوي كه از اين بندر كه مي‌توانست ثروت زايدالوصفي براي كشور ايجاد كند، غافل شديم. اكنون ضربه اين ديدگاه تك‌محصولي را خورده‌ايم. موقعيت ما در منطقه مي‌توانست بهتر باشد اگر از سال‌ها قبل اين بندر را مورد توجه قرار مي‌داديم. اما اكنون نيز دير نيست. مي‌توان به جرات گفت كه در دولت يازدهم توجه به اين بندر بسيار زياد شد. دولت يازدهم توانست 6 ميليون تن ظرفيت را در 4 سال افزايش دهد؛ ضمن اينكه 86 ميليون تن ظرفيت هم براي آن تعريف شد. اين ظرفيت‌ها مي‌تواند ظرفيت‌هاي سياسي، اقتصادي و تجاري بيشتري را براي ايران به همراه داشته باشد؛ به گونه‌اي كه مجهز‌ترين بندر با امكان بارگيري و تخليه شد. البته در راستاي تحقق اين امر، هندي‌ها كمك فراواني كردند و زماني كه اراده كشور را ديدند، تصويب كردند در حدود 150 ميليارد دلار به صورت تدريجي وارد بندر كنند. براي تجهيز بندر حدود 1500 ميليارد تومان آن سرمايه‌گذاري شد كه 3 هزار نيرو نيز در آن كار مي‌كنند.
شراكت ايران با ساير كشورها براي توسعه تجارت بسيار ارزشمند است. اگر انتقادي به اين رويه است، بايد بدانيم كه مستثني كردن اين بندر از قاعده تحريم مي‌تواند ايران را از مزيت‌هاي آن بهره‌مند كند. مهم‌ترين مزيت، يافتن شركاي تجاري است كه جايگاهي در اقتصاد دنيا دارند.
نگاه چندجانبه كه توامان با آينده‌نگري و دورانديشي باشد، مي‌تواند نقش ايران را در شراكت‌هاي اينچنيني افزايش دهد.
اگر با هند رابطه پايدار تجاري داشته باشيم، عملا با يك‌پنجم جمعيت جهان مراوده خواهيم داشت. حجم اين بازار كم نيست. رقابت اقتصادي در جهان قوي است بايد از اين موقعيت فرصت خلق كنيم. زماني فرصت خلق مي‌شود كه مديريت قوي داشته باشيم.
به دليل خصومت كشورها با ايران، شرايط سختي براي كشور ايجاد شده كه با مراوده با همسايگان و مبنا قرار دادن سياست‌هاي ترجيحي مي‌توان از شرايط تهديد، فرصت ساخت. بايد از فرصت همسايگي با 15 كشور همچنين موقعيت دسترسي به درياهاي آزاد نهايت بهره را برد.
اقتصاد نقش تعيين‌كننده‌اي در مناسبات بين كشورها دارد. اگر مشاهده مي‌شود كه با افت اطمينان در اقتصاد روبرو هستيم، بخش عمده آن به دليل شيوه مديريت اقتصادي و خصومت‌هاي بيروني است.
لازمه خروج از فشار جهاني ملت‌سازي است. بايد به سمت تغيير نگرش نسبت به مراوده با ساير كشورها رفت. امتياز‌گيري از شركاي تجاري، انسداد و تحريم را تضعيف مي‌كند. در اين راستا فضايي شكل مي‌گيرد كه خسارت‌ها به كشور به حداقل ممكن مي‌رسد.