دغدغه های فرهنگی گردشگری

ايران كشوري است با گوناگوني زيستي - فرهنگي غني و جاذبه‌هاي زيادي براي توسعه گردشگري دارد. تنوع و ظرافت‌هاي مراسم آييني و مذهبي باعث جذب گردشگران داخلي و خارجي مي‌شود و بستر مناسبي را براي يادگيري، تفكر و تدبر درباره فلسفه برگزاري آن مراسم فرهنگي به وجود مي‌آورد. از طرف ديگر، توسعه گردشگري علاوه بر تاثيرات مستقيم و غيرمستقيم بر بهبود شرايط معيشتي جوامع محلي مي‌تواند صلح و دوستي در بين اقوام و طوايف را تقويت كند. ظاهرا نياكان خردمند ما سعي داشتند كه در هر ماه يا هر فصل سال به بهانه برگزاري اين قبيل مراسم آييني يا جشنواره‌هاي مختلف، بستر شادي و شادكامي و تقويت ارتباط بين مردم محلي و تعميق دوستي‌ها و برادري‌ها و در نتيجه تقويت سرمايه اجتماعي و صلح و آرامش را فراهم كنند. برگزاري اين جشنواره‌ها روحيه نشاط و شادي در بدنه جامعه محلي زحمتكش و سختكوش تزريق و در نتيجه تحمل شرايط سخت زندگي را براي مردمان بومي هر منطقه‌اي آسان‌تر مي‌كند. نسل جديد كه درگير زندگي ماشيني، آپارتمان‌نشيني، ترافيك و زندگي خشك و بي‌روح شهري است به‌دنبال شادي و تفريح سالم مي‌گردد و با سفر به طبيعت و محيط سالم به‌خصوص مناطق روستايي و عشايري بكر و اصيل و شركت در مراسم آييني و فرهنگي بخشي از خلأهاي روحي و رواني خود را جبران مي‌كند. بديهي است حفظ و تقويت ارزش‌هاي فرهنگي جوامع روستايي و عشايري هم براي خود آن مردم و هم براي گردشگران بسيار مهم است و اگر بنا به‌دلايلي اين محيط سالم و آرامش‌بخش دچار برخي تنش‌ها يا مناقشات ناشي از ورود گردشگران غيرمسوول و بي‌ملاحظه شود، نه تنها جاذبه خود را براي جذب گردشگر از دست مي‌دهد بلكه زندگي را هم براي اهالي بومي سخت مي‌كند. يكي از نگراني‌هاي موجود در توسعه گردشگري روستايي و چيزي كه اين‌روزها به نام بوم‌گردي باب شده و در ميان جوانان هم طرفداران بسياري دارد، تاثيرات منفي ناشي از اختلاط فرهنگي و نوع برخورد گردشگران با اعضاي جامعه محلي است. اين تاثيرات مي‌تواند در درازمدت اصول و ارزش‌ها و باورهاي فرهنگي و اخلاقي جامعه ميزبان را كمرنگ كند و آن دليل اصلي براي جاذبه گردشگري را از بين ببرد. در صورتي‌كه، توسعه اصولي و درست گردشگري سبب حفظ و رعايت حرمت‌ها و ارزش‌هاي محلي مي‌شود و در نتيجه جامعه محلي با غرور و افتخار، فرهنگ اصيل و لباس‌هاي محلي يا مراسم آييني خويش را به نمايش مي‌گذارد.اخيرا برخي محدوديت‌ها و سخت‌گيري‌ها و نيز كمبود مراسم شاد در محيط‌هاي شهري باعث شده كه برخي تورهاي گردشگري شاد و تفريحي كه بيشتر مورد استقبال جوانان و نوجواناني است كه به دنبال آزادي عمل بيشتر، لذت بردن از دوران جواني خويش هستند توسط برنامه‌ريزان و تورگردانان طراحي شود. ورود اين قبيل تورها به محيط‌هاي روستايي و بعضي رفتارهاي كنترل نشده برخي مزاحمت‌ها و مشكلات فرهنگي را ايجاد مي‌كند كه تبعات منفي براي هر دو گروه ميزبان و ميهمان دارد و تداوم و پايداري صنعت گردشگري را به خطر مي‌اندازد.تجارب داخلي و جهاني حاكي از موفقيت‌هايي در زمينه توسعه اصولي گردشگري با رعايت اصول «گردشگري پايدار» يا «گردشگري مسوولانه» است. شكوفايي و پايداري صنعت گردشگري منوط به رعايت همه ابعاد توسعه يعني ملاحظات فرهنگي، اجتماعي، محيط زيستي و امنيتي است. انتظار مي‌رود كه مسوولان امر، بيش از پيش در زمينه فرهنگ‌سازي وتدوين ضوابط و استانداردهاي گردشگري پايدار و مسوولانه اقدام كنند تا علاوه بر پيشگيري از بروز برخي مشكلات فرهنگي، بستر مناسب جهت توسعه اصولي صنعت گردشگري و نيز ارتقاي سطح معيشت جوامع محلي فراهم شود.