بحران زير تيغ سانسور

نزديك به دو هفته است كه كليه خطوط ارتباطي و اطلاعاتي ميان مردم كشمير تحت كنترل هند و جهان بيرون قطع شده است و اندك اخباري كه از اين منطقه بحران زده به بيرون مخابره مي‌شود، از سوي معدود خبرنگاران خارجي است كه با تاخيري چند روزه برخي مشاهده‌هاي خود را بعد از بازگشت از سفر براي جهانيان منتشر مي‌كنند. سيزده روز بعد از اقدام ناگهاني و جنجالي دولت هندوستان براي لغو خودمختاري منطقه مسلمان‌نشين كشمير، محدوديت‌ها همچنان براي شهروندان اين منطقه ادامه دارد. شب گذشته شوراي امنيت سازمان ملل متحد جلسه‌اي پشت درهاي بسته در مورد مساله كشمير برگزار كرد. اين اولين‌بار در 54 سال گذشته است كه شوراي امنيت جلسه‌اي با موضوع كشمير برگزار مي‌كند. به نوشته خبرنگار الجزيره، شهروندان كشمير تحت كنترل پاكستان به‌شدت نگران وضعيت بستگان‌شان در آن‌سوي خط كنترل و كشمير تحت كنترل هندوستان هستند. دولت هند، براي جلوگيري از اعتراضات مردمي در جامو و كشمير، هزاران نظامي به اين مناطق گسيل كرده و انتشار اخبار و گزارش‌ها توسط خبرنگاران خارجي از اين منطقه به‌شدت مشكل شده است، چرا كه دهلي‌نو تمامي راه‌هاي ارتباطي از جمله خطوط تلفن و اينترنت را در كشمير قطع كرده است. همزمان درگيري‌هاي مرزي ميان پاكستان و هندوستان از سر گرفته‌شده و بر اساس اطلاعات رسمي تاكنون دست‌كم 6 نظامي پاكستاني بر اثر درگيري‌هاي مرزي ميان نيروهاي هند و پاكستان جان خود را از دست داده‌اند. در شرايطي كه اسلام‌آباد ادعا مي‌كند 5 نظامي هندي هم بر اثر تبادل آتش در مرز جان خود را از دست داده‌اند، دولت هند اما اين اظهارات را تكذيب و تاكيد كرد كه اين درگيري‌ها هيچ تلفاتي در سمت هندي به جا نگذاشته است. به گزارش بي‌بي‌سي، درگيري‌هاي مرزي در منطقه مورد مناقشه كشمير ميان هند و پاكستان روز جمعه هم ادامه پيدا كرد. منطقه «خط كنترل» كه مرز آتش‌بس ميان دو رقيب اتمي جنوب آسياست، از زمان لغو خودمختاري كشمير تحت كنترل هند شاهد درگيري‌هاي پراكنده ميان دوطرف از جمله تيراندازي و شليك گلوله توپ بوده است. دولت هندوستان اسلام‌آباد را متهم به اعزام گروه‌هاي تروريستي به منطقه كشمير تحت كنترل هند مي‌كند. هر دو كشور نسبت به كل سرزمين كشمير ادعاي ارضي دارند.

به گزارش رويترز روز جمعه با استمرار قطع خطوط ارتباطي در كشمير، تعداد زيادي نيروهاي امنيتي هندوستان در اطراف مساجد سرينگر، مركز منطقه خودمختار كشمير تجمع كرده‌بودند. دولت دهلي نو از بيم تجمع‌هاي اعتراضي نسبت به لغو خودمختاري كشمير، همزمان با اعلام اين خبر، قوانين منع تجمع را در اين منطقه اعلام كرده‌بود. ده‌ها سياستمدار شناخته‌شده منطقه از زمان اعلام خبر لغو خودمختاري بازداشت شده‌اند؛ از جمله 58 رهبر احزاب محلي كنفرانس ملي و حزب دموكراتيك خلق كشمير در يك هتل در شهر سرينگر در بازداشت به سر مي‌برند. صدها فعال سياسي ديگر هم به زندان‌هايي خارج از ايالت جامو و كشمير منتقل شده‌اند. روز جمعه با توجه به برگزاري نماز جمعه در مساجد سرينگر، قوانين منع رفت و آمد فقط براي مساجد و در طول برگزاري نماز لغو شد، اما تمركز نيروهاي امنيتي هند در اطراف مساجد افزايش يافته‌بود. در عين حال گروهي از شهروندان كشميري با انتشار پوسترها و پارچه‌نوشته‌هايي خواهان برگزاري تجمع‌هاي اعتراضي به اقدام دولت هندوستان براي لغو خودمختاري اين منطقه شدند. بر اساس گزارش رويترز روي يك پارچه نصب شده در نزديك محل برگزاري نماز جمعه نوشته ‌شده‌ بود: «مردم بايد براي مبارزه با منع رفت و آمد، خيابان‌ها را تسخير كنند.» لندن و شهرهاي ديگر اروپايي پنجشنبه و جمعه شاهد تجمع اعتراض‌آميز در برابر ساختمان‌هاي ديپلماتيك هندوستان در اعتراض به لغو خودمختاري و محدوديت‌هاي اعمال شده بر كشمير بودند.

كشمير كه تنها ايالت با اكثريت مسلمان هندوستان، جمعيتي نزديك به 7 ميليون نفر دارد، بر اساس قانون اساسي هند دهه‌هاست كه از وضعيت خودمختاري بهره‌مند بود. بر اساس ماده 370 قانون اساسي هندوستان، ساكنان ايالات ديگر هند حق اقامت دايم، خريد زمين، اشتغال به مشاغل دولتي و بورسيه تحصيلي در منطقه كشمير ندارند. اما بر اساس فرمان اجرايي مورخ 14 مرداد، اين حق خودمختاري توسط دولت هند لغو مي‌شود. شاهزاده‌نشين كشمير، از سال 1927 و بيش از 20 سال پيش از استقلال هندوستان از بريتانيا، از حقوق خودمختاري بهره‌مند شده‌بود، اين خودمختاري بعد از استقلال هندوستان از بريتانيا به اصل 370 قانون اساسي هندوستان مستقل تبديل شد. بعد از استقلال پاكستان، كشمير به دو قسمت تحت كنترل پاكستان و جامو و كشمير تحت كنترل هندوستان تبديل شد. در 3 دهه گذشته، افزايش اعتراضات در كشمير تحت كنترل هند و فعاليت گروه‌هاي جدايي‌طلب باعث وقوع درگيري‌هاي شديدي در منطقه شده است.

اقدام دو هفته پيش دولت هند، در لغو كامل خودمختاري جامو و كشمير و توقف اجراي اصل 370 قانون اساسي، با واكنش‌هاي بين‌المللي و نگراني از افزايش درگيري‌ها در منطقه مواجه شده است. شاه محمود قريشي، وزير خارجه پاكستان، روز پنجشنبه رسما درخواست اسلام‌آباد براي برگزاري نشست اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل متحد را به اين شورا ارسال كرد، هر چند هنوز تصميمي براي برگزاري نشست علني شوراي امنيت اتخاذ نشده است اما جمعه شب، شوراي امنيت سازمان ملل متحد، يك جلسه مشورتي پشت درهاي بسته به درخواست چين در مورد مساله كشمير برگزار كرد. شكايت سردبير يك روزنامه محلي به ديوان عالي هندوستان، براي لغو محدوديت‌هاي ارتباطي در ايالت جامو و كشمير در حال رسيدگي است. يك وكيل دولت هند در واكنش به شكايت از قضات ديوان عالي هندوستان خواسته است «به دستگاه‌هاي امنيتي هند اعتماد كنند» و وعده داده است محدوديت‌هاي اعمال شده در كشمير تا چند روز ديگر كاملا لغو مي‌شوند. انورادها باشين، سردبير روزنامه كشمير تايمز بيرون محل برگزاري دادگاه به خبرنگاران گفته است كه قطع تمامي خطوط ارتباطي از جمله تلفن‌هاي ثابت و همراه و اينترنت در كشمير باعث شده است كه ارتباط او با خبرنگارانش در منطقه كاملا قطع شود. او از ديوان عالي هند خواسته است ارتباطات كشمير دوباره برقرار شود تا روزنامه‌نگاران دوباره امكان فعاليت داشته‌باشند. توشار مهتا، وكيل دولت هند در جلسه رسيدگي به شكايت سردبير روزنامه كشمير تايمز به قضات گفته است كه دستگاه‌هاي امنيتي هند به صورت روزانه وضعيت امنيت در اين منطقه را مرور مي‌كنند و احتمالا تا چند روز آينده در وضعيت منع آمد و شد و قطع ارتباطات تجديد نظر مي‌شود. شبكه خبري ان‌دي‌تي‌وي هند خبر داده است كه احتمال دارد از روز دوشنبه اين هفته مدارس كشمير بعد از دو هفته دوباره بازگشايي شوند. نارندرا مودي، نخست‌وزير هندوستان روز پنجشنبه در سخناني از اقدام دولتش در لغو خودمختاري كشمير دفاع و ادعا كرد «اين اقدام براي تسريع توسعه منطقه و ادغام كامل كشمير در جامعه هند لازم و ضروري بود.» مودي بدون اشاره به محدوديت‌هايي كه در هفته‌هاي اخير در منطقه اعمال شده است با انتقاد از خودمختاري اين منطقه تاكيد كرد ماده 370 قانون اساسي «فقط مشوق فساد» است. نخست‌وزير پاكستان، اين اقدام دولت هند را شديدا محكوم كرده است و وعده داد «در هر محفل و كنفرانس بين‌المللي كه امكان داشته ‌باشد مساله كشمير را مطرح كند.» او هشدار داد: «مسوول مستقيم هر اتفاقي كه در طول منع رفت و آمد در كشمير رخ دهد، دولت دهلي‌نو خواهد بود.»