گامي اصولي به سوي تعامل
علي تاجرنيا
در آستانه سخنراني سالانه رييس‌جمهوري در مقر سازمان ملل و در حالي كه قرار است بسته‌اي پيشنهادي تحت عنوان «ابتكار صلح هرمز» در دستوركار سفر روحاني و هيات همراهش باشد و مذاكراتي بر اين پايه، با سران كشورهاي مختلف، به‌ويژه همسايگان و كشورهاي منطقه انجام شود، بايد توجه داشته باشيم كه هرچقدر پيمان‌هاي منطقه‌اي استحكام بيشتري داشته باشد و بتواند منافع همه كشورهاي منطقه را حفظ كند، طبيعتا به سود همه آن كشورهاست.
در اين ميان، سابقه مذاكرات و تحولات ديپلماتيك در گذشته نيز به‌روشني نشان از اين دارد كه دخالت كشورهاي بزرگ به‌ويژه اين دخالت‌ها در منطقه خاورميانه، هم به لحاظ مالي و هم به لحاظ گرفتاري‌ها و مصائبي كه در منطقه ايجاد مي‌كند، بسيار پرهزينه است. اين مهم با نگاهي به اتفاقاتي كه طي سال‌هاي گذشته در افغانستان يا عراق افتاده، آشكار مي‌شود. از ديگرسو، اهميت و شرايط ويژه منطقه مشرف بر آب‌هاي جنوب ايران و كشورهاي حاشيه خليج فارس نيز طبيعتا بيش از ساير مناطق، لزوم طرح تامين امنيت منطقه ازسوي خود اين كشورها را آشكار مي‌كند. اما مساله‌اي كه وجود دارد، اين است پيش از اينكه بخواهيم چنين بحثي را مطرح كنيم، نيازمند اعتمادسازي هستيم. احساس مي‌كنم متاسفانه طي سال‌هاي گذشته، رفتارهاي نابخردانه‌اي از جانب دولت سعودي نسبت به كشورمان صورت گرفته و خصوصا در يكي، دو سال اخير و با ظهور وليعهد جوان، اين رفتارها شدت گرفته است. البته به نظر مي‌رسد متاسفانه داخل كشور خودمان نيز تلاش‌هايي جهت خنثي‌كردن و رفع اين خصومت‌ورزي‌هاي دولت سعودي صورت نگرفت و دريافت مشتركي در كشور مبني بر اينكه ايران و عربستان به عنوان كشورهاي مهم اسلامي همچنين دو كشور مهم منطقه خاورميانه نيازمند تعامل دوچندان با يكديگر هستند، شكل نگرفته است. بر اين اساس، به نظر مي‌رسد به لحاظ فضاي سياسي و نيز شرايط حاكم بر جامعه و فضاي اجتماعي، نه‌تنها اقدامي در راستاي تنش‌زدايي صورت نگرفته، بلكه به‌نوعي در منطقه و حتي در سطح شهروندان دو كشور ايران و عربستان نيز نوعي نفرت‌پراكني عليه يكديگر صورت گرفته است. مواردي كه به‌شدت براي روابط دو كشور همچنين براي روابط و پيمان‌هاي منطقه‌اي خطرناك است. بنابراين معتقدم طرح «ابتكار صلح هرمز» ازسوي آقاي روحاني بدون شك طرحي عقلاني و اصولي است؛ منتها اين‌چنين طرح‌هايي نيازمند آن است كه رايزني‌هايي جدي صورت گيرد. اين گونه طرح‌ها معمولا در فضايي همراه با اعتماد است كه مي‌تواند امكان ظهور و بروز و اثرگذاري پيدا كنند. بنابراين با وجود تنش‌هايي كه در سال‌هاي گذشته صورت گرفته است، در حال حاضر به نظر مي‌رسد هيچ‌كدام از دو كشور ايران و عربستان قصد ندارند كه فضاي ميان خود را فضايي پرتنش ببينند. همين فرصت است كه عملا باعث مي‌شود فضاي اين كشورها از آن حالت «جنگ سرد» كه بين‌شان وجود دارد، به سمت تعامل و همكاري بيشتر و جدي‌تر حركت كنند. متاسفانه طي سال‌هاي گذشته از طرف عربستان، شاهد اقدامات نظامي نيز بوده‌ايم و اين كشور با خريد گسترده تسليحات، به اين رويكرد نظامي قوت بخشيده و همزمان حاكمان سعودي نيز زبان به بيان سخناني ماجراجويانه گشوده‌اند. حال آنكه اين مسائل باعث شده روابط ايران و عربستان همچنين روابط منطقه‌اي به‌سمت تنش‌زايي حركت كند. در چنين شرايطي اگر ايران قادر به مديريت فضا و اين دست اقدامات و اظهارنظرها باشد، امكان توفيق وجود دارد. فراموش نكنيم كه درصورت تحقق اين مهم، ديگر هيچ توجيهي براي حضور قدرت‌هاي خارجي در منطقه نيز وجود نخواهد داشت و مجموع اين موارد، درنهايت مي‌تواند منجر به ايجاد روابطي مستحكم ميان كشورهاي منطقه شود.
عضو شوراي مركزي حزب اتحاد ملت