دوسالانه «سرو نقره‌اي» امسال نيز به‌روال دوره‌هاي گذشته در نيمه دوم آذرماه برگزار شد؛ دوسالانه گرافيك كه از آن با عنوان «آينه تمام‌نماي طراحان انجمن صنفي گرافيك» ياد مي‌شود، اكنون ششمين دوره‌اش را پشت سر گذاشته است. بر اساس فراخوان منتشر شده، طراحان بايد آثاري را كه در دوسال گذشته خلق كرده بودند، به دبيرخانه ارايه مي‌كردند. البته بايد در نظر داشت كه تنها آثار اعضاي انجمن صنفي گرافيك ايران در اين دوسالانه به نمايش در مي‌آيد. اما پيش از برگزاري «سرو نقره‌اي» اين دوره، تلاش‌هايي براي احياي «بي‌ينال پوستر تهران» كه از سال 88 متوقف شده صورت گرفت. طرح اين ايده گرچه اين‌بار مورد اقبال و حمايت مركز هنرهاي تجسمي قرار گرفت و تلاش‌هايي براي برگزاري مجدد آن انجام شد، اما فقدان حمايت مالي همچنان پرونده اين دوسالانه را بسته نگه داشت. اين موضوع موجب شد كه دست‌اندركاران برگزاري دوسالانه انجمن صنفي گرافيك با محدوديت زماني روبه‌رو شوند و همين عامل نيز نقدهايي به شيوه برگزاري و كيفيت آثار به نمايش درآمده در اين دوره را به دنبال آورد. اتفاقي كه منجر شد «سرو نقره‌اي» امسال نيز مانند رويدادهاي هنري ديگر گلايه‌ها و حمايت‌هايي در پي داشته باشد؛ از چيدمان و كيفيت آثار گرفته تا حضور داوران جوان و مواردي كه مورد نقد يا تاييد شركت‌كنندگان، اعضا و پيشكسوتان قرار گرفت.
محسن سليماني، دبير اين دوره دوسالانه در گفت‌وگويي با «اعتماد» ابتدا درباره انتشار فراخوان و آغاز اين دوسالانه توضيحاتي ارايه داد: «طراحان گرافيك عضو انجمن صنفي، آثاري را كه در دو سال گذشته اجرا شده، براي اين دوسالانه ارسال كردند. اعضاي انجمن، بيش از هزار و 700 نفر و افرادي كه حق عضويت خود را پرداخت كردند، حدود 700 نفر هستند. در اين دوره، 301 طراح گرافيك، آثارشان را كه بيش از هزار و 300 اثر بود، براي دبيرخانه انجمن فرستادند. در ابتدا، قرار بر اين بود كه بدون هيات انتخاب، يك تا سه اثر از هر طراح به نمايش گذاشته شود اما از آنجايي كه آثار ارسالي، بيش از تعداد فراخوان بود به جاي هيات انتخاب آثار، از شوراي سياستگذاري دوسالانه درخواست كرديم بحث انتخاب را برعهده بگيرد.»
آثار بدون ديوار
سليماني درباره نحوه انتخاب آثار كه محل بحث و جدل‌هايي شده، مي‌گويد: «با توجه به فضايي كه در خانه هنرمندان ايران براي نمايشگاه آثار دوسالانه در اختيار داشتيم، آثار رسيده توسط اعضاي شوراي سياستگذاري ششمين دوسالانه طراحي گرافيك «سرو نقره‌اي» متشكل از مهرداد احمدي‌شيخاني، فاطمه كركه‌آبادي، مهردخت دارابي، مازيـار زنـد، آرش تنهايي، مسعـود سپهر، كارنگ طياري و من مورد بازنگري اوليه قرار گرفت و در نهايت، 659 اثر انتخاب و به نمايش گذاشته شد. همچنين شاهد آثار قابل توجهي در بعضي بخش‌ها مانند «هويت بصري» بوديم كه حتي به دليل كيفيت بالاي آثار ارسالي، دو سرو نقره‌اي به شركت‌كنندگان اين بخش تعلق گرفت. در مقابل بخش‌هايي هم بودند كه به گفته داوران آثار خوبي در آن وجود نداشت و جايزه‌اي دريافت نكردند.»
به گفته سليماني «ما در جامعه، شاهد آثار گرافيكي ارزشمندي در بسته‌بندي، پوستر، جلد كتاب و... هستيم، اما اينكه در دوسالانه اين بسته‌بندي‌ها حضور ندارد جاي بررسي بسياري دارد كه بايد در ادوار ديگر به آن پرداخته شود.» او درباره بررسي‌هاي آسيب‌شناسانه در اين خصوص بيان كرد: «بايد بررسي شود چه اتفاق‌هايي رقم خورده كه آثار خوب طراحان، در اين دوسالانه‌ها ديده نمي‌شود. انجمن طراحان گرافيك، يكي از انجمن‌هاي پيشرو بوده و براي حفظ حركت پيوسته خود، بايد آسيب‌شناسي مدام داشته باشد. اولين قدم ما براي آسيب‌شناسي شنيدن نقدها و به كار بستن آنها در صورت كارآمدي است. حتي در اختتاميه تريبون آزاد در اختيار بسياري از دوستان و دو برگزيده قرار گرفت كه به صراحت ما را نقد كردند. در كنار نقدها هم اساتيدي بودند كه ما را تاييد كردند. ما نقدها را مي‌پذيريم و به كار مي‌بنديم و با تاييدها دلگرم مي‌شويم.»
درخشش «تايپ‌فيس» ايراني در دوسالانه ششم
دبير ششمين دوسالانه سرو نقره‌اي در مورد كيفيت آثار ارسالي گفت: «در بسياري از بخش‌ها، ما شاهد پيشرفت آثار طراحان گرافيك نسبت به دوره‌هاي گذشته بوديم، به خصوص در بخش «تايپ‌فيس» كه از منظر كيفي سال‌ها در اين بخش با كاستي‌هايي مواجه بوديم. همچنين در سال‌هاي گذشته، بسياري افراد بر اين باور بودند كه طراح ايراني از طراح خارجي عقب‌تر است. در بخش جنبي «تايپ‌فيس» نشست آموزشي بسيار قابل توجهي داشتيم. اين نشست توسط سه طراح جوان برگزار شد. در اين بخش طراحان به خوبي نشان دادند كه به پيشرفت‌هاي هنري، تكنيك و مهارت اجرايي دست يافته‌اند. امروز خيال‌مان راحت است كه در تايپ‌فيس، چيزي از طراحان جهاني كم نداريم حتي خيلي از طراحان اين بخش در تهران نيستند و از شهرستان‌ها آنها را دعوت كرديم. در حال حاضر نيز پيشنهاد شده كه كتاب ارديبهشت بر اساس تايپ‌فيس و با نگاه پژوهش‌محورانه منتشر شود. اين بخش در اين دوسال، رشد قابل توجهي داشته است.»
به گفته سليماني، در بخش داوري نيز جوان‌ها بسيار خوب ظاهر شدند و تعداد قابل توجهي از داوران، از ميان طراحان جوان انتخاب شده بودند.
«سرو نقره‌اي»
در كشمكش برگزاري بي‌ينال پوستر
در كنار نقطه قوت‌هاي مورد اشاره سليماني، اما نقاط ضعفي هم وجود دارد. او در اين باره مي‌گويد: «نمي‌توانيم منكر شويم كه نقاط ضعفي در اين دوره وجود داشت. اين نقاط ضعف هم برگرفته از آن بود كه اقدامات لازم براي برگزاري دوره ششم با تاخير زياد انجام شد. مهم‌ترين دليل اين مساله هم تمركز براي احياي بي‌ينال پوستر تهران بود كه مي‌خواستيم در سطح ملي برگزار شود، نه فقط در سطح انجمن صنفي گرافيك. ما جلسات متعددي با شوراي سياستگذاري بي‌ينال برگزار كرديم ولي به دليل مشكلات بسيار و نداشتن حامي مالي، در نهايت نتوانستيم آن را برگزار كنيم. سپس دوباره تصميم گرفتيم سرو نقره‌اي را با همان شكل و شمايل چند دوره اخير برگزار كنيم. هر چند كه اين دوسالانه حامياني دارد كه نام آنها در پوستر ذكر شده اما واقعيت اين است كه حامي واقعي و كاملي نبودند. البته كنار ما بودند و قدردان‌شان هستيم، اما برگزاركننده اصلي سرو نقره‌اي، انجمن طراحان گرافيك است. ما حاميان اصلي را اعضاي خودمان مي‌دانيم. حاميان ما داوران و افرادي بودند كه بدون چشمداشت مالي در اين يكي، دو ماه كار حضور داشتند.»
فاطمه كركه‌آبادي، رييس هيات‌مديره انجمن صنفي طراحان گرافيك ايران نيز در خصوص اين دوسالانه مي‌گويد: «دوسالانه سرو نقره‌اي محل نمايش كارهاي توليدي در ۲ سال فعاليت اعضاي انجمن است كه قبلا هر سال برگزار مي‌شد، اما ۴ دوره است كه به صورت دوسالانه برگزار مي‌شود. در دوسالانه ششم، از هر عضو حداقل يك و حداكثر ۳ اثر را به نمايش گذاشتيم كه اين انتخاب، به دليل محدوديت فضاي نمايشگاهي بود. پيش از برگزاري دوسالانه، بررسي‌هاي بسياري براي شناسايي نقاط قوت، ضعف و ميزان استقبال اعضا انجام شده است. در دو سال گذشته، تعداد آثار گرافيكي كاهش يافت و حتي مي‌توان گفت در نگاه سفارش‌دهنده، گرافيك، حرفه‌اي يك امر لوكس به شمار مي‌رود. هنوز به‌طور كامل اهميت آن براي بازار و جامعه مشخص نشده است. بر اساس اين موضوع، توليدات طراحي در دو سال گذشته كاهش يافته اما با اين حال، استقبال و تعداد آثار ارسالي كم نبود. در بخش مدعو هم اساتيد پيشكسوت حضور داشتند.»
«سرو نقره‌اي» تمام آثار گرافيك ايران نيست
كركه‌آبادي درباره كيفيت آثار ارسالي و انتقادهايي كه در مورد به نمايش گذاشتن آنها وجود داشت نيز توضيح داد:«من در اختتاميه هم اعلام كردم كه كيفيت آثار، صددرصد درجه يك نبود و نمي‌توانم بگويم بهترين آثاري بود كه در كشور توليد مي‌شوند. تمام طراحان مطرح و حرفه‌اي عضو انجمن نيستند و از طرف ديگر به خاطر بعضي شرايط احتمالي، طراح نتوانسته بهترين كار خود را در اين دوسالانه ارايه دهد. همچنين سفارش‌دهندگان هنوز به آن پختگي نرسيده‌اند كه به طراح اعتماد كنند. بنابراين به دلايل مختلف كارهاي ارسالي در بهترين كيفيت نبود. اين نمايشگاه بايد براي اعضا برگزار مي‌شد. از طرفي، ما نيز متعهد بوديم كه از ميان آثار ارسال شده حداقل يك اثر از هر فرد را به نمايش بگذاريم. بنابراين در اين دوسالانه ما شاهد آثاري با كيفيت‌هاي ضعيف، متوسط و عالي در كنار هم بوديم. بر اين اساس با اعتراض‌هايي در مورد كيفيت آثار روبه‌رو شديم و از طرف ديگر اگر برخي كارها را تاييد نمي‌كرديم و به نمايشگاه راه نمي‌داديم با اين گله مواجه بوديم كه ما همه اعضاي انجمن هستيم و بايد از حقي برابر براي ديده شدن آثارمان برخوردار باشيم.»
او در مورد اوضاع مديريت اجرايي دوسالانه با اشاره به تمركز انجمن صنفي بر بي‌ينال پوستر گفت:«تصور مي‌كرديم كه بي‌ينال پوستر اجرايي خواهد شد و تمام تلاش‌مان را براي احياي آن گذاشته بوديم. به هر دليلي اين رويداد كنسل شد و انجمن تصميم به برگزاري دوسالانه «سرو نقره‌اي» گرفت. همين موضوع نيز موجب شد كه زمان محدود شود و در برگزاري خطاهايي به وجود بيايد. بايد به اين نكته توجه كرد كه ما به صورت يك سازمان مردم نهاد فعاليت مي‌كنيم و نيروي انساني گسترده‌اي در اختيار نداريم. در كنار اين زمان محدودي هم داشتيم و مجموعه عوامل منجر به ايجاد خطاهايي در بخش‌هاي مختلف دوسالانه شد كه البته با كمك اعضا و حاميان تلاش كرديم، كاستي‌ها و كمبودها برطرف شود.»
چالش‌هاي انتخاب داوران
كركه‌آبادي، رييس هيات مديره انجمن صنفي طراحان گرافيك ايران درباره تغييراتي كه در اسامي هيات‌داوران ايجاد شد نيز توضيح داد:«در زمان محدود مورد اشاره به صورت شفاهي تاييد را از داوران گرفته بوديم و اسامي آنها را هم اعلام كرديم. تعدادي از داوران پيشنهادي با مطالعه فراخوان شرايط را نپذيرفتند. از آنجا كه شوراي سياستگذاري و مشاوران هم فراخوان را تاييد كرده بودند، نمي‌توانستيم به خاطر داوران، آن را تغيير دهيم. تقريبا تنها دليل تغيير در اسامي داوران همين موضوع بود. از طرفي از آنجا كه اين كار بايد با ميل شخصي افراد انجام مي‌شد و ما قرار نبود هزينه‌اي به داوران پرداخت كنيم، نمي‌توانستيم آنها را ملزم به پذيرفتن داوري كنيم. مورد ديگر بحث پيرامون جوان‌گرايي است؛ چنانچه پيش از اين نيز گفته شده در اين دوره مهم بود، نگاه ويژه به جوان‌ها داشته باشيم و حضور آنها پررنگ‌تر از گذشته باشد به همين دليل در تركيب ۳ نفره اعضاي داوري تلاش كرديم حتما از يك پيشكسوت و يك چهره جوان شناخته شده، استفاده كنيم. همچنين مي‌خواستيم تا آنجا كه امكان دارد در ميان داوران از برگزيدگان دوره‌هاي گذشته نيز فردي حضور داشته باشد. داورهاي اين دوره جوان‌تر بودند. حدود 50 درصد از داوران، اولين تجربه داوري را پشت سر گذاشتند. اين موضوع علاوه بر اينكه پويايي دوسالانه را افزايش مي‌داد، چالش‌هايي هم به‌دنبال داشت. بسياري اين نقد را مطرح كردند كه شما به بهانه جوان‌گرايي، پيشكسوت‌ها را ناديده گرفته‌ايد در صورتي‌كه در هر بخش حداقل يك داور پيشكسوت حضور داشت. از طرفي ممكن بود، پيشكسوت‌ها حضور جوان‌ترها را نپذيرند يا اينكه جوان‌ترها مهارت داوري را در خودشان نبينند و از داوري سر باز بزنند كه البته اين برداشت و نظر شخصي من است.»
او سپس در پاسخ به اعتراض‌هايي درباره نصب آثار توضيح داد:«اعتراض‌ها در اين زمينه را نمي‌پذيرم چراكه در اين باره از دو نصاب نام‌آشنا كه تخصص در همين كار داشتند، استفاده كرديم. در واقع كاري نبود كه خودمان انجام بدهيم و كوتاهي كرده باشيم. در بعضي قسمت‌ها مانند هويت بصري چيدن آثار بسيار دشوار بود. ما تمام كار را بر عهده نصاب‌ها گذاشتيم و به نظر من با تمام مشكلات، چيدمان مناسبي اتفاق افتاد. از طرفي با توجه به اينكه 7 گالري خانه هنرمندان در اختيار ما بود همچنان براي بعضي بخش‌ها، فضا كم داشتيم. در اين شرايط چاره‌اي نبود جز اينكه آثار كنار هم چيده شود. حتي براي نصب برخي آثار مدعوين ناچار شديم، تعدادي از اقلام ارسالي را حذف كنيم. در بخش لوگو هم اعتراض‌هايي خود من شنيدم. البته طبيعي است كه در هر نمايشگاهي، افرادي ناراضي باشند اما تمام تلاش‌مان را به كار گرفتيم كه همه موارد مربوط به ما رعايت شود. برگزاري دوسالانه سرو نقره‌اي تلاشي است براي بهبود كيفيت و نقد كارهاي خودمان كه روز به روز به اين هدف نزديك‌تر خواهيم شد. در نحوه اجراي نمايشگاه خطاي انساني، كاستي و اشتباه داشته‌ايم كه بخشي از آن غيرقابل اجتناب بود و البته اميدوارم كه با تجربه به دست آمده، برنامه‌هاي بعدي را در شرايطي بهتري برگزار كنيم.»
اختتاميه «سرو نقره‌اي»
و معرفي برگزيدگان اين دوره
ششمين دوسالانه «سرو نقره‌اي» سي‌ام آذر با معرفي برگزيدگان خود در خانه هنرمندان به پايان رسيد.
آثار به نمايش درآمده در نمايشگاه «سرو نقره‌اي» در 7 بخش شامل «نشان و هويت»، «نشر»، «پوستر»، «تبليغات و گرافيك محيطي»، «ديجيتال»، «تايپ فيس» و «توليدات استوديوها» بودند.
مهرزاد ديرين، حسن كريم‌زاده و ساعد مشكي گروه داوران بخش «نشان و هويت بصري»، مهرداد احمدي‌شيخاني، كورش پارسانژاد و كيانوش غريب‌پور گروه داوران بخش «نشر»، فرزاد اديبي، اونيش امين‌الهي و قباد شيوا گروه داوران بخش «پوستر»، شهرام سيف‌هاشمي، علي بيات و بابك معدندار گروه داوران بخش «تبليغات و گرافيك محيطي»، شهرزاد اسفرجاني، محمدرضا اسلام‌پرست و سيدمحمود محمودي گروه داوران «بسته‌بندي»، سعيدرضا حق‌زارع، عمار عيسي‌پور و هومن مرتضوي گروه داوران بخش «ديجيتال»، مسعود سپهر، دامون خانجان‌زاده و اميد هاموني گروه داوران بخش «تايپ فيس» و فرشيد پارسي‌كيا، مهدي مهديان و داود مورگان گروه داوران بخش «توليدات استوديوها» معرفي شدند.
فهرست برگزيدگان دوسالانه سرو نقره‌اي:
بخش «نشان»
اولين ديپلم افتخار به سيروس سليمي اهدا شد. نفر دومي كه ديپلم افتخار اين بخش را دريافت كرد، امين‌مهدي مصلحي بود.
بخش «هويت تصويري»
ديپلم افتخار به جواد زري‌نيا اهدا شد كه در سالن حضور نداشت و نفر دومي كه موفق به كسب ديپلم افتخار شد، سام كشميري بود.
تنديس «سرو نقره‌اي» اين بخش نيز به ميردامون ميرباقري و حامد حكيمي اهدا شد.
بخش «نشر»
ديپلم افتخار بخش نشر به كيانوش تنها و مجيد زارع‌زرديني اهدا شد.
تنديس «سرو نقره‌اي» اين بخش از طرف هيات داوران به سياوش تصاعديان تقديم شد.
بخش «پوستر»
ديپلم افتخار اين بخش به عليرضا عسگري‌فر اهدا شد.
تنديس «سرو نقره‌اي» بخش پوستر نيز به احمد كريمي رسيد.
بخش «تبليغات و گرافيك محيطي»
ديپلم افتخار اين بخش به رشيد رهنما اهدا شد.
دومين ديپلم افتخار «سرو نقره‌اي» اين بخش به سينا سنكار رسيد.
تنديس «سرو نقره‌اي» به الهام غلامي تقديم شد.
بخش «بسته بندي»
رضا عباسي اولين ديپلم افتخار اين بخش را دريافت كرد. نفر دوم جمشيد دژاگاه ديپلم افتخار را كسب كرد. ديپلم افتخار سوم نيز به احسان اكبري رسيد.
بخش «ديجيتال»
ديپلم افتخار اين بخش به امين منتظري و جواد زري‌نيا اهدا شد.
تنديس «سرو نقره‌اي» به سياوش يعقوبي رسيد.
بخش «تايپ فيس»
ديپلم افتخار در بخش تايپ فيس به حميدرضا قدسي و محمدمنصور قنايي اهدا شد.
تنديس «سرو نقره‌اي» نيز در اين بخش به هيربد لطفيان رسيد.
بخش «توليدات استوديوها»
ديپلم افتخار اول به استوديو «خلاقه است» اهدا شد و ديپلم افتخار دوم را استوديو «تابستان» دريافت كرد.