آرشيو آكادمي نوبل پس از 50 سال منتشر شد
اختلاف‌نظر كميته نوبل براي انتخاب بكت
بهار سرلك
50 سال پس از اهداي جايزه نوبل ادبيات به ساموئل بكت، آرشيو‌هايي از آكادمي سوئد كه به‌تازگي منتشر شده‌اند، نشان مي‌دهند كميته نوبل براي اهداي جايزه به نويسنده‌اي كه احساس مي‌كردند بيش از حد «موقعيت انساني را خوار مي‌شمرد» شك و ترديد داشتند. اما يك سال بعد اين نمايشنامه‌نويس برنده جايزه نوبل ادبيات معرفي شد. آكادمي سوئد «نوشتار او را -در قالب‌هاي جديدِ رمان و نمايشنامه- كه در فقر (معنوي) انسان امروزي، تعالي‌اش را مي‌جويد» ستوده بودند. مي‌دانيم آرشيو نوبل پنج دهه پس از اهداي جايزه نوبل به نويسنده،
در دسترس عموم قرار مي‌گيرند؛ حالا مستندات اين آكادمي نشان مي‌دهند اعضاي آكادمي در برگزيدن خالق «در انتظار گودو» اختلاف‌نظر داشتند. طبق گزارش روزنامه
«Svenska Dagbladet» ، اين اعضا ميان انتخاب بكت و آندر مالرو و نامزدهاي ديگري از جمله سيمون دوبوار، خورخه لوييس بورخس، پابلو نرودا و گراهام گرين اختلاف داشتند. چهار عضو آكادمي از انتخاب بكت و دو عضو ديگر مالرو را حمايت مي‌كردند و آندرس اوسترلينگ، رييس كميته نوبل كسي بود كه با انتخاب بكت شديدا مخالفت مي‌كرد. حتي اوسترلينگ كمپين‌هايي عليه اين نمايشنامه‌نويس راه انداخته بود. اوسترلينگ ترديد داشت «نوشته‌هاي منفي يا ماهيت نيهيلستيكي» آثار كسي مثل بكت با مقصودي كه در وصيتنامه آلفرد نوبل، بنيانگذار جايزه نوبل، ذكر شده مغايرت داشته باشد. نوبل گفته بود اين جايزه بايد «به كسي تعلق بگيرد كه در حوزه ادبيات برجسته‌ترين آثار را با هدفي آرمانخواهانه منتشر كرده باشد.» اوسترلينگ تصديق مي‌كرد كه ممكن است بكت پشت «موتيف‌هاي يأس‌آورش محافظي سِري از انسانيت قرار داده باشد.» اما مي‌گفت اغلب خوانندگانش «اثري هول‌آور را با ظرافت هنري» مي‌بينند كه «خوار شمردن بي‌حدوحصر موقعيت انساني خصوصيتش است.» اما مهم‌ترين حامي بكت در اين كميته كارل راگنار گيرو بود كه فكر مي‌كرد «ديدگاه سياه» بكت بيانگر انديشه منفي و نيهيليسم نيست. او معتقد بود: «بكت انسانيت را همان‌طور كه همه ما ديده‌ايم، در زمانه‌اي كه به سرحد پيمان‌شكني‌ها رسيده است، به تصوير مي‌كشد» و غايت پستي و خواري را جست‌وجو مي‌كند چون حتي در آنجا هم «امكان بهبودي و نوسازي وجود دارد.» بكت در سال 1968 از دريافت جايزه نوبل ادبيات محروم شد اما يك سال بعد قرعه به نام او درآمد. اوسترلينگ هنگام اهداي جايزه به او سخنراني نكرد. گيرو كه براي پيروز شدن بكت تلاش كرده بود، سخنراني كرد و گفت آثار بكت «عمق» را مي‌كاود چون «در آنجاست كه افكار و اشعار بدبينانه مي‌توانند معجزه‌اي بيافرينند. زماني كه نگاتيوي چاپ مي‌شود، بيننده آن را چطور مي‌بيند؟ يك پوزيتيو، تصويري واضح را مي‌بيند كه در آن سياهي‌ها نشان‌دهنده روشنايي روز هستند، هر چه تاريكي عميق‌تر باشد، نشانه منبع روشن‌تري از نور است.»
بكت اين جايزه را پذيرفت اما براي دريافت آن به استكهلم نرفت يا مثل بقيه برگزيدگان سخنراني نكرد. تفرقه ميان هيات داوران نيم قرن مثل رازي مهر و موم شده باقي مانده بود، برخلاف امسال كه اختلاف‌نظر در مورد تصميم اهداي نوبل 2019 به پيتر هاندكه مقدمات تحريم مراسم امسال را از سوي پيتر انگلاند، دبير پيشين آكادمي سوئد و استعفاهاي ديگر رقم زد.