حاج قربان سليماني
كيوان ساكت
موسيقي محلي خراسان به دو بخش تقسيم مي‌شود؛ يكي موسيقي خراسان شمالي و ديگري موسيقي خراسان جنوبي كه بيشتر مناطق خواف و تايباد و تربت‌جام و باخرز را در بر مي‌گيرد. ساز متداول موسيقي بومي خراسان ساز دوتار است كه آن هم چند گونه است؛ دوتار هفت پرده و نه پرده و دوتار يازده پرده. نوازندگان محلي خراسان را «بخشي» مي‌نامند. در ميان اين بخشي‌ها، حاج قربان سليماني يكي از چهره‌هاي پرآوازه موسيقي محلي خراسان است. از ويژگي‌هاي بخشي‌ها اين است كه هم‌زمان هم مي‌نوازند و هم مي‌خوانند. حاج قربان سليماني در اين ميان ويژگي منحصر به فردي هم داشت. حاج قربان را مي‌توان يكي از نادرهنرمندان بومي دانست كه از طرف كشورهاي زيادي به فستيوال‌هاي معتبر موسيقي دعوت شده و همين امر موجب شد موسيقي محلي خراسان شمالي به گونه‌اي شايسته معرفي شود. البته نوازندگان معروف ديگري چون استاد يگانه هم در اين راه بي‌تاثير نبودند. حاج قربان در آلبومي به نام «شب سكوت كوير» با استاد محمدرضا شجريان نيز همكاري كرد.لهجه و گويش در موسيقي شمال خراسان تحت‌تاثير موسيقي همسايه‌هاي شمالي‌شان تركمن‌هاست كه آنها نيز به نوعي دوتار مخصوص خود را هم مي‌نوازند. اغلب كساني كه در منطقه خراسان شمالي ساز مي‌زنند و مي‌خوانند غير از زبان فارسي زبان تركي و كردي را هم مي‌دانند و به اين زبان‌ها نيز مي‌خوانند. موسيقي‌هاي بومي مدتي است كه در دنيا مورد توجه قرار گرفته‌اند. موسيقي‌هاي بكر و دست‌نخورده نواحي مختلف كه در اين سال‌ها در سراسر دنيا شنونده‌هاي زيادي را به خود جلب كرده است. مثلا موسيقي محلي خراسان براي بسياري از غربي‌ها بسيار شنيدني است، اينكه يك نفر با سازي كه دو سيم بيشتر ندارد بتواند ساعت‌ها بنوازد و بخواند و شنونده‌ها را مجذوب خود كند. البته شخصيت گيرا و كاريزماتيك حاج قربان سليماني را هم نبايد در اين تاثيرگذاري ناديده گرفت. جذابيت اين موسيقي براي خود ما هم كه گوش‌مان با نغمه‌هاي بومي ايران‌زمين آشناست همچنان وجود دارد. مثلا وقتي كه من با دوتار نواز بزرگي مثل آقاي سمندري يا ذوالفقار عسگريان كنسرت داشتم برايم بسيار جالب و شگفت‌انگيز بود كه چگونه هنرمندي با دو سيم و هفت يا نه پرده مي‌توانست چنين شوري به پا كند.چيزي كه براي من هميشه جاي تعجب دارد اين است كه حاج قربان سليماني با اين كارنامه بزرگ موسيقي و موفقيت‌هاي بين‌المللي چرا از وزارت فرهنگ و ارشاد نشان درجه دو هنري را دريافت كرد. حقيقتا جاي سوال دارد كه نوازنده‌اي پرآوازه و خوش‌نام مانند ايشان چرا نشان درجه يك دريافت نكرد.