درباره تاثير نابغه اسپانيايي بر فوتبال
ويروس گوارديولا
ميعاد نيك
اتفاقات اخير پيرامون باشگاه منچسترسيتي و ماجراي محروميت اين باشگاه متمول از حضور در ليگ قهرمانان اروپا براي دو فصل آتي؛ شايعات بسياري را در مورد حضور يا عدم حضور پپ گوارديولا در شهر منچستر پس از پايان فصل جاري فوتبال اروپا رقم زد. سواي اهميت اينكه سرمربي اسپانيايي پس از راي نهايي دادگاه عالي ورزش براي ادامه فعاليتش چه تصميمي خواهد گرفت؛ با توجه به احتمال بالاي جدايي او، مقايسه تاثيرگذاري اين سرمربي روي فوتبال كشورهايي كه در آنها فعاليت داشته است، مي‌تواند نكته‌اي جذاب و شايان توجه باشد. گوارديولا كه پس از پايان دادن به دوران بازيگري‌اش در دورادوس مكزيك به اسپانيا بازگشت، سكان هدايت تيم بارسلوناي بي را برعهده گرفت و با اين تيم توانست قهرمان ليگ ترسرا ديويژن (ليگ پايه اسپانيا) شود. پس از پايان عصر حضور فرانك رايكارد هلندي بر مسند هدايت بارسلونا با كسب يك عنوان قهرماني لاليگا و يك عنوان قهرماني اروپا، نوبت به گوارديولاي جوان رسيد تا شانس خود را براي موفقيت در كاتالونيا امتحان كند. ورود گوارديولا به تيم بارسلونا با خروج ستاره‌هايي همچون رونالدينيو و دكو همراه بود تا پپ به جواناني مانند دني آلوز، جرارد پيكه و سيدو كيتا اعتماد كند. سيستم بازي تيم تحت هدايت گوارديولا بسيار شبيه به توتال فوتبالي بود كه يوهان كرويوف فقيد از آن بهره مي‌برد؛ سيستمي كه هيچ بازيكني درآن پست ثابتي ندارد و هر بازيكن به‌طور شناور مي‌تواند در جاي‌جاي زمين حضور يابد. وجود زوج ژاويستا (ژاوي – ايني‌يستا) و ابرستاره‌اي به‌نام ليونل مسي به اجراي هر چه بهتر اين سيستم كمك شاياني مي‌كرد. گوارديولا كه خودش يك هافبك دفاعي تخريبي بود، از اهميت اين پست غافل نشد و با معرفي كردن سرجيو بوسكتس به دنياي فوتبال و بازي دادن به او جلوي پويول و پيكه، خيال تيم و هوادارانش را از انتقال توپ و بازپس‌گيري آن راحت كرد. نكته
حايز اهميت اين است كه سبك فوتبال گوارديولا روي تيم ملي اسپانيا هم موثر بود؛ تيم ملي اسپانيا با بهره بردن از بازيكنان بارسلوناي تحت هدايت پپ توانست قهرماني جام‌جهاني را براي اولين‌بار و قهرماني يورو را براي دومين‌بار تجربه كند. اسپانياي دل‌بوسكه با استفاده از فابرگاس، ويا، ژاوي، ايني‌يستا، بوسكتس، پويول و پيكه و با سبك بازي تيكي-تاكا توانست بر بام فوتبال بايستد تا در اين بين نتوان از تاثيرگذاري گوارديولا بر قهرماني‌هاي پي‌درپي لاروخا چشم‌پوشي كرد. اسپانيا پس از حضور بازيكنان لاماسيا در تركيب اصلي‌اش و سبك بازي مبتني بر پاس‌هاي مكرر توانست تبديل به يك ابرقدرت در جهان فوتبال شود و نامش را بيش از پيش بر سر زبان‌ها بيندازد. گوارديولا پس از كسب 14جام طي 4سال با بارسلونا و كسب 6گانه تاريخي به همراه اين تيم، به آلمان رفت تا در چالش جديدش به دنبال موفقيت با بايرن‌مونيخ در بوندس‌ليگا و چمپيونزليگ باشد؛ اين‌بار باز هم با اتكا به سبك توتال فوتبالي كه حالا آن را به اوج و اعتلاي خود رسانده بود و در حال انتشارش به كشورها و باشگاه‌هاي ديگر بود. بايرن مونيخ با يوپ هاينكس به قهرماني اروپا رسيده بود و قهرمان بلامنازع بوندس‌ليگا محسوب مي‌شد. چالش جدي گوارديولا حفظ عنوان قهرماني در ليگ آلمان و تكرار موفقيت در اروپا بود كه پپ فقط توانست از پس اولي بر بيايد. وجود بازيكنان ملي‌پوش آلمان مانند توماس مولر، فيليپ لام، مانوئل نوير، ماريو گوتزه و شواين اشتايگر در تركيب باواريايي‌ها باعث شد كه سيستم و طرز تفكر گوارديولا به تيم ملي آلمان نيز انتشار پيدا كند و يك كشور ديگر به ويروس گوارديولا آغشته شود. مانشافت با هدايت يواخيم لو و حضور بازيكنان بايرن مونيخ در تركيب توانست براي چهارمين بار بر بلنداي قهرماني فوتبال جهان بايستد و يك‌بار ديگر، تيمي با سبك بازي مشابه با تفكرات پپ به موفقيت چشمگيري برسد. پس از عدم موفقيت گوارديولا در كسب عنوان قهرماني چمپيونزليگ با بايرن‌مونيخ، اين سرمربي اسپانيايي تصميم به ترك آلمان و حضور در انگلستان گرفت. آبي‌هاي شهر منچستر با عقد قراردادي توانستند اين سرمربي موفق و صاحب سبك را در ورزشگاه اتحاد به هواداران خود معرفي كنند و با خريد بازيكن‌هايي با هزينه‌هاي سرسام‌آور شرايط موفقيت او را فراهم كنند. پپ اين‌بار هم به سيستم كرويوفي خود وفادار باقي ماند اما با ترويج توتال فوتبال به شيوه‌اي جديد بين بازيكنان منچسترسيتي توانست دوبار قهرماني پياپي در ليگ برتر و كسب يك سه‌گانه داخلي را تجربه كند. گوارديولا با ورود به فوتبال انگلستان و يك فصل ناكامي در كسب عنوان قهرماني ليگ جزيره متوجه شد كه براي موفقيت بايد تفكراتش را تغيير دهد؛ بنابراين با استفاده از دو وينگر تهاجمي در دو گوشه زمين و اتكا به دي‌بروين و داويد سيلواي بازي‌ساز و با تلفيق سيستم تيكي-تاكاي خودش با 3-3-4 امروزي فوتبال توانست در انگلستان هم به موفقيت برسد.
همچنين تيم تحت هدايت پپ توانست ركورد 100 امتياز كسب شده در يك فصل را به دست آورد. گوارديولا اما نتوانست تاثيري كه بر فوتبال اسپانيا و آلمان را داشت؛ در انگلستان نيز تجربه كند. دلايل مختلفي مي‌تواند در اين باره صدق كند كه يكي از مهم‌ترين‌هاي آنها بومي نبودن بازيكنان منچسترسيتي است؛ گوارديولا در اسپانيا تيمي را تحت اختيار داشت كه تقريبا 80درصد از آنها مليتي اسپانيايي داشتند و در آلمان نيز هدايت بايرن‌مونيخي را برعهده گرفت كه شاكله اصلي تيم ملي آلمان را تشكيل مي‌داد. اما در انگلستان ماجرا متفاوت‌تر به نظر مي‌رسد؛ منچسترسيتي تنها از وجود 6 بازيكن انگليسي در تركيب بهره مي‌برد كه از اين ميان تنها 4نفر آنها در تركيب تيم ملي انگلستان حضور مستمري دارند. سيتي در خط مياني‌اش بازيكني با مليت انگلستاني ندارد و مهم‌ترين بازيكن ملي‌پوش و انگلستاني اين تيم رحيم استرلينگ مهاجم است. از آنجايي كه گوارديولا در زمان بازيگري‌اش به عنوان هافبك ايفاي نقش مي‌كرد؛ از اهميت والاي اين پست به خوبي آگاه است و دليل اصلي تاثيرگذاري‌هايش بر فوتبال ملي اسپانيا و آلمان وجود هافبك‌هاي ملي‌پوش در تركيب تيمش بود. مديران منچسترسيتي با خريد بي‌قيد و شرط بازيكناني با مليت‌هاي غيرانگليسي بيشتر به فكر موفقيت سريع و درآمدزايي از طريق قهرماني در ليگ و اروپا هستند و ساختن شرايط ايده‌آل براي آبي كردن سه‌شيرها برايشان اهميتي ندارد. از ديگر دلايلي كه گوارديولا نتوانست در انگلستان موثر باشد اين است كه به مهد فوتبال قدم گذاشته است و در اين ليگ هر تيم كوچكي نيز مي‌تواند حوادث بزرگي را رقم بزند؛ فوتبال باشگاهي انگلستان به عنوان معتبرترين ليگ فوتبال جهان شناخته مي‌شود و شرايطي بسيار متفاوت با لاليگا و بوندس‌ليگا دارد. ليگ جزيره يك ليگ چندقطبي و پر از شگفتي‌ها و اتفاقات حيرت‌انگيز قلمداد مي‌شود؛ برخلاف لاليگا و بوندس‌ليگايي كه تقريبا دچار شرايط دوقطبي شده‌اند. گوارديولا در اين ليگ با مربيان صاحب سبكي همچون يورگن كلوپ، ژوزه مورينيو، مائوريتزيو ساري، كلوديو رانيه‌ري و آرسن ونگر رقابت كرده و مي‌كند و فلسفه بازي‌اش در بين تئوري‌هاي اين سرمربيان بزرگ تقريبا گم شده است. هواداران فوتبال در انگليس علاقه‌اي به پاسكاري‌هاي متعدد و صبر و حوصله فراوان را ندارند و ترجيح‌شان به بازي سرعتي و ضدحملات كشنده است. ليگ انگليس سبك متفاوتي با همه ليگ‌هاي دنيا دارد و هواداران فوتبال را معشوقه‌اي مي‌دانند كه هر هفته و هر روز بايد آن‌جور كه دوستش‌دارند با او ملاقات كنند. حال و با عدم موفقيت پپ در انتشار ويروسش به انگلستان؛ پس از كسب 2 عنوان قهرماني اروپا با بارسلونا ديگر در به دست آوردن اين جام با تيم‌هايي مانند بايرن‌مونيخ و منچسترسيتي نيز ناكام مانده و بيشتر از هر عناويني، دلش براي لمس جام نقره‌اي چمپيونزليگ تنگ شده است. افتخاري كه براي به دست آوردنش طي 2سال آينده بايد به فكر ترك شهر منچستر و جست‌وجوي رويايش در جايي غير از استاديوم اتحاد باشد.