«رهبري با شهيد خدمت خواندن كادر درماني كه بر اثر كرونا جان خود را از دست دادند موافقت كردند» اين خبري بود كه روزگذشته منتشر شد كه مي‌توان آن را در ادامه قدرداني ايران از جامعه پزشكي دانست.
«ايران قدردان شماست»، «هميشه در يادمان خواهيد ماند» و... تنها بعضي از جملاتي است كه اين روزها از طريق شبكه‌هاي مجازي خطاب به سفيدپوشان كشور مطرح مي‌شود؛ جملاتي كه قرار است به جامعه درماني كشور كساني كه روزها و ساعت‌ها در بيمارستان‌ها و مراكز درماني با وجود خطراتي كه در كمين‌شان است، بگويد كه مي‌دانيم چطور جانشان را در كف دست گرفته‌اند و در خط مقدم مقابله با كرونا در حال مبارزه هستند.
اين روزهاي سخت كه مشابه‌اش را كمتر در خاطر داريم درحالي شور و هيجان روزهاي پايان سال را از خانواده‌هاي ايراني گرفته است كه روزانه با شنيدن خبرهايي مانند مبتلا شدن يا فوت تعدادي از پزشكان و پرستاران تلخ‌تر مي‌شود. اتفاقي كه اين روزها در حال وقوع است و جامعه پزشكي در خط مقدم مبارزه با آن قرار دارد بي‌شباهت با دهه 60 و جنگ تحميلي نيست؛ روزهايي كه براي بسياري تداعي‌كننده همان خاطرات با همان احساس خطر و با همان شجاعت‌هاست. فوت تعدادي از پرستاران و پزشكان مراكز درماني كه مي‌توانستند مانند خيلي از افراد ديگر در خانه بمانند و خطر را به حداقل برسانند، چيزي نبود كه بتوان چشم بر آن بست؛ براي همين «سعيد نمكي» وزير بهداشت و درمان دست به قلم شد و در نامه‌اي از رهبري درخواست كرد تا كادر پزشكي، پرستاري و خدماتي كه در اثر كرونا جان خود را از دست مي‌دهند، شهيد محسوب شوند. سعيد نمكي در نامه خود به فرمانده كل قوا مي‌نويسد:«با احترام همان‌گونه كه مستحضريد در گرفتاري اخير كشور متعاقب ابتلاي ناگهاني تعدادي از هموطنان عزيزمان به بيماري كرونا، پزشكان و پرستاران و كادر بهداشتي و خدماتي مراكز مختلف به عنوان مدافعان سلامت دل به دريا زدند و پروانه‌وار گرد بيماران گشتند. خانه و زندگي را ترك نمودند و از عزيزان و خانواده دور ماندند و بعضا به دليل آلودگي به ويروس، جان خويش را در راه خدمت صادقانه از دست دادند. از آنجا كه اين عزيزان جان بر كف همچون مدافعان حرم در دفاع از حريم سلامت مردم جانفشاني كردند از حضرتعالي تقاضا دارم، موافقت فرماييد جانباختگان تيم پزشكي، پرستاري و خدماتي بخش‌هاي مراقبت از بيماران كرونايي به عنوان شهيد محسوب گردند. اين عنايت حضرتعالي كما في‌السابق موجبات دلگرمي بيشتر اين قشر خدمتگزار به مردم شريف را فراهم خواهد نمود. از بذل عنايت و لطف بيكرانتان سپاسگزارم.»
از آنجا كه چندي پيش رهبري در پيامي ويديويي از جهاد پزشكان و پرستاران در اين روزها قدرداني كرده بودند، هيچ بعيد نبود كه ايشان با پيشنهاد وزير موافقت كنند؛ كه همان هم شد و روابط عمومي وزارت بهداشت اعلام كرد، رهبري با پيشنهاد وزير بهداشت مبني بر شهيد خدمت خواندن جانباختگان كادر پزشكي، پرستاري، بهداشتي و خدماتي در خدمت‌رساني به بيماران مبتلا به ويروس كرونا موافقت كردند.
شهيد خدمت يا شهيد ايثارگر؟
اتفاقات و حوادث در سال‌هاي اخير آنقدر سرعتش افزوده شد كه هنوز از شوك حادثه‌اي خارج نشده‌ايم، اتفاق ديگري رخ مي‌دهد، در اين ميان برخي افراد به واسطه شغل‌شان در بزنگاه‌هاي مختلف و حوادث مختلف با علم به خطراتي كه براي آنها به دنبال داشت براي كمك‌رساني وارد ميدان شدند؛ موضوعي كه سال 95 در حادثه پلاسكو رخ داد و جان بسياري از آتش‌نشان‌ها را گرفت يا اتفاقي كه درباره نفتكش سانچي رخ داد. فروردين ماه 98 جان باختن تعدادي از امدادگران كه به كمك سيل‌زدگان رفته بودند و حالا جان باختن تعدادي از پزشكان و پرستاران و كادر درماني در مقابله با كرونا؛ مرگ‌هايي كه نمي‌توان جز «شهادت» نامي ديگر بر آن گذاشت كه مگر «شهادت» گذشتن از جان در راه هدفي بزرگ‌تر نيست و مگر هدفي بزرگ‌تر از خدمت به خلق در تصور ما آدميان مي‌گنجد؟!
اصطلاح «شهيد خدمت» از سال 95 و بعد از حادثه ساختمان پلاسكو مطرح شد. حادثه‌اي كه در اثر آن تعدادي از آتش‌نشانان جان خود را از دست دادند. مرداد ماه همان سال بود كه مهدي ايزدي، معاون تعاون و امور اجتماعي بنياد شهيد و امور ايثارگران در مورد نحوه احراز شهادت مشاغل پرخطر به تسنيم گفته بود:«بسياري از كاركنان دولت و كاركنان دستگاه‌هاي خدمات‌رسان، نوع كار بسيار سختي دارند كه با خطر بالايي روبه‌روست مثل آتش‌نشان‌ها، نيروگاه‌ها، پالايشگاه‌ها، كوره‌هاي ذوب فلزات و معادن. افرادي كه براي اين نوع خدمت تعيين مي‌شوند در جريان خطرات كار هستند و قانون نيز برابر با نوع كار آنها امتيازاتي برايشان در نظر مي‌گيرد. به همين دليل نبايد فردي كه به واسطه اين خطرات از بين مي‌رود، مصاديق فوت حين خدمت هستند كه قوانين مربوط به آنها نيز شامل حالشان خواهد شد».
يوسف مجتهد، معاونت حقوقي شوراي عالي انجمن‌هاي جانبازان كه خود از جانبازان دوران دفاع مقدس و از مسوولان اسبق بنياد شهيد است نيز در رابطه با عنوان «شهيد خدمت» به خبرگزاري اصولگراي تسنيم گفته بود:«نه در قانون مصوب مجلس و نه در مقررات آيين‌نامه‌‌اي دولت و نه در بخشنامه‌ها عنوان شهيد خدمت را نداريم. مقررات شوراي شهر فقط مي‌تواند چنين عنواني را براي عوامل خود در تهران به كار ببرد. نمي‌تواند قانون‌گذاري مستقلي در اين زمينه بكند. شوراي شهر و شهرداري مي‌خواستند كه از اين آتش‌نشان‌ها به عنوان شهيد خدمت ياد شود.» مجتهد معتقد است:«برخي مشاغل واقعا سخت است. فرض كنيد يك آتش‌نشان با 10 سال سابقه در چنين حادثه‌اي دچار مشكل مي‌شود. حالا يا از كار افتاده مي‌شود يا كشته مي‌شود خب خانواده اين فرد با فردي كه پشت ميز نشسته و 30 سال خدمتش را هم بدون هيچ خطري كار مي‌كند بايد يك تفاوتي داشته باشد. منتها در نظام پرداخت‌ها مي‌روند و بر اساس همان سال‌هاي باقي مانده اين افراد يا بازنشسته تعريف مي‌شوند يا خانواده‌هاي‌شان مستمري بگير مي‌شوند. اين انصاف نيست و بايد توجه ويژه‌اي شود. بايد حالا مسوولان هر عنواني كه مي‌خواهند براي آنها بگذارند را قانونگذار بگذارد. اين طور نباشد كه در تعابير افراد بيايد.»
ايسنا نيز در گزارشي كه در فروردين ماه 98 منتشر شد به اين موضوع مي‌پردازد و مي‌نويسد كه آذر ماه ۹۶ معاون حقوقي و امور مجلس بنياد شهيد و امور ايثارگران درخصوص تفاوت «شهداي خدمت» و «شهداي جنگ تحميلي» توضيح داده «خانواده شهداي خدمت بر اساس قانون تحت پوشش بنياد شهيد و امور ايثارگران قرار نمي‌گيرند و تسهيلات، كمك‌ها، حقوق و مزاياي در نظر گرفته شده براي اين عزيزان از سوي سازمان‌هاي محل خدمت شهيد در اختيار خانواده‌ها قرار مي‌گيرد.» سعيد عندليبي گفته بود:«اگر مجلس شوراي اسلامي تعريف قانوني شهيد را اصلاح كند يا تبصره‌اي به ماده قانوني مربوط به مصاديق شهيد اضافه كند كه بر اساس آن آتش‌نشانان جان‌باخته حين خدمت از جمله شهداي آتش‌نشان در حادثه پلاسكو را مشمول مصاديق ايثارگر تلقي كند و آن را به تصويب برساند، بنياد شهيد و امور ايثارگران مكلف به اجراي آن و تحت پوشش قرار دادن خانواده اين عزيزان است اما در حال حاضر بدون محمل قانوني و مصوبه مجلس شوراي اسلامي، بنياد براي تحت پوشش قرار دادن خانواده اين عزيزان اختيار قانوني را ندارد.»
بر اساس آنچه تا امروز درباره آتش‌نشان‌ها كه شهيدان خدمت ناميده شدند يا جانباختگان سانحه سانچي بايد گفت كليه خدمات رفاهي و معيشتي و حقوقي بايد از جانب سازمان متبوع باشد. از سوي ديگر با توجه به تعاريفي كه تا امروز از شهيد خدمت ارايه شده در حال حاضر «شهيد خدمت» به اين معناست كه شهيد مي‌تواند در قطعه شهدا به خاك سپرده شود.
جايگاه رفيع شهداي مقابله با كرونا
عباسعلي پوربافراني، نماينده نايين و عضو كميسيون بهداشت درباره شهيد خدمت خواندن كادر درماني كه در اثر ابتلا به ويروس كرونا جان خود را از دست مي‌دهند، مي‌گويد:«اين افراد جانشان را كف دست خود گرفتند و در خط مقدم به جهاد مي‌پردازند، مسلم است كه ارج و قرب كاري كه مي‌كنند مانند فردي است كه در حفاظت از مرزهاي كشور مقابل گلوله دشمن مي‌ايستد.» اين نماينده مجلس كه در اين رابطه با «اعتماد» به گفت‌وگو نشسته همچنين درباره تفاوت شهيد خدمت با شهيد ايثارگر و خدمات و تسهيلاتي كه به آنها تعلق مي‌گيرد، گفته است: «لفظ شهيد براي اين افراد به آن معناست تا مردم و آيندگان بدانند اين افراد چگونه از جان خود براي كمك به ديگران گذشتند و مسلم است جايگاه معنوي آن نزد خداوند محفوظ است و نامشان براي هميشه در تاريخ زنده خواهد ماند.» او ادامه داد:«در رابطه با خدمات و تسهيلاتي كه متوجه خانواده اين افراد مي‌شود، بخشي از اين خدمات متوجه بنياد شهيد است و بخشي هم مربوط با سازمان متبوع يعني وزارت بهداشت.»