گروه اجتماعي
«مقابله با ويروس كرونا، مقابله با يك ويروس جهاني است، نه ويروس ملي و ايراني.» گرچه به گفته «پرويز كرمي» مشاور معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور و دبير ستاد فرهنگ‌سازي اقتصاد دانش‌بنيان معاونت علمي، مقابله با اين ويروس جهاني، اقدامي جهاني است و شاهد آن هم تحويل كيت‌هاي تشخيص كرونا از كشور چين و سازمان جهاني بهداشت هستند اما اين مبارزه وجه ملي نيز دارد، تلاش اين معاونت براي توليد داروهايي به نام «داروهاي ضد كرونا» نيز از اين دست تلاش‌هاي ملي براي مبارزه با ويروس جهاني هستند. كرمي در گفت‌وگو با «اعتماد» خبر از ساخت كيت‌هاي تشخيص كرونا به دست شركت‌هاي دانش‌بنيان ايراني مي‌دهد و تاكيد مي‌كند كه اين كيت‌ها در كمتر از يك ماه بعد قابل ارايه به كادر پزشكي كشور هستند، علاوه بر آن اگر داروهاي ضد كرونا بتوانند مراحل تست انساني خود را به سلامت پشت سر بگذارند به زودي شاهد توليد دو داروي مكمل و ضد كرونا در كشور خواهيم بود. مشاور معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور علاوه بر اعلام اين خبر، تاكيد مي‌كند كه ساخت اين داروها به منزله ساخت واكسن نيست و خبرهاي مدعي ساخت واكسن در بازه زماني كمتر از يك ماه را شايعه مي‌خواند، زيرا:«توليد واكسن حداقل يك سال طول مي‌كشد. بعد از ساخت واكسن هم بايد مراحل تزريق به انسان و مراحل باليني افراد مختلف طي شود و سازمان‌هاي جهاني واكسن را بررسي كنند و صحه بگذارند. تمام اين مراحل زمانبر است و نمي‌توان ادعا كرد كه در يك ماه واكسن توليد ميشود. اين گفته‌ها صحت ندارد.»
ساخت كيت‌هاي تشخيص كرونا چطور و از چه زماني آغاز شد؟ براي انتخاب شركت‌ها چه مراحلي را طي كرديد؟
پيش از پاسخ به سوال شما مي‌خواهم هم از جايگاه معاونت علمي و هم از جايگاه يك شهروند از همه پزشكان، پرستاران و كادر درماني كشور بابت تلاش‌ها و زحماتشان سپاسگزاري كنم. از همان روزهاي اولي كه موضوع ويروس كرونا در كشور مطرح شد، معاونت علمي رييس‌جمهوري، كميته‌اي را در مقابله با كرونا زير نظر آقاي دكتر ستاري با حضور همكاران بخش‌هاي مرتبط تشكيل داد. ما فراخواني داديم و از شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارت‌آپ‌هايي كه مي‌توانستند كار فوق‌العاده‌اي انجام دهند، دعوت به همكاري كرديم. بعد از اين فراخوان حدود ۲۰۰ طرح به كميته واصل شد و از اين ميان 100 طرح مورد مطالعه دقيق قرار گرفت. حدود ۵۰ شركت دانش‌بنيان داوطلبانه در ستاد زيست فناوري شركت كرده و گفته بودند كه آمادگي ساخت كيت تشخيص كرونا را دارند. ستاد زيست فناوري، طرح‌هاي اين ۵۰ شركت را مورد مطالعه قرار داد و از ميان آنها ۵ شركت انتخاب شدند و ما سفارش ساخت كيت‌ها را به آنها داديم و قرار شد تا يك ماه اين كيت‌ها ساخته شوند.
اين شركت‌ها با چه مشخصه‌هايي انتخاب شده‌اند؟
اول اينكه اين شركت‌ها سابقه ساخت كيت در زمينه‌هاي ديگر را داشتند، دوم بايد متعهد مي‌شدند كه مي‌توانند در كمترين زمان و با بالاترين دقت اين كيت‌ها را به ما تحويل بدهند. هفته گذشته قرارداد با اين شركت‌ها منعقد شد و مي‌توانم اين خبر مسرت‌بخش را بدهم كه از زمان عقد قرارداد يعني روز چهارشنبه هفته گذشته اين 5 شركت اطلاع داده‌اند كه خيلي زودتر از يك ماه مي‌توانند اين كيت‌ها را در اختيار ما قرار دهند. اين شركت‌ها پيش از اين سابقه ساخت كيت براي بيماري‌هاي مختلف را داشته‌اند.
مثل چه بيماري‌هايي؟
اين شركت‌ها خلق‌الساعه به وجود نيامده‌اند، تجربه و سابقه كار در حوزه ساخت كيت براي بيماري‌هاي عفوني ديگري داشتند، منتها دانش فني در حوزه كيت‌هاي كرونا را نداشتند و اين هم حادث ميشود و كمتر از يك ماه كيت‌هاي ايران ساخت كرونا براي مصرف عموم توزيع ميشود. كيت‌هايي كه اكنون مصرف ميشود يا از سوي سازمان جهاني بهداشت يا از سوي چين به ايران هديه داده شده‌اند. اما خوشبختانه با نظارت كامل سازمان غذا و دارو و امتياز و شاخص‌هايي كه پيرو اين نظارت داشتند، اين قرارداد بسته و اين كار شروع شد. براي ساخت كيت بايد بازار و صرفه‌اي براي شركت‌ها باشد تا وارد اين كار شوند. به همين دليل معاوت علمي و سازمان غذا و دارو، فروش اين محصولات را تضمين كرده‌اند. ما به اين منظور فراخوان داده بوديم. فراخوان براي دستگاه‌هاي توليد ماسك نانو، دستگاه‌هاي توليد ژل و مواد ضد عفوني، توليد ماسك ضدعفوني N95 وN99، كيت تشخيص كرونا، سامانه‌هاي نرم‌افزاري شامل مدل‌سازي، پايش، شبيه‌سازي و داروهاي ضد كرونا، مكمل و ساير محصولات. از بين شركت‌هايي كه فراخوان را اجابت كردند، دو شركت در زمينه داروهاي ضد كرونا و دو شركت هم در زمينه داروهاي مكمل شركت كرده بودند. طي اين مدت، مراحل حيواني را طي كردند و قرار شد اگر بتوانند از كميته اخلاق وزارت بهداشت كد اخلاق بگيرند با آنها وارد عقد قرارداد بشويم. كد اخلاق به اين منزله است كه اين شركت‌ها اجازه تزريق اين دارو را به انسان بعد از طي مراحل باليني حيواني پيدا مي‌كنند. روز چهارشنبه اين دو شركت در زمينه داروي ضد كرونا و دو شركت هم در زمينه مكمل كد اخلاق را گرفتند و وارد مرحله تست انساني شدند.
منظور شما از داروهاي ضد كرونا چيست؟ احيانا اشاره‌اي به ساخت واكسن داريد؟
تمام اخباري كه در خصوص واكسن كرونا در ايران منتشر شده، شايعه است.
چرا؟
من پزشك نيستم اما از بعد علمي توضيح مي‌دهم. توليد واكسن حداقل يك سال طول مي‌كشد. بعد از ساخت واكسن هم بايد مراحل تزريق به انسان و مراحل باليني افراد مختلف طي شود و سازمان‌هاي جهاني واكسن را بررسي كنند و صحه بگذارند. تمام اين مراحل زمانبر است و نمي‌توان ادعا كرد كه در يك ماه واكسن توليد ميشود. اين گفته‌ها صحت ندارد.
در مورد داروهاي ضد كرونا و مكمل توضيح مي‌دهيد كه چه ويژگي‌هايي دارند و چطور عمل مي‌كنند؟
اين داروها روي موارد مشابه حيواني تست و اثرگيري شده و بعد از گرفتن كد اخلاق و اجازه تزريق روي انسان، اين داروها تست مي‌شوند و ممكن است اثر كنند، يعني شرايط بيمار را بهتر كنند. براي مثال اگر كرونا به كبد و ريه افراد آسيب مي‌رساند، اين داروها صدمات را كنترل مي‌كند. اگر اين داروها چنين دستاوردي داشته باشند، مي‌گوييم دارو اثر كرده و جزو داروهاي ضد كروناست. اگر اثر كم باشد اما شكايت بيمار را در بيماري كم كند، مي‌توانيم بگوييم مكمل است و مي‌تواند بدن را در برابر كرونا تقويت كند بنابراين بحث ما بحث توليد واكسن نيست. بحث داروهايي است كه اثر تخريبي كرونا در بدن را كم و مراحل بهبودي بيمار را تقويت مي‌كنند.
آخرين خبري كه از نتيجه‌بخشي اين داروها داريد، چيست؟
اولا اين دو دارو كد اخلاق گرفته‌اند بعد اينكه مراحل تست انساني شروع شده و اميدوارم هفته آينده از طريق ستاد زيست فناوري اخبار خوبي را براي جامعه داشته باشيم.
توان به توليد انبوه رساندن اين داروها را هم داريد؟
بله. همان طور كه براي توليد ماسك اين كار را كرديم. دو دستگاه توليد ماسك از قبل ساخته شده و آماده بارگيري براي كشور كره بود با شيوع كرونا در كشور ما بلافاصله اين انتقال را متوقف كرديم و توليد آن در داخل كشور شروع شد. ستاد نانوي معاونت علمي هم در اين مدت توانست با دو كارخانه در حوزه توليد ماسك‌هاي معمولي مذاكره كند و خط توليد آنها را بازگرداند. در حال حاضر توليد روزانه ۳۰۰ هزار ماسك توان كشور است.
اين ماسك‌ها در كجا توزيع مي‌شوند؟
ما اين ماسك‌ها را مستقيم تحويل وزارت بهداشت مي‌دهيم و از طريق اين وزارتخانه توزيع صورت مي‌گيرد. كيت‌ها نيز به همين صورت توزيع خواهند شد.
پيش از اين وزارت دفاع نيز از آمادگي خود براي توليد كيت گفته بود. اين دو اقدام موازي هستند؟
كميته مشترك بين ستاد زيست فناوري معاونت علمي و سازمان غذا و دارو، مسوول نظارت و ساخت و ارايه اين كيت‌ها به مركز است. هر كدام از شركت‌هاي دانش‌بنيان وابسته به هر دستگاهي كه باشند بايد با نظارت اين دو نهاد مسوول اين كار را انجام دهند. احتمالا خبر اين طور بوده كه دو تا از شركت‌هاي وزارت دفاع وارد اين كار شده‌اند اما نظارت و توليد تحت اين دو نهاد مسوول است.
خط توليدي براي ساخت انبوه در نظر گرفته‌ايد؟
نمونه اوليه ساخته شود و نظارت‌هاي لازم صورت بگيرد بلافاصله وارد خط توليد انبوه ميشود.
سرمايه‌گذاري دولت براي توليد اين كيت‌ها چقدر است؟
هر چقدر كه نياز بازار باشد ما مشكلي نداريم. هم معاونت علمي هم صندوق نوآوري شكوفايي وارد اين كار شده‌اند.
استاندارد اين كيت‌ها توسط كدام مراجع تاييد ميشود؟
سازمان غذا و دارو استانداردهاي به روزي بر اساس استانداردهاي جهاني دارد. دولت از مواردي كه به سلامت مردم مربوط ميشود، تخطي نمي‌كند و نمي‌تواند هم بكند. اين كيت‌ها هم بايد توسط سازمان‌هاي جهاني تاييد شود و هم از آخرين و روزآمدترين استانداردها برخوردار باشد. اطلاعات موجود در مورد ساخت كيت‌ها، اطلاعات در گردش است و اين مقابله، مقابله جهاني است نه با ويروس ملي و ايراني.