ظرفيت سازگاري با بيماري كرونا
عادل سليماني
امروزه چالش ريشه‌كني و شكست بيماري كرونا در تقابل با سازگاري در برابر آن، پديده‌اي قابل تامل به شمار مي‌رود. واقعيت‌هاي موجود در مناطق شهري و روستايي حاكي از آسيب‌پذيري معيشتي، جسماني، روحي و... طبقه كم‌درآمد و اقشار خاص در برابر اين بيماري پاندميك است، در عين حال تلاش‌هاي قابل ستايش و روزافزوني براي شكست كرونا و گذار از اين مرحله در جريان است. سازگاري را «انطباق سيستم‌هاي طبيعي و انساني در پاسخ به محرك‌هاي مورد انتظار يا واقعي يا اثرات آنها تعريف كرده‌اند تا آسيب‌هاي وارده را با بهره‌گيري از فرصت‌هاي مفيد، تعديل كنند. سازگاري يك اصطلاح نسبي است كه دربرگيرنده تغيير و دگرگوني در عاملي (نظير سيستم‌هاي مورد علاقه، فعاليت، بخش، جامعه يا منطقه) يا عوامل ديگري (نظير استرس‌ها يا محرك‌ها) باشد. توصيف سازگاري مستلزم طرح سوالاتي نظير آن است كه چه كسي يا چه چيزي سازگار مي‌شود، محرك‌ها بر كدام سازگاري اعمال مي‌شوند و فرآيندها و اقسام آن چقدر طول مي‌كشد. ظرفيت سازگاري ممكن است نهفته باشد و تنها زماني درك شود كه بخش‌ها يا سيستم‌ها، در معرض محرك واقعي يا مورد انتظاري قرار گيرند و تنها هنگامي مي‌تواند مشاهده شود كه برخي از سازگاري‌ها به صورت عيني درك شوند. به نظر مي‌رسد مفهوم سازگاري و ظرفيت ناشي از آن قابل استفاده در مقوله فاصله‌گذاري اجتماعي و هوشمند باشد. در عين حال هدايت سامانمند حمايت‌هاي نهادي و NGOها نظير اقلام بهداشتي، بسته‌هاي مشاوره‌اي و معيشتي جهت تقويت و بازيابي زندگي اقشار آسيب‌پذير نيازمند سنجش ظرفيت سازگاري جوامع محلي با رويكرد مكان محور در برابر اين بيماري است. در واقع با رتبه‌بندي ظرفيت سازگاري خانوارها در برابر كرونا و حتي ساير مخاطرات محيطي مي‌توان برنامه‌ريزي هدفمند و جامع‌تري براي تقويت سرمايه‌هاي ۵گانه معيشتي اقشار آسيب‌پذير پياده‌سازي كرد و منابع و سرمايه‌هاي مورد نياز آنان را بهتر تامين كرد. پرواضح است ظرفيت سازگاري افراد در برابر اين بيماري يكسان نيست. در اين ميان پهنه‌بندي خانوارها با توجه به توانايي سازگاري و تاب‌آوري آنان، نيازمند وجود سامانه‌اي جامع و بومي با رويكرد آينده‌پژوهي است تا مديريت چنين بحران‌هايي را بهينه و اثربخش‌تر كند چراكه حمايت‌ها، اختصاصي‌تر به ذينفعان اصلي و نيازمند داراي ظرفيت سازگاري اندك خواهد رسيد، در اين راستا تقويت مهارت‌هاي سازگاري با بيماري كرونا و بيماري‌هاي مشابه در آينده با تاكيد بر آموزش‌هاي عمومي و تخصصي براي ذينفعان آسيب‌پذير مي‌تواند يكي از رويكردهاي بديل در حوزه مديريت بحران كرونا قلمداد شود.
دكتراي جغرافيا و برنامه‌ريزي روستايي