فاشيسم در قلب سارايوو
سعيد عابدپور
برگزاري مراسم يادبود قربانيان بلايبورگ در كليساي جامع قلب مقدس مسيح در سارايوو در روز شنبه با پوشش پليس و تظاهرات وسيع ضدفاشيستي در اين شهر برگزار شد. اين مراسم بار ديگر رخدادهاي تلخ جنگ جهاني دوم، قتل عام مسلمان‌ها، صرب‌ها و يهودي‌ها را به دست اوستاشا، دولت تحت حمايت آلمان نازي زنده كرد. در بيرون از كليسا فردي در اعتراض به برگزاري مراسم، چشمان مجسمه پاپ ژان پل دوم را بسته بود. برخي شهروندان موفق شدند با پلاكاردهاي اعتراض‌آميز وارد كليسا شوند. در اين پلاكاردها نوشته شده بود، اوستاشاها فاشيست هستند. تصميم براي برگزاري مراسم بلايبورگ در سارايوو امسال به خاطر كرونا گرفته شد. در سال‌هاي گذشته اين مراسم در شهر بلايبورگ اتريش، زاگرب و چند شهر ديگر كرواسي انجام مي‌شد. اين تصميم با اعتراض گسترده مردم سارايوو همراه بود و صدها نفر در بخش ديگر شهر همزمان با برگزاري مراسم راهپيمايي كردند. برخي روي تي‌شرت‌هايشان نوشته بودند من يك ضد فاشيست هستم. در بخش مركزي شهر در مقابل رايزني فرهنگي كشورمان و آتش همواره روشن از زمان جنگ جهاني دوم، همه فرياد مي‌زدند ما والتر هستيم.
والتر يكي از پارتيزان‌هاي تيتو بود و در زمان حكومت آلماني‌ها در سارايوو، نقش بسزايي در بسيج و سازماندهي مقاومت‌هاي محلي داشت. يكي از رهبران اعتراضي گفت، هدف از گردهمايي امروز گفتن به فاشيسم است. اين جريان (اشاره به كروات‌هاي افراطي) سعي در احياي ميراث فاشيستي دارند. مراسم يادبود قربانيان بلايبورگ توسط كليساي كاتوليك سارايوو و حمايت دولت و مجلس نمايندگان كرواسي برگزار شد. طي جنگ جهاني دوم، دولت دست‌نشانده آلمان تحت عنوان دولت مستقل كرواسي براي كشور و بخش بزرگي از بوسني و هرزگوين حكومت مي‌كرد. اين دولت به شيوه آلمان نازي، چندين اردوگاه مرگ برپا كرده بود. تقريبا هركسي كه اعتراض به حكومت دولت دست نشانده آلمان، اوستاشا داشت، كارش به اين اردوگاه‌ها ختم مي‌شد. هزاران يهودي، مسلمان، صرب و منتقد كروات و مبارزان عليه فاشيسم در اين اردوگاه‌ها زنداني و بسياري اعدام شدند. پس از پيروزي پارتيزان‌ها در سال 1945 عليه اشغالگران آلماني در منطقه يوگسلاوي، هزاران نفر از اعضاي دولت اوستاشا دستگير و در اردوگاه بلايبورگ اتريش زنداني شدند. بسياري به خاطر جنايت‌هاي‌شان اعدام شدند. مراسم يادبودي كه دولت و كلسياي كرواسي براي اين فاشيست‌هاي قرباني زندان بلايبورگ برگزار مي‌كند، كوششي براي بازگشت به ارزش‌ها و زنده نگه داشتن ياد دولت فاشيستي اوستاشا است. در زمان حكومت اوستاشا بسياري از مسلمانان بوسنيايي و عمدتا نخبگان، فعالان سياسي و اعضاي جبهه مقاومت عليه فاشيسم كشته شدند. تاريخ بار ديگر تكرار مي‌شود. اين‌بار كليساي كاتوليك و دولت كرواسي علاقه و گرايش خود را به فاشيسم نشان مي‌دهند. بسياري دولت‌هاي كرواسي و صربستان را دولت‌هاي فاشيستي مي‌دانند. هر دو دولت در جريان تجاوز به بوسني و هرزگوين با مداخله نظامي و جنايت‌هاي جنگي، وقايع دردناكي را در بوسني و هرزگوين آفريدند. دست اين دولت‌ها به خون مسلمانان آلوده است و جنايتكاران صرب و كروات آزادانه در خيابان‌ها راه مي‌روند. صرب‌ها در شرق شمال شرق بوسني به پاكسازي و قتل‌عام مسلمانان شهرهاي برچكو، ويشه گراد، فوچا، بيلينا و ده‌ها شهر ديگر دست زدند. مردان را به صورت دسته‌جمعي كشته و در گورهاي دسته‌جمعي دفن كردند. كروات‌ها در منطقه هرزگوين و برخي مناطق مركزي بوسني، به‌طور سيستماتيك به تجاوز و قتل‌عام پرداختند. فاجعه روستاي احميچ در بوسنياي مركزي و قتل بيش از 170 ساكنان روستا، نمونه‌اي از جنايات كروات‌هاي افراطي و نقش ارتش كرواسي در سال 1993 م. بود. دولت كرواسي به رياست نخست‌وزير پلنكويچ مسلما يكي از طرفداران پوپوليست فاشيسم است. در مقابل رييس‌جمهور كرواسي، ميلانويچ مخالف سرسخت فاشيسم است. جامعه كرواسي به دو بخش تقسيم شده و همين‌طور جامعه صربستان. در هر دو جامعه و كشور، گرايش‌هاي فاشسيتي به معناي تداوم قتل عام و جنايت عليه مسلمان‌ها و ساير اقوام ديگر است. متاسفانه واكنش ضعيف جامعه اسلامي بوسني و هرزگوين و حتي همراهي مشيخت اسلامي كرواسي با برگزاري مراسم يادبود بلايبورگ، راه را براي نفوذ فاشيسم كرواتي باز مي‌كند. با اين وجود اكثريت جامعه بوسني و هرزگوين طي دو هفته اخير انزجار خود را از برگزاري چنين مراسمي در سارايوو ابراز كردند.