اتهام‌زني باكو و ايروان
به يكديگر در مورد
مسوول آغاز درگيري‌ها
آتش جنگ قره باغ دوباره شعله‌ور شد
شهاب شهسواري
از صبح يكشنبه در ارمنستان حكومت نظامي اعلام شده است و از همه واجدان شرايط براي عضويت در ارتش دعوت شده است. در شرايطي كه حكومت ارمنستان از همه مردان بالاي 18 سال اين كشور خواسته است تا براي شركت در نبرد آماده شوند و آماده‌باش كامل به ارتش جمهوري ارمنستان داده است، در طرف مقابل ارتش جمهوري آذربايجان اعلام كرده كه نيازي به آماده‌باش سراسري نيست و ارتش از نيروي كافي براي شرايط حاضر بهره‌مند است. درگيري‌ها صبح يكشنبه بعد از آن آغاز شد كه نيروهاي حكومت خودمختار ناگورنو - قره‌باغ دو هليكوپتر نظامي جمهوري آذربايجان را سرنگون كردند. مقام‌هاي قره‌باغ، جمهوري آذربايجان را به عمليات تهاجمي عليه خود متهم كردند. بلافاصله جمهوري آذربايجان حملاتي تلافي‌جويانه عليه جمهوري ارمنستان انجام داد كه به گفته نيروهاي جمهوري ارمنستان باعث كشته شدن غيرنظاميان و آسيب ديدن مناطق مسكوني شد. از آن زمان دو طرف كه هر يك ديگري را به نقض آتش‌بس و تهاجم به طرف مقابل متهم مي‌كند، حملات عليه يكديگر را آغاز كردند.
دعواي 3 دهه‌اي قره باغ
جمهوري‌هاي آذربايجان و ارمنستان از 3 دهه پيش و به محض اعلام استقلال در حال نبرد با يكديگر هستند. بعد از تشكيل دو جمهوري آذربايجان و ارمنستان، منطقه قره‌باغ كوهستاني در خاك جمهوري آذربايجان كه اكثريت جمعيت آن قوميت ارمني دارند از جمهوري آذربايجان اعلام استقلال كرد. جمهوري ارمنستان به عنوان تنها كشور خارجي استقلال اين منطقه را پذيرفت و در مقابل تلاش آذربايجان براي بازپس‌گيري كنترل منطقه قره‌باغ نيروهاي نظامي خود را براي دفاع از دولت خودخوانده قره‌باغ كوهستاني به خاك آذربايجان گسيل داشت. در پي جنگ 3 ساله ميان دو طرف، جمهوري ارمنستان توانست بخش‌هايي از خاك جمهوري آذربايجان در اطراف جمهوري خودخوانده ناگورنو قره‌باغ را تحت اشغال خود درآورد تا يك كريدور سرزميني ميان جمهوري آذربايجان و جمهوري خودخوانده قره‌باغ ايجاد شود. سال 1994 بعد از 3 سال جنگ خونين ميان دو جمهوري تازه استقلال يافته از اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي سابق، توافقنامه آتش‌بس ميان دو كشور امضا شد. اما آتش درگيري‌ها ميان دو طرف هرگز فروكش نكرد و هر از گاهي مجددا نبرد ميان دو جمهوري مسلمان‌نشين و مسيحي‌نشين قفقاز جنوبي از سرگرفته مي‌شود. آخرين درگيري ميان دو جمهوري 3 ماه پيش آغاز شد كه با كشته شدن دست‌كم 16 نظامي و يك غيرنظامي از دو طرف بعد از چند روز خاتمه يافت.
رجزخواني‌هاي حماسي رهبران سياسي
رهبران جمهوري ارمنستان و آذربايجان با پيام‌هاي پرشور ميهن‌پرستانه به استقبال درگيري‌ها در قره‌باغ كوهستاني رفتند. نيكول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان با ارسال پيامي در شبكه اجتماعي فيس‌بوك نوشت:«براي دفاع از ميهن مقدس‌مان آماده شويد؛ دولت تصميم گرفته است كه حكومت نظامي و آماده‌باش كامل اعلام كند.» پاشينيان در حساب كاربري توييتر خود نيز نوشت:«ما محكم در كنار ارتش‌مان مي‌ايستيم تا از ميهن‌مان در مقابل تجاوز آذربايجان دفاع كنيم.» الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان كه در پي آغاز درگيري‌ها با ارمنستان شبكه‌هاي اجتماعي را در كشورش كاملا قطع كرده است، روي صفحه تلويزيون دولتي اين كشور ظاهر شد و با نقل جمله مشهور استالين گفت:«دشمن شكست خواهد خورد، ما پيروزيم چراكه هدف ما دادخواهانه است. ارتش ما در سرزمين‌هاي خودش مي‌جنگد.» به گزارش الجزيزه حكمت حاجيف، دستيار الهام علي‌اف رييس‌جمهور آذربايجان تاكيد كرده كه هدف غايي آذربايجان در درگيريهاي اخير«آزادسازي تمامي مناطق اشغالي از جمله قره‌باغ كوهستاني از اشغال نيروهاي ارمنستان» است.
درخواست جامعه جهاني براي آتش‌بس
فرانسه، آلمان، روسيه، ايالات متحده امريكا و اتحاديه اروپا خواستار پايان فوري درگيري‌ها ميان جمهوري‌هاي آذربايجان و ارمنستان شده‌اند. شارل ميشل، رييس شوراي اروپا خواستار «بازگشت بلاقيد و شرط دو طرف به مذاكرات» و «توقف فوري درگيري‌ها» ميان جمهوري آذربايجان شده است. هايكو ماس، وزير خارجه آلمان هم خواهان پايان دادن فوري به درگيري‌ها به ويژه «قطع حملات توپخانه‌اي به روستاها و مناطق مسكوني» از سوي دو طرف شده است. اگنس بون در موهل، سخنگوي وزارت خارجه فرانسه هم با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرده كه «درگيري‌ها باعث نگراني شديد» اين كشور شده است. فرانسه رييس گروه مينسك است كه مسووليت ميانجي‌گري ميان ارمنستان و آذربايجان را برعهده گرفته است. پاپ فرانسيس، رهبر ديني كاتوليك‌ها نيز در پيامي خواستار توقف درگيري‌ها ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان شده است. سرگي لاوروف، وزير خارجه روسيه نيز در تماس‌هاي جداگانه تلفني با وزيران امور خارجه تركيه، جمهوري آذربايجان و جمهوري ارمنستان خواستار توقف فوري درگيري‌ها و از سرگيري گفتوگوها ميان ايروان و باكو شد. سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران هم با صدور بيانيه‌اي از درگيري‌ها ميان دو همسايه شمالي خود اظهار نگراني كرده است. سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت امور خارجه در ارتباط با درگيريهاي نظامي به وقوع پيوسته بين جمهوري آذربايجان و جمهوري ارمنستان اظهار كرد: جمهوري اسلامي ايران از نزديك و با نگراني، درگيريهاي نظامي ميان جمهوري آذربايجان و جمهوري ارمنستان را دنبال مي‌كند و ضمن دعوت طرفين به خويشتنداري خواستار توقف فوري درگيري‌ها و آغاز گفت‌وگو ميان دو كشور است. سخنگوي وزارت امور خارجه همچنين آمادگي كشورمان براي استفاده از همه ظرفيت‌هاي خود به منظور برقراري آتش بس و آغاز گفتوگوها ميان طرفين را اعلام كرد.
آتش‌بياري تركيه در معركه قره باغ
همزمان با تحولات در مرزهاي ارمنستان و آذربايجان رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در سخناني به شدت به ارمنستان حمله كرده و اين كشور را «بزرگ‌ترين تهديد براي صلح منطقه» عنوان كرده است. رييس‌جمهور تركيه از استاندارد دوگانه جامعه جهاني در قبال بحران قره‌باغ انتقاد كرده و از اينكه ديگر كشورها ارمنستان را مستقيما محكوم نمي‌كنند، اظهار نارضايتي كرده است. در برابر سيل درخواست‌ها و هشدارهاي جامعه بين‌المللي براي توقف درگيري ميان ارمنستان و جمهوري آذربايجان دولت تركيه مستقيما حمايت خود را از جمهوري آذربايجان اعلام كرده و ارمنستان را به شكستن آتش‌بس و حمله به جمهوري آذربايجان متهم كرده است. ابراهيم كالين، سخنگوي رييس‌جمهور تركيه با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خود نوشته است: «ارمنستان آتش‌بس را با حمله به مناطق غيرنظامي زير پا گذاشته است. تركيه همبستگي كامل خود را با آذربايجان اعلام مي‌كند و از حق اين كشور براي دفاع از خود كاملا حمايت مي‌كند.»
آريك هاروتيونيان، رهبر منطقه ناگورنو -قره‌باغ گفته است: «ما اطلاعاتي داريم كه نشان مي‌دهد، مزدوران تركيه‌اي و كشورهاي ديگر به صورت هوابرد از خاك جمهوري آذربايجان اعزام شده‌اند.» او همچنين مدعي شد: «ارتش تركيه در پوشش برگزاري رزمايش نظامي همين الان هم در خاك جمهوري آذربايجان مستقر است.»