در نشست «تحصيل دانش‌آموزان در ايام كرونا
چالش و فرصت‌ها» بررسي شد
انزواي دانش‌آموزان
خطرناك است
گروه اجتماعي| تعطيل شدن مدارس و ادامه آموزش به صورت مجازي حالا شرايط متفاوتي را براي دانش‌آموزان پديد آورده است؛ شرايطي كه كودكان و نوجوانان را از بستر اجتماعي مدرسه دور مي‌كند و مي‌تواند مسائل روحي و عاطفي براي آنها به وجود بياورد. دكتر علي صاحبي، روانشناس و مدرس دانشگاه در سومين نشست «خير و خرد» با بررسي چالش‌هاي پيش روي دانش‌آموزان، توصيه‌هايي براي والدين براي گذر از اين وضعيت ارايه كرد.
سومين نشست «خير و خرد» با عنوان «تحصيل دانش‌آموزان در ايام كرونا: چالش‌ها و فرصت‌ها» در تاريخ يكم مهر 1399 در مشهد برگزار و با توجه به شيوع كرونا، اين برنامه به صورت مجازي و پخش زنده در شبكه‌هاي اجتماعي اجرا شد. در اين نشست، دكتر علي صاحبي، روانشناس و مدرس دانشگاه سخنران اصلي جلسه و مريم تقوي، مدير دارالاكرام شعبه مشهد به بيان چالش‌ها و مشكلات آموزشي دانش‌آموزان در دوران شيوع كرونا پرداختند. تقوي در ابتداي اين نشست صاحبي با اشاره به آثار مهم و قابل توجه ويروس كرونا بر زندگي اجتماعي انسان‌ها گفت: «مسائل آموزشي دانش‌آموزان را نمي‌توان به پس از حل بحران كرونا موكول كرد، چون فرزندان و دانش‌آموزان ما حالا در معرض آسيب هستند. در شرايط بحراني براي كمك به دانش‌آموزان بايد به آنها كمك كنيم تا لااقل در چهار قلمرو وجودي خود يعني تحصيل، تفريح، روابط و سلامت جسمي خود تعادل ايجاد كنند.» اين روانشناس ضمن اشاره به اينكه شيوع ويروس كرونا در كشور عملا حضور دانش‌آموزان در مدارس را مختل كرده است، تاكيد كرد: «ما در يك وضعيت متفاوت و تجربه‌نشده هستيم. بسياري از شيوه‌هاي آموزشي در اين شرايط كارايي خود را از دست داده‌اند و ما بايد بلافاصله به دنبال شيوه‌هاي متناسب با وضعيت جديد باشيم وگرنه با بحران جدي در فرآيند يادگيري و فعاليت‌هاي آموزشي روبه‌رو مي‌شويم. معلمان و والدين بايد به اين تغيير وضعيت توجه لازم و كافي را داشته باشند.»
انزوا خطرناك است
دكتر صاحبي با اشاره به اينكه در وضعيت فعلي دانش‌آموزان با سبك جديدي از تعاملات و رفتارها روبه‌رو هستند كه هيچ پيشينه در تاريخ بشريت نداشته است، گفت: «يكي از مهم‌ترين مسائل در اين زمينه مساله بازي و تفريحات است كه از ضروري‌ترين نيازهاي كودكان و نوجوانان به شمار مي‌آيد. يادگيري بسياري از مهارت‌هاي مهم و عميق انساني از طريق بازي‌ها انجام مي‌شود. تنظيم هيجان، حل مساله، خلق استراتژي، تفكر انتزاعي همه از كاركردهاي بازي و تفريح است. بازي نيز مثل بسياري ديگر از ابعاد انسان در تعامل و رابطه با ديگران معنا پيدا مي‌كند.» اين مدرس دانشگاه يكي از تاثيرات مهم شيوع ويروس كرونا بر زيست دانش‌آموزان را «تضعيف روابط دانش‌آموزان» دانست و تاكيد كرد كه دانش‌آموزان در اين وضعيت در اغلب اوقات خود را منزوي و ايزوله احساس مي‌كنند. به گفته صاحبي، انزوا از سيگار كشيدن براي سلامتي خطر بيشتري دارد، همان‌طور كه زندان انفرادي موجب شكستن و فروپاشي رواني فرد مي‌شود و به همين دليل مصداقي از شكنجه به حساب مي‌آيد. به عقيده اين روانشناس، به همين دليل ضروري است تا تغيير شرايط روحي دانش‌آموزان، خروج آنها از انزوا و بحران از سوي والدين جدي انگاشته شود و راه‌حلي براي ايجاد روابط عميق و پيوندهاي اجتماعي معني‌دار صميمانه بين دانش‌آموزان و خانواده صورت بگيرد. اين روانشناس گفت: «اگر به جغرافياي كشور نگاه كنيم، ميزان فقر يا كساني كه والدين موثر دارند يا از پس تحصيلات خوب برنمي‌آيند، زياد است. حاشيه مرزي ايران جايگاه فقر است. براي كمك به حاشيه‌نشين‌هاي شهر مشهد، آموزش و پرورش يا توان ندارد يا بودجه ندارد رسيدگي كند چه برسد به جنوب كرمان يا مناطقي مثل سرباز. اما اگر ما بتوانيم به يك دانش‌آموز كمك كنيم به مدرسه برود و لوازم تحرير و معلم داشته باشد آيا چيزي از فشار فقر كم مي‌كند؟» در ادامه اين نشست، صاحبي با اشاره به اينكه ويروس كرونا موجب تغييرات رفتاري در ما شده كه مي‌تواند به‌طور مستقيم بر سلامت جسمي و روحي ما موثر باشد، گفت: «جسم سالم مهم است چون باعث ايجاد تحمل بيشتر مي‌شود، اميدواري، حوصله و دقت را افزايش و به قدرت و پشتكار و تداوم مي‌دهد. ما براي ايجاد در تعادل به جسم سالم نياز داريم. مساله آموزش دانش‌آموزان به هيچ‌وجه از سلامت آنها جدا نيست.»
توصيه‌هايي به والدين
دكتر صاحبي با بيان اين چالش‌ها و محورهاي اساسي در مساله كرونا و دانش‌آموزان به‌طور مختصر و محدود به والدين و دانش‌آموزان پيشنهاداتي ارايه دادند. او به والدين توصيه كرد: «به دانش‌آموزان كمك كنيد تا يك روال روزانه براي خود بسازند و برنامه‌هاي روزانه خود را طبق يك زمانبندي پيش ببرند.» اين روانشناس از خانواده‌ها خواست تا خودشان نيز برنامه‌هاي روزانه از جمله زمان خوردن وعده‌هاي غذايي، خواب و استراحت را به شكل منظم رعايت كنند. واگذاري مسووليت‌هاي جديد و آموزش‌ها و توجهات غيردرسي به دانش‌آموزان و شخصيت دادن به كودكان و نوجوانان در زمينه‌هاي مختلف نيز از ديگر توصيه‌هاي دكتر صاحبي به والدين بود. اين توصيه‌ها به شرح زير است:
گام اول: اكنون كه فصل مدرسه آغاز شده والدين كمك كنند كه برنامه‌ها طبق روال قبل از كرونا روتين شود. اولين اقدام تنظيم ساعت خواب و بيداري اعضاي خانواده است. به نحوي كه دانش‌آموز طبق برنامه‌اي روتين بخوابد، بيدار شود، صبحانه بخورد و در جا و مكان مشخصي به عنوان مكان تحصيل مشغول مطالعه و درس خواندن شود. براي شركت در مدرسه آنلاين بايد ساعت خاصي مشخص شود و ضمن درس خواندن بايد هر چيزي كه حواس او را پرت مي‌كند مانند موبايل از دسترس او دور باشد. اين ساعت بايد خاص و برنامه‌ريزي شده باشد. خانواده مي‌تواند موقع غذا خوردن تعامل و گفت‌وگو داشته باشد و از بهترين اتفاقي كه افتاده صحبت كند.
گام دوم: براي خواب برنامه خاصي تنظيم كنند. دانش‌آموز بين 7 تا 9 ساعت مثل زمان مدرسه استراحت كند، كافي است. نبايد بيشتر بخوابد بايد خوابيدن او نظم داشته باشد. طي روز براي آنها زمان‌هاي استراحت در نظر بگيريد كه كاملا زمان خصوصي آنها باشد تا بتوانند در آن زمانبندي مشخص كارهاي مورد علاقه‌شان را انجام دهند مثلا كتاب خواندن، تماشاي فيلم، چت با دوستان و... اين زمان را به آنها بدهيد.
گام سوم: به‌طور روشن و مشخص درباره خطرات اين دوره و كرونا با آنها صحبت كنيد.
گام چهارم: تقسيم كار و مسووليت با آنها كمك مي‌كند مغز آنها از حالت يكنواختي خارج شود. واگذاري اين كار و مسووليت‌ها سبب مي‌شود آنها خود را سودمند و موثر ببينند. مثلا در امور منزل اعم از غذا درست كردن، سالاد درست كردن، خريد كردن، نظافت خانه و از اين قبيل كارها كه جزيي از مهارت‌هاي زندگي محسوب مي‌شود و آنها بايد ياد بگيرند.
گام پنجم: به آنها بگوييد و از آنان بخواهيد عمل مهربانانه انجام بدهند. مي‌توانند با حفظ اصول بهداشتي بري افراد پير مثل پدربزرگ يا مادربزرگ خريد كنند، در انجام درس و تكاليف به ساير دانش‌آموزان كمك كنند. فعاليت‌هاي جسمي براي آنها ترتيب دهيد. در اطراف منزل پياده‌روي كنند يا با استفاده از برنامه‌هاي تلويزيوني ورزش و نرمش انجام دهند. برنامه‌هاي تفريحي، خنده‌دار و فيلم‌هاي معنادار تماشا و موسيقي گوش كنند.
قسمت پايان سخنراني دكتر علي صاحبي خطاب به دانش‌آموزان بود. توصيه او به دانش‌آموزان اين بود كه خود را به‌طور جدي و صادقانه درباره چرايي كارهايي از قبيل درس خواندن و كسب مهارت‌ها مورد پرسش قرار دهند. همچنين با تنظيم فعاليت‌هاي آموزشي، تفريحي و ارتباطي از سلامت جسمي و روحي خود مراقبت كنند تا در برابر بحران كرونا منفعل نباشند و آسيب‌پذيري كمتري داشته باشند.