مخالفت تيم‌هاي كوچك با يكه‌تازي تيم‌هاي بزرگ
چشم‌انداز بزرگي در كار نيست
علي ولي‌اللهي
مدت‌هاست تيم‌هاي بزرگ اروپا به پشتوانه طرفداران بيشتر و درآمدهاي بزرگ‌تر تلاش مي‌كنند، امتيازات بيشتري در فوتبال داشته باشند. از چند سال پيش خانواده آنيلي(مالك باشگاه يوونتوس) دنبال اجرايي كردن طرح جديدي براي ليگ قهرمانان اروپاست كه در آن تيم‌هاي بزرگ اروپا از ليگ‌هاي‌شان خارج شوند و به صورت دايمي در يك رقابت دوره‌اي هر فصل شركت كنند. يك ليگ هميشگي بدون كم يا اضافه شدن تيم‌ها. بسياري از افرادي كه از اين طرح استقبال كرده‌اند چنين استدلال مي‌كنند كه غول‌هاي فوتبال اروپا عمدتا سهم بسيار بيشتري در توليد درآمد دارند پس چرا نبايد به همان ميزان برداشت كنند؟ همچنين آنها به خواست مردم اشاره مي‌كنند و اينكه بينندگان ترجيح مي‌دهند هر سال بازي منچستريونايتد با رئال مادريد را ببينند تا بازي يك تيم دانماركي با رئال مادريد. مخالفان اين طرح نيز اجراي آن را مساوي با مرگ فوتبال دانسته‌اند.
مشابه همين طرح نه از لحاظ فرمي كه از لحاظ ذهنيتي هفته گذشته در فوتبال انگلستان به راي گذاشته شد. گروه فنوي اسپورت مالك باشگاه ليورپول با حمايت خانواده گليزرها مالكان باشگاه منچستريونايتد طرحي موسوم به «چشم‌انداز بزرگ» را به اتحاديه فوتبال انگلستان ارايه كردند تا بعد از ۲۸ سال(از سال ۱۹۹۲كه ليگ برتر انگلستان شكل گرفت) تغيير قابل توجهي در فرمت مسابقات و تقسيم درآمدها شكل بگيرد. مهم‌ترين پيشنهادات اين طرح شامل موارد زير مي‌شود:
كاهش تعداد تيم‌هاي حاضر در ليگ برتر از ۲۰ به ۱۸ اختصاص مبلغ ۱۰۰ميليون پوند به تيم‌هاي غيرليگ برتري، تيم‌هاي زنان و پايه براي جبران ضرر و زيان ناشي از ويروس كرونا، اختصاص ۲۵ درصد از درآمدهاي ليگ برتر به چمپيونشيپ، اختصاص ۸.۵ درصد از درآمدهاي ليگ برتر به اتحاديه فوتبال انگليس براي پيشبرد طرح‌ها، اختصاص ۶ درصد از درآمدهاي ليگ برتر براي نوسازي استاديوم‌ها و توسعه زيرساخت‌ها و حذف رقابت‌هاي ليگ كاپ و كاميونيتي شيلد از تقويم مسابقات.
در عوض اين كمك‌ها 6 تيم بزرگ فوتبال انگلستان شامل ليورپول ، منچستريونايتد، آرسنال، تاتنهام، منچسترسيتي و چلسي انتظار دارند امتيازات زير براي آنها در نظر گرفته شود: تغيير نسبت حق پخش تلويزيوني به شكلي كه تاپ سيكس سهم بيشتري ببرد و تاثير ويژه نظرات اين 6 تيم در تصميم‌گيري‌هاي مربوط به فوتبال باشگاهي در انگلستان. هفته گذشته فوتبال انگلستان شاهد بحث‌هاي داغ طرفداران تغييرات و مخالفانش بود. به عنوان مثال ريك پري رييس چمپيونشيپ در مصاحبه‌اي از انجام طرح چشم‌انداز بزرگ حمايت و در توجيه موافقتش به نجات تيم‌هاي كوچك از ورشكستگي اشاره كرد. در سمت مقابل مخالفان از قبضه شدن قدرت در يد ۶ تيم بزرگ انتقاد كرده و آن را نشانه انحصاري دانستند كه شايد فعلا مساله بزرگي به چشم نيايد اما در آينده مي‌تواند بسيار ترسناك شود. به هر حال اين طرح در بين تيم‌هاي ليگ برتر به راي گذاشته شد و با اكثريت قريب به اتفاق آرا رد شد تا چشم‌انداز بزرگ از دستوركار كنار گذاشته شود. با اين حال هنوز بحث‌ها پيرامون آن وجود دارد. مالكان ليورپول هنوز اميدوارند طرح پيشنهادي با تغييراتي كه در آن داده مي‌شود مورد موافقت قرار بگيرد. همچنين بسياري از تيم‌هاي چمپيونشيپ معتقدند، باز شدن باب مذاكره در مورد اختصاص بخشي از درآمدهاي ليگ برتر به چمپيونشيپ نبايد بسته شود. آنها به خوبي مي‌دانند دريافت ۲۵ درصد از درآمد چند ميلياردي ليگ برتر چه كمكي به آنها مي‌كند. مشكل اصلي اما همان است كه گفته شد. ايده رفع شكاف ميان ليگ برتر و چمپيونشيپ بسيار جالب توجه است اما اينكه چنين طرحي منوط به كنترل شديد ليگ توسط بيگ سيكس باشد، مساله را پيچيده مي‌كند.
نگاهي به درآمد ليگ برتر و چمپيونشيپ نشان مي‌دهد چرا مديران تيم‌هاي كوچك به انجام طرح چشم‌انداز بزرگ علاقه دارند. حق پخش دوره اخير ليگ برتر با مبلغ ۸.۶ ميليارد پوند به فروش رفته است. در حالي كه حق پخش چمپيونشيپ در 3 سال گذشته در مجموع ۳۶۰ ميليون پوند بوده است! اگر يك‌چهارم درآمد ليگ برتر فقط در حوزه پخش تلويزيوني به تيم‌هاي ليگ پايين‌تر داده شود آنها بيش از دو ميليارد پوند در سال درآمد خواهند داشت كه مي‌تواند در عرض چند سال فاصله بين دو ليگ را به شكل چشمگيري كاهش دهد و تيم‌هاي زيادي را از خطر ورشكستگي نجات دهد. آن وقت تيم‌هايي كه از ليگ برتر به دست پايين‌تر سقوط مي‌كنند از عرش به فرش نمي‌رسند و تيم‌هايي كه از دسته پايين‌تر به ليگ برتر مي‌رسند به ناگاه خودشان را در دنيايي كاملا جديد نمي‌بينند .
۶ تيم بزرگ ليگ برتر انگليس هيچ ابايي ندارند از اينكه اعلام كنند بخش اعظمي از درآمد ليگ برتر به واسطه آنها به دست مي‌آيد. آنها صراحتا مي‌گويند جذابيت ليگ برتر در سراسر دنيا و جمع‌آوري طرفداران ميليوني نتيجه حضور آنهاست و به همين دليل آنها بايد كنترل بيشتري داشته باشند. همان‌طور كه برخي مديران تيم‌هاي بزرگ اروپا چنين تصوري دارند. اكثريت قريب به اتفاق اين طرح‌ها نيز ناشي از تفكرات اقتصادي مديران است. خانواده گليرزها به عنوان مالك منچستريونايتد تاجراني هستند كه چندان دل‌سپردگي به فوتبال ندارند. آنها منچستريونايتد را با بيش از ۵۰۰ ميليون پوند وام خريدند و با تغيير تعرفه‌هاي بليت‌فروشي و اقلام هواداري به نوعي تمام اين پول را از هواداران تيم دريافت كردند. هنري مالك گروه فنوي اسپرت هم كه يك ميلياردراست به خوبي از ارزش بالقوه دارايي خود در سطح جهان آگاه است و همه تلاشش را مي‌كند تا حداكثر بهره مالي را از سرمايه‌اش ببرد.
واقعيت اين است كه چه طرح چشم‌انداز بزرگ به اجرا دربيايد يا نه 6 تيم بزرگ ليگ برتر انگليس هر سال ثروتمندتر مي‌شوند و تيم‌هاي سطح پايين فقيرتر. اين تاييدي است بر وضعيت نابرابر و متزلزل فوتبال در سال‌هاي اخير. در چنين شرايطي است كه تيم‌هاي كوچك‌تر حق انتخاب چنداني ندارند. آنها يا بايد با قدرت بلامنازع تاپ سيكس‌كنار بيايند و با دريافت ۲۵ درصد از درآمد ليگ برتر احيا شوند يا منتظر وام۲۰ ميليون پوندي شوند كه ممكن است به آنها داده شود تا ضرر و زيان وحشتناك‌شان در سال گذشته را جبران كنند. به نظر مي‌رسد اتفاقي كه در فوتبال در حال وقوع است نمونه كوچكي است از آنچه در مناسبات قدرت بين كشورهاي بزرگ و كوچك در جريان است. مناسبات مالي باعث مي‌شود هيچ‌گاه فاصله بين كشورهاي قدرتمند و ضعيف پر نشود. فقيرها مجبورند يا با دادن امتيازات ديگري به كشورهاي ثروتمند از برخي حقوق خود چشم‌پوشي و رشد كنند يا استقلال خود را حفظ كرده و با خطر فروپاشي مواجه شوند.