سياره ميمون‌ها

سال 1968 در چنين روزي اكران اولين فيلم از مجموعه فيلم‌هاي سياره ميمون‌ها با نمايش در يكي از سينماهاي نيويورك آغاز شد. داستان اين فيلم بر اساس رماني به همين نام از پي‌ير بول فرانسوي روايت مي‌شود كه 5 سال قبل از اين تاريخ، يعني سال 1963 منتشر شده بود. مضمون محوري رمان اين پرسش است كه اگر ميمون‌ها (كل اين خانواده از گوريل‌ها گرفته تا شامپانزه‌ها) به اندازه انسان‌ها باهوش بودند چه اتفاقي براي زمين مي‌افتاد؟ پاسخ بول و به تاسي از او سازندگان مجموعه فيلم‌ها اين است كه اين دو گونه، يعني انسان‌ها و ميمون‌ها - كه داروينيست‌ها معتقدند تبار مشتركي دارند - براي تحميل برتري خود بر ديگري و تسلط بر زمين با هم مي‌جنگيدند. آنقدر مي‌جنگيدند تا يكي از دو طرف مغلوب و تسليم ديگري شود. همان‌طور كه در ميان انسان‌ها عده‌اي به جنگ‌طلبي و عده‌اي به هواداري از صلح شناخته مي‌شوند، در آن طرف ماجرا هم چنين خواهد بود. اما سياره ميمون‌ها (1963) يك فيلم علمي- تخيلي است و چند مضمون از مضامين ثابت چنين فيلم‌هايي مثل ماموريت به فضا، ملاقات با موجوداتي از سياره ديگر و سفر در طول زمان را در خود دارد و داستانش هم مانند بسياري از داستان فيلم‌هاي اين ژانر با نقش‌آفريني دانشمندان و اتفاقاتي كه براي آنان مي‌افتد، پيش مي‌رود. 
همچنين اين فيلم مثل بسياري از آثار متعلق به دوران جنگ سرد، به مساله جنگ هسته‌اي و احتمال نابودي تمدن در اين جنگ مي‌پردازد و به آن پيش‌بيني بدبينانه اما پرطرفدار، يعني پايان حيات بشر متمدن روي زمين اشاره مي‌كند، به اينكه انسان‌ها با اين مسيري كه در پيش گرفته‌اند خودشان را نابود خواهند كرد. صحنه پاياني اين فيلم - كه حالا ديگر بيشتر از 5 دهه از اكران آن مي‌گذرد و بازيگران اصلي‌اش مثل چارلتون هستون و كيم هانتر مرده‌اند - هنوز هم جذاب است و ضمن به تصوير كشيدن آن پيش‌بيني، چند گره ناگشوده از داستان فيلم را همزمان باز مي‌كند. براي اين فيلم تا سال 1973 ميلادي 4 دنباله سينمايي ساخته شد و ماجراي تايلر و كورنليوس و زي‌‌را و بعد هم سزار در آنها ادامه يافت. از سال 2011 تا 2017 سه فيلم ديگر با داستان‌هايي متفاوت از اين مجموعه اكران شد و البته اين وسط، سال 2001 هم تيم برتون فيلمي به نام سياره ميمون‌ها ساخت كه قصه‌اي مستقل از فيلم‌هاي قبلي و بعدي داشت (در مجموع 9 فيلم سينمايي در مجموعه سياره ميمون‌ها جاي مي‌گيرد). پرفروش‌ترين فيلم اين مجموعه «سپيده‌دم سياره ميمون‌ها» (2014) است كه بيشتر از 710 ميليون دلار فروخت، اما در نظرسنجي‌ها آخرين فيلم كه «جنگ براي سياره ميمون‌ها» (2017) نام دارد، بهترين‌شان شناخته مي‌شود. برخي‌ها مجموعه فيلم‌هاي سياره ميمون‌ها را شاهدي بر علاقه صنعت سينما به پرداختن به شايدها و اگرها مي‌بينند: «اگر اين اتفاق بيفتد، بعدش چي مي‌شود؟» يا «شايد روزي واقعا چنين شود». همچنين مي‌گويند اين مجموعه فيلم‌ها، بحث درباره موضوع تقابل نژادها را پيش مي‌كشد كه اگر يك نژاد يا حتي يك تمدن خودش را برتر از نژادها و تمدن‌هاي ديگر ببيند و زندگي در آرامش و احترام را از ديگران دريغ كند، آن وقت نژاد تحقير شده براي تحقق برابري - و بعد كسب برتري - چاره‌اي جز به كارگيري خشونت نخواهد داشت.