اشتباهي به نام نمايشگاه «گردشگري»
فريده احمديان
به سياق سال‌هاي گذشته و البته با حدود يك ماه تاخير، قرار است نمايشگاه گردشگري و صنايع‌دستي از فردا در پايتخت آغاز به كار كند. اما آيا در شرايط كنوني با توجه به شيوع ويروس كرونا، برگزاري اين رويداد آنقدر حياتي و مهم است؟ پاسخ به اين سوال بي‌درنگ «خير» است. اما چرا مي‌گوييم برگزاري چنين نمايشگاهي در موقعيت كنوني اشتباه است؟
1- در صدر تمام دلايلي كه مي‌توان در اين باره به آنها اشاره كرد، شيوع ويروس كروناست. نمايشگاه‌هاي گردشگري و صنايع دستي از جمله نمايشگاه‌هايي هستند كه عموم جامعه مخاطب آن است. اين نمايشگاه، يك نمايشگاه تخصصي نيست كه تنها بخش محدودي از افراد را جذب كند. اين به معني ازدحام و تجمع مردم در فضاهاي سربسته است؛ چيزي كه مي‌توان نام آن را «بمب ساعتي شيوع كرونا» گذاشت، آن هم وقتي هنوز سازوكار مشخصي براي پذيرش بازديدكننده در اين نمايشگاه اعلام نشده است. از سوي ديگر، قرار است مانند هر سال غرفه‌داران بسياري چه از بخش دولتي و چه بخش خصوصي به اين نمايشگاه آمده و اين يعني امكان انتقال ويروس از ديگر استان‌ها نيز وجود دارد.
2- اساسا بخش مهمي از هدف نمايشگاه گردشگري بازاريابي براي سفرهاي نوروزي از سوي بخش‌هاي مختلف اين صنعت است. پيش از اين اعلام شده كه سفرهاي نوروزي در شرايطي كه وضعيت كرونا در كشور بهتر شود، توسط تورها و مراكز اقامتي مجاز قابل انجام است؛ اما هنوز تا دقيقه نود احتمال لغو آن وجود دارد. وقتي هنوز تكليف سفرها در نوروز 1400 به اما و اگر بند است، شركت‌هاي گردشگري چگونه و بر چه مبنايي مي‌توانند براي اين سفرها بازاريابي و براي اين بازاريابي هزينه كنند؟ آيا اصلا حضور در چنين نمايشگاهي مي‌تواند براي آنها عوايد مالي داشته باشد؛ آن هم در حالي كه طي يك‌سال و چند ماه گذشته، بخش خصوصي گردشگري لاغرتر و نحيف‌تر شده و درآمد بخش‌هاي مختلف آن در اين يك‌سال اخير، نزديك به صفر بوده؟
3- به نظر مي‌رسد فروش صنايع‌دستي در نمايشگاه پيش‌رو نيز چندان براي فعالان اين حوزه فايده نداشته باشد. بسياري از هنرمندان صنايع‌دستي در سال‌هاي گذشته كه كوويد19 هم شيوع نداشت و بازديدكنندگان اين نمايشگاه بسيار بيشتر بودند، همواره گلايه داشتند كه حتي نتوانسته‌اند هزينه‌هايي كه براي نمايشگاه متحمل شده‌اند را از راه فروش محصولات‌شان جبران كنند. امسال كه پيش‌بيني مي‌شود تعداد بازديدكنندگان نمايشگاه پيش‌رو كمتر هم باشد، غرفه‌داران صنايع‌دستي چه سرنوشتي دارند؟ همه اينها در حالي است كه چندي پيش مسوولان وزارت ميراث فرهنگي يك نمايشگاه مجازي صنايع‌دستي راه‌اندازي كردند كه قرار بود جايگزين نمايشگاه حضوري باشد؛ نمايشگاهي كه اگرچه مي‌توانست بستر مناسب و دايمي براي ارايه هرچه بيشتر و بهتر محصولات صنايع‌دستي باشد، اما نه كارايي لازم را دارد و نه حتي چندان در ميان عموم مردم جامعه شناخته شده است كه بتواند جايگزين نمايشگاه حضوري باشد. در شرايطي كه خريد اينترنتي اكنون جايگاه خود را در ميان ايراني‌ها پيدا كرده، حتما بهتر بود به جاي هزينه‌هاي هنگفت براي برگزاري نمايشگاه‌هاي حضوري، بازاريابي مناسبي براي نمايشگاه مجازي صنايع‌دستي انجام مي‌شد؛ نمايشگاهي كه احتمال ابتلا به كرونا حين بازديد از آن صفر بود.
كاش مسوولان وزارت گردشگري از خود مي‌پرسيدند آيا فايده برگزاري اين نمايشگاه به اندازه‌اي هست كه هزينه‌هاي مادي و جاني احتمالي آن را پوشش دهد يا اينكه چنين نمايشگاهي به نام «گردشگري»، تنها يك خودزني براي اين حوزه است و به تبليغات منفي بيشتر عليه صنعت گردشگري در پاندمي كرونا منجر مي‌شود؟