سرنوشت نامعلوم كودكان داعشي
محمود فاضلي
بازگشت كودكان خانواده‌هاي اعضاي داعش به كشورهاي اروپايي همچنان مورد توجه مقامات و احزاب سياسي چند كشور اروپايي است. چندي است كه بازگرداندن 19 كودكي كه پدران آنها از اعضاي داعش هستند و مليت دانماركي دارند به يك موضوع مهم داخلي اين كشور تبديل شده است. دولت ابتدا مخالف بازگشت اين كودكان به دانمارك بود اما درپي مخالفت‌هاي داخلي و فشار متحدان پارلماني خود و به دليل موضوعات بشردوستانه در اردوگاه‌ها و خطر راديكاليزه شدن آنها، مجبور به تغيير موضع شد. دولت سرانجام موافقت كرد كه هياتي از كارمندان عاليرتبه دولتي را براي ارزيابي شرايط بازگشت احتمالي 19 كودك از اردوگاه‌ها، اما بدون مادرانشان را به سوريه اعزام كند. اين گروه قرار است ارزيابي خود را در مورد اينكه «آيا بازگشت كودكان دانماركي بدون والدين آنها مي‌تواند به روشي ايمن و در چارچوب تعهدات كنوانسيون دانمارك انجام شود» را تا 15 ماه مه ارايه دهد.
مخالفين سياست‌هاي دولت معتقدند دانمارك بايد به تعهدات بين‌المللي خود درباره اتباع خود عمل كند. اين مساله در حال تبديل شدن به يك درد سر سياسي براي نخست‌وزير است كه از جانب احزاب چپگرا براي بازگشت19 كودك دانماركي به كشور تحت فشار است. احزاب جناح راست قاطعانه مخالف بازگشت اين كودكان هستند. آمارها نشان مي‌دهد حدود 43 هزار خارجي در حال حاضر در شمال شرقي سوريه نگهداري مي‌شوند، از اين تعداد 27500 نفر خردسال خارجي هستند.
در سال‌هاي اخير موضوع بازگشت عناصر افراطي اروپايي‌تبار به كشورشان، بحث و جدل‌هاي فراواني در سراسر اروپا ايجاد كرد به نحوي كه مقامات اروپايي به اتباع داعشي حتي كودكان آنان، به عنوان يك تهديد احتمالي در آينده نگاه مي‌كنند. بسياري از كشورهاي اروپايي مخالف بازگشت اين افراد هستند اما مدعي‌اندكه شايد كودكان برخي از اين عناصر را بپذيرند اما اقدامات لازم براي پذيرش آنها زمان زيادي طول مي‌كشد.
اگرچه آمارهاي روشن و دقيقي از تعداد كودكان وجود ندارد اما گفته مي‌شود حدود 400 نفر از اسراي عضو داعش شهروندان كشورهايي اروپايي هستند كه مجموعا داراي 600 كودكند. كودكان مورد نظر در اردوگاه‌هاي تحت كنترل كردهاي سوريه نگهداري مي‌شوند. تصور مي‌شود بيشترين بازداشت شده‌هاي اروپايي داعش اهل فرانسه و پس از آن به ترتيب شهروندان آلمان، هلند، بلژيك، سوئد و انگليس باشند. حداقل 38 كودك بلژيكي در ميان اين كودكان ديده مي‌شوند. پس از بلژيك، انگليس با 35 كودك و سپس به ترتيب فرانسوي‌ها و آلماني‌ها، هلندي‌ها، سوئدي‌ها از نظر تعداد كودكان داعشي در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند.
بلژيك مدعي است تمام تلاش خود را براي بازگرداندن حدود 30 كودك از سوريه انجام خواهد داد.بلژيك و فرانسه تنها كودكاني را كه پدرشان در سوريه يا عراق كشته شدند را پذيرفته‌اند و اغلب آنها يتيم هستند. برخي از اين كودكان به همراه پدرانشان كه اكنون كشته شدند به اراضي تحت اشغال داعش وارد شدند و مادرانشان در اروپا هستند. اكثر آنها كمتر از پنج سال دارند و مي‌توانند از نظر اجتماعي در كشورهايشان ادغام شوند. بعضي از محافل اروپايي مدعي‌اند اين كودكان به مثابه بمب‌هاي ساعتي نيستند اما اگر به كشورهايشان بازگردانده نشوند مي‌توانند به صورت يك تهديد درآيند.
موافقين بازگشت اين كودكان بر اين باورند بازگرداندن جنگجويان سابق و اعضاي زن اين گروه تروريستي به كشورهايشان معقول‌ترين گزينه از نظر قانوني، اخلاقي و امنيتي است. اين تصور كه كودكان زنان داعشي اروپايي در صورت بازگشت به كشورهايشان به مثابه «بمب ساعتي» هستند، دور از واقعيت است. اين كودكان كه كشورهايشان از پذيرفتن آنها امتناع مي‌كننديا از رسيدگي به پرونده آنها خودداري مي‌كنند، بدون داشتن كمترين امكانات زندگي، سال‌ها در اردوگاه‌هاي اسارت در سوريه به سر مي‌برند وجه مشترك ميان اين كودكان اين است كه سرنوشت آنها تاكنون به مشخص نشده است. تعدادي از كشورهاي اروپايي مخالف سرسخت پذيرش كودكان اتباع داعشي خود به كشورشان بودند.
بسياري از زنان خارجي كه در گذشته براي پيوستن به داعش و ديگر گروه‌هاي افراطي به عراق و سوريه رفته بودند، اكنون با كودكان خود مي‌خواهند به كشورهايشان باز گردند، اما بيشتر كشورها از پذيرش آنها به دليل وجود تهديدات بالقوه خودداري مي‌كنند. زماني كه برخي از اراضي سوريه و عراق تحت سيطره داعش بود، حداقل 41 هزار نفراز سراسر جهان به داعش پيوستند. برخي از اين عناصر فرزندان خود را نيز به عراق و سوريه آورده و برخي ديگر درحين حضور در اين دو كشور، صاحب فرزند شدند.