افغانستان بدون زنان نمي‌تواند به ثبات برسد
نويسنده: فوزيه كوفي
سال پيش‌رو مي‌تواند سال تاريخي صلح افغانستان باشد. پايان‌دادن به دو دهه جنگ براي تمام طرف‌هاي دخيل اهميت خاصي دارد. من هنوز نگرانم كه صلح با طالبان به قيمت ارزش‌هاي بنيادي حقوق‌بشري، به ويژه حقوق زنان كه در دهه‌هاي اخير توسعه خوبي داشته است، تمام شود. اعلام خروج نيروهاي امريكايي در ۱۱ سپتامبر سال جاري ميلادي از طرف جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا، بر گفت‌وگوهاي صلح جاري دولت افغانستان و طالبان و ناامني تاثير مي‌گذارد، به ويژه اگر نيروهاي امريكايي پيش از دست‌يافتن به يك راه‌حل مسالمت‌آميز سياسي دايمي، اين كشور را ترك كنند. خروج زودهنگام نيروهاي امريكايي، بدون درنظرداشتن شرايط كنوني، به تامين صلح ميان طرف‌هاي گفت‌وگوكننده كمك نمي‌كند. شتاب در روند گفت‌وگوهاي صلح، نگراني به حاشيه‌رفتن زنان و دستاورد سال‌هاي اخير را به دنبال دارد. براي توسعه افغانستان، ما به تامين صلح پايدار با ضمانت بنيادي نياز داريم و طرفدار حضور نمايشي زنان در شكل‌دهي آينده كشور خويش نيستيم. به عنوان عضو هيات گفت‌وگوكننده دولت افغانستان در دوحه كه حدود شش ماه را در گفت‌وگو با نمايندگان سپري كرديم، تلاش‌ها اين بود تا به خشونت‌هاي جاري در كشور نقطه پايان گذاشته شود. من به عنوان يك خانم در كنار ساير بانوان اعضاي هيات مذاكره‌‌كننده براي اين اينجا هستم كه روند مذاكرات صلح با زنان افغانستان گره خورده است. مطالعات نشان داده است؛ نتيجه صلحي كه در آن زنان نقش داشته باشند، پايدارتر است. اين اصلاح درباره افغانستان بسيار صادق است. در اولين ديدار ما در سپتامبر ۲۰۲۰، نمايندگان طالبان با حضور من خيلي راضي به نظر نمي‌رسيدند؛ آنها از نگاه مستقيم به من طفره مي‌رفتند و تلاش مي‌كردند تا نام مرا به آرامي صدا بزنند. در ميان شمار زيادي از ناظران در داخل و بيرون از افغانستان، من به دوحه آمدم، نه تنها به عنون عضو هيات گفت‌وگوكننده براي يك بحث – گفت‌وگوي – مهم بلكه هدف اصلي اين بود تا دنيا را متقاعد كنيم؛ دولت افغانستان كه من از آن نمايندگي مي‌كنم، به حقوق زنان اهميت مي‌دهد. پس از آن، نمايندگان طالبان با من و بانوان همكارم احساس نزديكي مي‌كنند؛ آنها به ما گوش مي‌دهند، اكنون ما همديگر خود را به نام صدا مي‌زنيم و زماني كه همديگر را در دهليز مي‌بينيم احوالپرسي مي‌كنيم. ما در اتاق مذاكره با هم بحث داريم. من اميدوارم آنها از تنوع فكري و كارشناسانه‌اي كه ما زنان در ميز مذاكره ايجاد كرديم، استفاده كنند. گفت‌وگوهاي دوحه، در حقيقت تنها گفت‌وگو در حافظه معاصر است كه طرف‌هاي مختلف در آن روي حقوق زنان افغانستان بحث مي‌كنند. من و بانوان همكارم در دوحه تنها روي موضوع زنان بحث نمي‌كنيم؛ ما اينجا هستيم تا از حقوق تمام شهروندان افغانستان از آزادي تا امنيت، از اقتصاد و توسعه دفاع كنيم. در فوريه ۲۰۲۰، ايالات متحده امريكا و طالبان به توافق صلح در افغانستان دست يافتند اما اين روند، خشونت فاجعه‌بار را به دنبال داشت. در سال ۲۰۲۰ آمار قربانيان ملكي در جنگ افغانستان به ۸۸۲۰ تن رسيد. با اينكه ظاهر زنگ پايان جنگ نواخته شده است؛ افغانستان يكي از كشورهاي مرگبار براي قربانيان جنگ باقي مانده است. در كنار تهديدهاي شديد امنيتي، كمك‌هاي غربي به افغانستان در دو دهه اخير، زمينه رقابت را ميان شهروندان افغانستان ايجاد كرد، گروه‌هاي خاصي به منابع بيشتري دست يافتند و در حقيقت زنان نسبت به همه محروم ماندند. پيش از ۲۰۰۱ كه طالبان در افغانستان حكميت داشتند، زنان حق آموزش و كار را نداشتند؛ اكنون ما به عنوان وزير و پزشك جراح در دولت خدمت مي‌كنيم. همچنان نهادهاي بين‌المللي و غيردولتي را رهبري مي‌كنيم، آن‌گونه كه امروز من آن را انجام مي‌دهم. حضور ما در دوحه سمبوليك يا نمايشي نيست؛ من اينجا هستم تا نشان دهيم كه حقوق زنان هنوز در افغانستان به حاشيه نرفته است. زنان نيمي از پيكر جامعه ما را شكل مي‌دهند: اگر آنها مصون نباشند و مورد تبعيض قرار گيرند، ملت ما رنج خواهد كشيد و ابزاري براي ادامه جنگ طولاني در كشور خواهد شد. برخي از بازيگران در روند مصالحه افغانستان، باور دارند كه زنان به عنوان بازوي قوي براي رسيدن به يك راه‌حل سياسي، مبارزه كردهاند. براي رسيدن به توافق و شريك‌ساختن قدرت با طالبان، ما روي قرباني‌ها، آزادي و امنيت بحث خواهيم كرد. گسترش ناامني‌ها، نگراني از تهديد و سلب آزادي زنان و محصورشدن در چهارديواري خانه را افزايش داده است. با ايجاد چنين شرايطي، نگراني زنان همه‌روزه افزايش مي‌يابد كه نتوانند روزي به صورت آزاد و مصون در جاده‌ها قدم بزنند اما من و همكارانم، آزادي را فداي راه‌حل سياسي نخواهيم كرد و قدرت‌هاي منطقه‌ا‌ي آن را بر ما تحميل نخواهند كرد. قدرت‌هاي بيروني مطمئن باشند كه همكاري آنها در كشور، بنيادي براي تنفرزايي زنان ايجاد نكرده است. در حالي كه طالبان از ظاهر دچار تحول شده‌اند تا با هياتي از زنان مانند من صحبت كنند اما از نگاه شخصيتي، به نظر نمي‌رسد كه طالبان در رابطه به حقوق زنان و كل برابري جنسيتي در افغانستان دچار تغيير شده باشند. بنابراين، طالبان همچنان در رابطه با حقوق زنان وضعيت روشني ندارند. طالبان در ميز گفت‌وگوها جزيياتي را ارايه نكرده، با اينكه به صورت تحميلي، چهره به چهره با ما روي يك ميز قرار مي‌گيرند. در اين شرايط حساس، من از سازمان ملل متحد، ايالات متحده امريكا، اتحاديه اروپا و كشورهاي منطقه و همسايه كه منافع‌شان در تامين ثبات افغانستان است، مي‌خواهم كه بر دولت افغانستان و طالبان فشار وارد كنند؛ تا حداقل ۳۰ درصد از كرسي انتخابي و انتصابي در نظامي سياسي آينده افغانستان، به زنان تخصيص داده شود. مهم اينكه كمك‌هاي بين‌المللي بايد به نقش كليدي زنان در نظام سياسي و دموكراتيك آينده افغانستان مشروط شود و اين حقوق اساسي، بخشي از برنامه نشست‌هاي دوحه و نشست استانبول باشد. مردم افغانستان از قرباني‌هاي مردم امريكا به عنوان متحدان خويش سپاسگزار هستند؛ آنها اكنون به صورت واضح منطق خروج نيروهاي امريكايي را درك كردهاند اما قدرت‌هاي بيروني اطمينان داشته باشند كه تلاش‌هاي آنها در كشور ما، به معناي سحطي‌نگري و تنفرزايي براي زنان نبوده است. زنان افغانستان دستاوردهاي زيادي دارند و با صلحي نمايشي، نبايد همه آن از دست برود.
منبع: فارين پاليسي/ برگردان: ابوبكر صديق